Năm 2019, một báo cáo dài 65 trang của CIA đã được giải mật theo Đạo luật Tự do thông tin của Mỹ. Báo cáo đã làm rõ tình tiết CIA can thiệp vào vụ ám sát Tổng thống Trujillo 58 năm về trước.

Tổng thống bị ám sát trên đường đến thăm người tình trẻ

Mỗi tuần một lần, Tổng thống Trujillo thường đến thăm người tình trẻ Mona Sanchez (20 tuổi) tại trang trại của ông ở tỉnh San Cristóbal bằng chiếc xe hơi Chrysler trang bị kính chống đạn và đội cận vệ tháp tùng trên đoàn xe hộ tống. Vào ngày định mệnh 30-5-1961, bỏ qua thói quen thường lệ, ông thay bộ quân phục và lên đường đến San Cristóbal trên chiếc Chevrolet 1957 với tài xế riêng.

Nhóm ám sát gồm bảy người đi trên ba xe hơi. Một chiếc phụ trách tấn công và hai chiếc còn lại làm nhiệm vụ chặn xe mục tiêu. Khi xe tổng thống chạy đến địa điểm phục kích trên xa lộ bốn làn xe ở ngoại ô thủ đô Santo Domingo (lúc bấy giờ xa lộ mang tên Ciudad Trujillo), nhóm ám sát đã nổ súng chặn xe. Xe tổng thống không dừng lại. Cuộc rượt đuổi bắt đầu.

Đến lúc các xe đều đã dừng lại, Pedro Livio Cedeño đến xe của tổng thống mở cửa định kéo Tổng thống Trujillo ra ngoài. Trujillo dù đã bị thương nặng vẫn cố nổ súng bắn trúng bụng Cedeño làm Cedeño ngã xuống đất, sau đó ông loạng choạng bước xuống xe. Cedeño hét lên: "Huáscar, nó bỏ chạy kìa, lao xe vào nó đi!". Tổng thống Trujillo ngã xuống vỉa hè. Antonio de la Maza đã kết liễu mạng sống Trujillo bằng một phát đạn vào cằm. Thi thể tổng thống được nhóm ám sát di chuyển khỏi hiện trường. Tài xế của tổng thống bị thương nặng nhưng may mắn sống sót.

Theo báo cáo của CIA được giải mật vào ngày 22-4-2019, từ cuối năm 1960 Luis Amiama Tió - đô trưởng thủ đô Santo Domingo và một điệp viên CIA tên Plato Cox đã tiếp xúc với nhau để trao đổi về âm mưu ám sát Tổng thống Trujillo.

Luis Amiama Tió cùng với Lãnh sự Mỹ Henry Dearborn - trưởng trạm CIA tại Cộng hòa Dominica và trưởng phòng chính trị Lãnh sự quán Mỹ John Barfield đã nhiều lần bàn bạc về vấn đề vũ khí dùng để ám sát.

Theo yêu cầu của nhóm ám sát, CIA đã bí mật tuồn vũ khí vào Cộng hòa Dominica. Mắt xích quan trọng kết nối nhóm ám sát và CIA về các chuyến hàng vũ khí là Lorenzo Berry (còn gọi là "Wimpy"), công dân Mỹ sống lâu năm tại Santo Domingo đang điều hành một siêu thị trong khu phố sang trọng.

Theo kế hoạch, vũ khí của CIA được chia thành nhiều bộ phận nhỏ và gửi chung với hàng hóa siêu thị trong các hộp đựng thực phẩm có đánh dấu đặc biệt, sau đó sẽ chuyển cho nhóm ám sát.

Do sự kiện vịnh Con Heo (lực lượng lưu vong đổ bộ vào Cuba) do CIA tổ chức vào ngày 17-4-1961 thất bại, Lãnh sự quán Mỹ tại Cộng hòa Dominica đề nghị hoãn kế hoạch ám sát nhưng nhóm ám sát không đồng ý. Cuối cùng vụ ám sát đã xảy ra vào tối 30-5-1961.

Ám sát thành công, đảo chính thất bại

Trong cuốn sách Trujillo: Cuộc đời và thời đại của nhà độc tài ở vùng Caribean xuất bản vào tháng 1-1966, tác giả - nhà nghiên cứu người Mỹ Robert D. Crassweller giải thích kế hoạch ám sát Tổng thống Rafael Trujillo được tổ chức dựa trên hai nhóm gồm nhóm hành động và nhóm chính trị. Mỗi nhóm có mục tiêu và nhân sự riêng.

Nhóm hành động phụ trách ám sát tổng thống và trưng chứng cứ là thi thể Trujillo cho nhóm chính trị. Sau đó, nhóm chính trị tiến hành đảo chính. Nhóm hành động gồm tám người do tướng Antonio Imbert Barreras và Salvador Estrella phụ trách.

Trong nhóm có trung úy Amado Garcia Guerrero thuộc lữ đoàn bảo vệ phủ tổng thống (phụ trách nằm vùng). Nhóm chính trị có quân số ít hơn do tướng Juan Tomas Diaz chỉ huy. Kế hoạch được tướng Roman Fernandez - bộ trưởng Quân lực, thông gia của Tổng thống Trujillo ủng hộ.

Nhóm hành động biết danh tính người tình trẻ của Tổng thống Trujillo và tổng thống sẽ đến trang trại thăm cô ta mỗi tuần hoặc mỗi hai tuần, do đó đã chuẩn bị kế hoạch như sau: Ăn mặc như sĩ quan quân đội đến cổng vào đánh lạc hướng cảnh vệ bằng lý do gì đó rồi thủ tiêu trong im lặng, sau đó vào căn hộ cô người tình ám sát tổng thống lẫn người tình.

7h tối 30-5-1961, sau khi có tin mật báo từ trung úy Guerrero cho biết Tổng thống Trujillo chuẩn bị đến trang trại, nhóm hành động xuất phát trong vòng một tiếng. Mỗi người trang bị súng lục và hai khẩu súng trường bán tự động M-1.

Do kế hoạch ám sát được tiến hành sớm hơn dự kiến, vì vậy ngay sau khi ám sát tổng thống, nhóm hành động không liên lạc được với tướng Roman Fernandez, do đó nhóm chính trị không kịp tiến hành kế hoạch đảo chính.

Sau vụ ám sát, nhóm hành động tản ra và để lại nhiều dấu vết. Vài giờ sau, cảnh sát tìm thấy thi thể tổng thống trong cốp xe đậu trong nhà xe của tướng Tomas Diaz.

Theo báo cáo giải mật của CIA, vài ngày sau vụ ám sát đã có báo cáo ghi nhận Lãnh sự quán Mỹ ở Cộng hòa Dominica có liên quan đến nhóm ám sát. Lãnh sự Mỹ Henry Dearborn, trưởng phòng chính trị lãnh sự quán John Barfield và chủ siêu thị "Wimpy" đã được Mỹ đưa ra khỏi Cộng hòa Dominica an toàn.

Không lâu sau vụ ám sát, Cục Tình báo quân sự (SIM) mở chiến dịch truy lùng. Hầu hết những người tham gia âm mưu ám sát đều bị bắt giữ, bị tra tấn và bị hành quyết trước khi ra tòa. Một số người chống trả hoặc tự sát để tránh bị bắt.

Tướng Roman Fernandez bị tra tấn rất dã man. SIM khâu mí mắt ông vào lông mày, đánh bằng gậy bóng chày, bị giội axit, phơi mình cho bầy kiến đói và bị giật điện nhiều lần, cuối cùng bị bắn 56 phát đạn tiểu liên.

Trong 14 người tham gia âm mưu ám sát chỉ có tướng Antonio Imbert - thống đốc tỉnh Porto Plata và đô trưởng Luis Amiama Tió trốn thoát. Tướng Imbert trú ngụ trong tư gia Lãnh sự Ý suốt sáu tháng.

-----------------------

Gã thanh niên nằm trong phòng suy nghĩ vẩn vơ chợt nổi hứng muốn chết cho "ngầu" bằng cách ám sát tổng thống. Hắn tình cờ nhìn lên tường thấy tờ lịch ngày Quốc khánh 14-7-2002 màu đỏ.

Kỳ tới: Kẻ hoang tưởng nổi hứng giết tổng thống

Khi VIP bị ám sát - Kỳ 3: Khi chính người tin cẩn đoạt mạng tổng thống

Không phải do công tác an ninh bảo vệ sơ suất, hay "sói đơn độc" ra tay hành động, nguyên thủ quốc gia có thể bị ám sát từ chính những người tin cẩn.