Tháng 6-2025, cái tên The Velvet Sundown bất ngờ xuất hiện trên các bảng xếp hạng nhạc quốc tế. Gần như cùng thời điểm, một ban nhạc AI tương tự mang tên The Devil Inside cũng bắt đầu nhận về hàng triệu lượt nghe trên Spotify.

Hai 'ngôi sao ảo' khiến làng nhạc dậy sóng

Cả hai được giới thiệu là những ban nhạc psychedelic rock với phong cách âm nhạc gợi nhớ thập niên 1970. Họ phát hành các album được quảng bá chuyên nghiệp, ảnh bìa nghệ thuật, hồ sơ Spotify đầy đủ. 

Nhưng sau quá trình xác minh của giới truyền thông, sự thật được phơi bày: không ai trong bốn thành viên ấy là người thật.

Theo mô tả chính thức, toàn bộ âm nhạc, giọng hát và hình ảnh đều được tạo ra bằng trí tuệ nhân tạo (AI), dưới sự định hướng của một đội ngũ nhỏ phía sau. Trang mô tả Spotify ghi rõ:

"Một dự án âm nhạc tổng hợp được định hướng bởi con người, nhưng được sáng tác, thể hiện và tạo hình với sự hỗ trợ của AI".

Cùng lúc, dự án The Devil Inside cũng tạo được sức hút với bài Bones in the River, đạt hơn 1,6 triệu lượt phát. 

Những con số này cho thấy các "ban nhạc ảo" hoàn toàn có khả năng tiếp cận khán giả ở quy mô thương mại, dù danh tính và nguồn gốc sáng tạo vẫn còn gây tranh cãi.

Công nghệ thay đổi âm nhạc và cả khái niệm nghệ sĩ

Theo The Guardian và CNBC, nhiều chuyên gia mô tả nhạc AI là "hoàn hảo đến mức rùng rợn": âm thanh sạch, kỹ thuật chuẩn, nhưng thiếu cảm xúc con người.

Jason Palamara, trợ lý giáo sư công nghệ âm nhạc tại Đại học Herron (Mỹ), nhận định trên The Conversation: "Nỗi lo của họ có thể gói gọn trong một câu: AI sẽ tạo ra một thế giới nơi âm nhạc trở nên dồi dào, nhưng các nhạc sĩ lại bị đẩy ra bên lề".

Cùng với sự nổi lên của nhạc AI là làn sóng kiện tụng. Ba ông lớn là Sony Music, Universal Music Group và Warner Records đã khởi kiện hai công ty tạo nhạc AI Suno và Udio, cáo buộc họ sử dụng dữ liệu có bản quyền để huấn luyện mô hình Al.

Theo Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) Magazine (2025):

"Trong khi Napster (nền tảng chia sẻ nhạc trực tuyến) đã thách thức cách thức âm nhạc được phân phối và bán ra, các tác phẩm được tạo ra bởi AI, những bản nhạc, track và các biểu diễn giả mạo (deep-fake) đang đe dọa những nền tảng căn bản của việc sáng tác và quyền tác giả âm nhạc".

Trước sức ép đó, Spotify và các tập đoàn âm nhạc quốc tế đang phát triển bộ quy tắc "AI có trách nhiệm", yêu cầu minh bạch nguồn gốc, chia sẻ doanh thu rõ ràng và dán nhãn cho các bài hát do máy tạo ra.

Một số nền tảng khác như Deezer đã bắt đầu thử nghiệm nhãn cảnh báo: "Một phần nội dung trong album này có thể được tạo bởi AI".

Gia đình Trịnh Công Sơn nói về hình ảnh nhạc sĩ do AI tạo trong chương trình Vang mãi khúc khải hoàn

Hình ảnh AI tái hiện hình ảnh nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đánh đàn bài Nối vòng tay lớn gây tranh cãi, đại diện gia đình cố nhạc sĩ nói 'dù phản ứng nào đi chăng nữa cũng xuất phát từ tình yêu dành cho anh Trịnh Công Sơn'.