Các thành viên hội đồng đã đề nghị chủ dự án là Công ty cổ phần Tập đoàn Đức Long Gia Lai tiếp tục làm rõ các vấn đề về cơ sở pháp lý triển khai dự án, tác động và mức độ ảnh hưởng đa dạng sinh học, hoàn thiện báo cáo ĐTM, trình lại hội đồng thẩm định xem xét.

TS Đào Trọng Tứ - Mạng lưới sông ngòi Việt Nam, thành viên hội đồng - nói: “Sau khi nghe chủ dự án và đơn vị tư vấn trình bày báo cáo ĐTM, tôi và một số nhà khoa học đều có chung băn khoăn về tính pháp lý để triển khai dự án và mức độ tác động của dự án tới môi trường sinh thái. Vì vậy một số thành viên hội đồng tiếp tục đề nghị chủ dự án phải làm rõ trong báo cáo ĐTM trình lần tới”.

Theo TS Tứ, vấn đề đầu tiên của dự án này là câu chuyện pháp lý chưa thuyết phục được các nhà khoa học. Dự án thủy điện Đồng Nai 6 làm ngập vĩnh viễn 171,36ha, trong đó diện tích thuộc vườn quốc gia Cát Tiên là 77,9ha. Dự án thủy điện 6A làm ngập vĩnh viễn 184,61ha, trong đó chiếm dụng diện tích thuộc vườn quốc gia Cát Tiên 50,55ha.

“Theo nghị quyết của Quốc hội, dự án công trình sử dụng đất có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên, khu bảo vệ cảnh quan, khu rừng nghiên cứu, thực nghiệm khoa học từ 50ha trở lên phải trình Quốc hội quyết định, nhưng dự án này chưa làm việc đó, vì vậy vấn đề pháp lý cho phép triển khai dự án là chưa đạt”.

Tương tự, GS Đặng Huy Huỳnh (nguyên viện trưởng Viện Tài nguyên sinh vật, chủ tịch Hội Động vật Việt Nam), thành viên hội đồng thẩm định, bày tỏ băn khoăn: “Phạm vi dự án liên quan đến vườn quốc gia Cát Tiên và ba tỉnh Lâm Đồng, Bình Phước, Đồng Nai.

Tuy nhiên, trong báo cáo ĐTM mới chỉ có ý kiến của hai tỉnh Lâm Đồng, Bình Phước, tôi thấy còn thiếu ý kiến chấp thuận của tỉnh Đồng Nai. Chủ đầu tư nói dự án này không ảnh hưởng nhiều tới Đồng Nai. Tôi không đồng ý với lập luận này”. “Làm một thủy điện là có tác động tới cả lưu vực. Đã làm thủy điện ở thượng lưu thì hạ lưu chắc chắn chịu ảnh hưởng. Đây là dòng sông mẹ, khi có thủy điện trên dòng sông mẹ thì các nhánh con chắc chắn bị tác động, vì vậy không thể tách Đồng Nai ra để nói Đồng Nai không chịu ảnh hưởng nhiều. Tiếp nữa là chuyện cho phép chuyển đổi đất rừng. Văn bản nào cho phép chuyển đổi đất rừng, ai cho phép chuyển đổi, cơ sở nào cho chuyển đổi. Điểm này chủ dự án cũng chưa nêu được, vì vậy chúng tôi đề nghị họ phải bổ sung, khi có đủ cơ sở khoa học thì hội đồng xét” - GS Huỳnh nhấn mạnh.

Theo GS Huỳnh, nhiều ý kiến trong hội đồng đều bày tỏ lo lắng về tác động của thủy điện này sẽ làm mất mát về đa dạng sinh học. “Vấn đề các nhà khoa học quan tâm nhất là mức độ ảnh hưởng tới hệ sinh thái, môi trường đa dạng sinh học và ảnh hưởng tới vùng hạ lưu ra sao. Tôi cũng nói với chủ tịch hội đồng là việc tiếp thu, hoàn chỉnh báo cáo ĐTM như thế nào là do chủ đầu tư. Khi bộ mời chúng tôi vào hội đồng thì việc thẩm định phải có cái tâm và cái tầm. Phải nhìn rõ vấn đề và phải thẩm định thận trọng, nếu không sau này xảy ra vấn đề gì thì chính hội đồng cũng phải chịu trách nhiệm chứ không phải chỉ có trách nhiệm của mỗi chủ dự án. Có chuyện gì thì dù tôi nghỉ hưu rồi cũng mang tiếng, vì cả đời tôi làm khoa học là một lòng một dạ vì con người và thiên nhiên Việt Nam chứ không vì một ai” - GS Huỳnh nói.

Không có mặt vì bận việc đột xuất nhưng TS Tô Văn Trường (ủy viên hội đồng thẩm định) cũng gửi đến hội đồng thẩm định bản nhận xét nêu quan điểm: trong báo cáo ĐTM hai dự án thủy điện Đồng Nai 6, 6A còn nhiều thiếu sót như chưa tính đến diện tích đất rừng bị mất khi xây dựng tuyến truyền tải điện; nơi xây dựng dự án là khu vực rừng có tính đa dạng sinh học cao, tồn tại nhiều loài động thực vật có tính bản địa, cần được bảo tồn vì có nguy cơ tuyệt chủng, thuộc những loài nằm trong Sách đỏ VN; đánh giá về điều kiện kinh tế - xã hội tại khu vực dự án xây dựng viết quá sơ sài và không trích dẫn nguồn, số liệu được lấy từ đâu, năm nào. Ngoài ra công trình thủy điện Đồng Nai 6A nằm trong khu vực bị rải chất độc hóa học trong chiến tranh và có thể sẽ gây ảnh hưởng sức khỏe người dân và động vật trong vùng dự án cũng như chất lượng nước hồ khi triển khai dự án.

Thế nhưng trong báo cáo ĐTM không đề cập vấn đề này. Ngay việc tham vấn cộng đồng, không có danh sách nhóm được tham vấn cũng như phiếu tham vấn. Báo cáo ĐTM cho rằng hai dự án không tác động xấu đến khu vực Bàu Sấu và theo TS Trường, đây là lập luận không được minh chứng thuyết phục bằng mô hình toán. Đặc biệt, trong phần tính toán mô hình thủy văn, thủy lực báo cáo ĐTM nêu không đủ độ tin cậy.