Trạm thu phí hoàn vốn Nam Hải Vân của Công ty 545 đặt tại địa điểm cách tuyến đường Hòa Cầm - Hòa Phước hơn 25km, khiến nhiều xe không đi qua tuyến đường này bị thu phí oan - Ảnh: Hữu Khá

Ông Trường nói:

- Trước khi nghị định về quỹ bảo trì đường bộ có hiệu lực (trước 1-1-2013) có hai hệ thống trạm thu phí là trạm thu nộp ngân sách nhà nước và trạm BOT.

Trong giai đoạn này, trước yêu cầu bức thiết giải quyết ùn tắc giao thông, theo đề nghị của các địa phương, Bộ GTVT chấp thuận chủ trương đầu tư một số tuyến đường tránh, đồng thời nâng cấp đường bộ để xử lý điểm đen về giao thông theo hình thức BOT.

Do lưu lượng xe ít, tính hấp dẫn của dự án BOT không cao nên Nhà nước đồng ý sử dụng một số trạm thu phí đang thu nộp ngân sách (nằm ngoài dự án BOT) để hoàn vốn cho các dự án.

Đó là các trạm như trạm Nam Hải Vân (Đà Nẵng), Bắc Thăng Long - Nội Bài (Hà Nội), trạm thu phí quốc lộ 5, trạm thu phí Tào Xuyên (hiện đặt ở Bỉm Sơn, Thanh Hóa), trạm cầu Bến Thủy (Nghệ An)...

Từ ngày nghị định về quỹ bảo trì đường bộ có hiệu lực, Bộ GTVT báo cáo Thủ tướng việc dừng, xóa các trạm thu phí cho ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, đối với các trạm BOT được chuyển từ các trạm ngân sách nhà nước trước đây là do lịch sử để lại, không thể xóa, dừng ngay được. Lý do, nhà đầu tư đã thế chấp quyền thu phí tại ngân hàng để vay vốn xây dựng dự án.

Nhà nước cũng không thể cân đối ngay được nguồn tiền đền bù, mua lại quyền thu phí để tiếp tục thực hiện các dự án BOT đang dở dang...

Sau khi có ý kiến tham gia của Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch - đầu tư, Bộ Lao động - thương binh và xã hội, Thủ tướng cân nhắc kỹ mới có ý kiến chỉ đạo giữ nguyên các trạm thu phí BOT.

Ông Nguyễn Hồng Trường - Ảnh: T.Phùng

* Giới vận tải cho rằng sáu năm nay trạm thu phí Nam Hải Vân đặt không đúng tuyến đường BOT để bắt chẹt xe qua hầm Hải Vân. Bộ GTVT giải thích về việc này như thế nào?

- Trước đây, trên địa bàn Đà Nẵng có hai trạm thu phí là Liên Chiểu (thu hoàn vốn dự án nâng cấp quốc lộ 1 đoạn Liên Chiểu - Hòa Cầm do UBND TP Đà Nẵng thực hiện theo hình thức vay vốn, thu phí hoàn vốn) và trạm Nam Hải Vân (trạm thu ngân sách nhà nước).

Thực chất trạm Nam Hải Vân và Bắc Hải Vân là cùng một trạm thu phí cho dự án hầm Hải Vân, mỗi trạm thu một chiều.

Khi mở rộng quốc lộ 1, kéo dài thêm đoạn Hòa Cầm - Hòa Phước, do sử dụng một trạm Liên Chiểu không thể hoàn vốn cho dự án nên năm 2007 UBND TP Đà Nẵng có văn bản đề nghị sử dụng nguồn thu từ trạm Nam Hải Vân và trạm Liên Chiểu để hoàn vốn.

Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch - đầu tư có văn bản thống nhất với Bộ GTVT việc sử dụng trạm Nam Hải Vân và chuyển trạm Liên Chiểu về Hòa Phước để hoàn vốn cho dự án. Dự kiến sẽ dừng trạm Nam Hải Vân từ 1-1-2016, khi đó nhà đầu tư chỉ thu phí tại một trạm khác.

* Trong báo cáo gửi Thủ tướng ngày 20-5-2015, Bộ Tài chính cho rằng do thiếu quy hoạch tổng thể phát triển trạm thu phí các dự án BOT nên xảy ra hiện tượng nhiều trạm thu phí BOT không đảm bảo khoảng cách 70km... Bộ GTVT nói gì về việc này?

- Theo quy định của thông tư 159 thì không yêu cầu phải có quy hoạch trạm thu phí mới được thành lập trạm thu phí. Thông tư chỉ yêu cầu trạm thu phí phải phù hợp với quy hoạch đường, gắn với dự án do cơ quan có thẩm quyền quyết định.

Các dự án BOT cầu, đường do Bộ GTVT thực hiện trong thời gian qua đều nằm trong quy hoạch mạng đường bộ được phê duyệt, các dự án đều được cấp có thẩm quyền phê duyệt trước khi tổ chức triển khai thực hiện.

Việc tiến hành nghiên cứu, lập quy hoạch tổng thể các trạm thu phí BOT trên các tuyến quốc lộ trong phạm vi toàn quốc là hoàn toàn phù hợp. Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, hiện nay Bộ GTVT đã giao cho Viện Chiến lược và phát triển GTVT tổ chức khảo sát, đánh giá xây dựng quy hoạch.

Việc này cần có thời gian khảo sát, nghiên cứu, tính toán, tổ chức lấy ý kiến của các địa phương và bộ, ngành liên quan. Sau khi hoàn thành, Bộ GTVT sẽ trình Thủ tướng xem xét quyết định.