146 giây sau ông đã bị hung thủ Tetsuya Yamagami (41 tuổi) bắn phát súng đầu tiên. Điều gì xảy ra trong 146 giây đó?

Không ai quan sát không gian sau lưng ông Abe

Lúc cựu thủ tướng Shinzo Abe đứng trên bục bắt đầu phát biểu, tên ám sát Yamagami đứng trên vỉa hè bên kia con đường hai làn xe sau lưng ông ở khoảng cách 15m.

79 giây sau khi ông phát biểu, chỉ có bốn nhân viên an ninh riêng của ông được nhìn thấy bên cạnh ông. Họ đứng thành hàng dài khoảng 6m bên trong hàng rào bảo vệ và quay mặt về phía trước như điều lệnh yêu cầu.

Sau vụ ám sát, ông Koichi Ito - cựu thành viên Đội Tấn công đặc biệt (SAT) thuộc Sở Cảnh sát thủ đô Tokyo - phân tích trên tạp chí Nikkei: "Theo góc nhìn của ông Abe, có ba nhân viên an ninh đứng ở vị trí trước ông và một nhân viên an ninh đứng phía sau bên phải ông...

Cả bốn người đều đứng bên trong hàng rào bảo vệ. Như vậy đã có không gian trống phía sau ông, nơi đúng ra phải bố trí ai đó đứng gác bên ngoài hàng rào để tăng cường cảnh giác hơn sau lưng ông và cho phép phản ứng nhanh hơn nếu có ai đó đáng ngờ tiếp cận".

100 giây sau khi ông Abe phát biểu, một người đàn ông đứng sau lưng ông Abe trông giống nhân viên vận động tranh cử rời khỏi hàng rào bảo vệ. Hành động này vô tình đã tạo khoảng trống dài 2,5m, nhờ đó hung thủ từ vỉa hè bên kia đường có thể nhìn thấy lưng ông Abe.

Thêm vào đó, con đường sau lưng ông Abe không bị phong tỏa nên người và xe cộ lưu thông tự do. Koichi Ito nhận xét: "Xe vận động tranh cử phải đỗ phía sau địa điểm phát biểu để ngăn chặn những người đáng nghi ngờ tiếp cận. Họ cũng có thể bố trí xe cảnh sát ở vòng xoay phía sau địa điểm phát biểu để sẵn sàng giải tán người biểu tình".

146 giây sau khi ông Abe phát biểu, Yamagami băng qua đường và bắn phát súng đầu tiên vào ông Abe. Các nhân viên an ninh nghe tiếng súng đã quay người lại. Hai người bên trái ông Abe lập tức di chuyển để che chắn giữa ông và hung thủ. Hai người bên phải ông chạy về phía hung thủ.

Ông Kenichi Furuya - cựu cảnh sát tỉnh Kanagawa - nhận xét đây là phản ứng hết sức kém cỏi nên không thể ngăn chặn phát súng thứ hai: "Lẽ ra họ phải ưu tiên bảo vệ mục tiêu như chạy đến che chắn cho ông Abe".

2,13 giây sau phát súng thứ nhất, Yamagami bóp cò lần thứ hai. Một tích tắc sau khi khói trắng tỏa ra, một nhân viên an ninh cởi áo giáp che lưng cho ông Abe song lúc đó ông đã trúng đạn vào cổ. Bốn giây sau phát súng thứ hai, ba cảnh sát khống chế Yamagami.

Rồi ba cảnh sát từ phía đám đông chạy tới và một cảnh sát chạy tới từ hướng nhà ga. Như vậy rõ ràng không có cảnh sát nào đứng gác cạnh trạm xe buýt nơi hung thủ đứng trước vụ ám sát. Vị trí đó đã tạo ra điểm mù, vì thế không ai phát hiện hung thủ di chuyển.

Khoảng trống an ninh chết người kéo dài 68 giây

Theo báo Nikkei Asia, vào ngày 25-8-2022 Cơ quan Cảnh sát quốc gia Nhật (NPA) đã công bố báo cáo điều tra với kết luận: Có thể ngăn chặn được vụ ám sát cựu thủ tướng Shinzo Abe nếu cải thiện kế hoạch an ninh tốt hơn.

Báo cáo nêu bật hai thiếu sót an ninh quan trọng. Một là kế hoạch an ninh quá lỏng lẻo và hai là cách thức bố trí an ninh tại địa điểm trước ga Yamato-Saidaiji không thỏa đáng.

Báo cáo phân tích địa điểm xảy ra ám sát là không gian khoáng đãng, dễ bị nhắm mục tiêu, không có chốt kiểm soát giao thông và không có cảnh sát mặc đồng phục.

Dù vậy, ba trong bốn nhân viên an ninh đứng cạnh ông Abe chỉ quan sát đám đông trước mặt mà không chú ý sau lưng ông. Khi cảnh sát giám sát phía sau ông Abe nhận được lệnh di chuyển đến khu vực khác, các sĩ quan chỉ huy đã không gọi hỗ trợ người.

Báo cáo ghi nhận có khoảng trống an ninh kéo dài 68 giây tạo cơ hội cho hung thủ Yamagami di chuyển khỏi vỉa hè tiến tới bắn hai phát súng vào lưng ông Abe. Trong 68 giây đó, không có cảnh sát nào phát hiện hung thủ.

Nguyên nhân do thiếu giao tiếp giữa cảnh sát và cấp trên tại hiện trường và thiếu hình ảnh được truyền theo thời gian thực từ địa điểm ông Abe diễn thuyết đến trụ sở cảnh sát tỉnh Nara để theo dõi.

Thật ra kế hoạch an ninh bảo vệ ông Abe được thực hiện dựa theo kế hoạch đã được tiến hành hai tuần trước trong lần tổng thư ký Đảng LDP Toshimitsu Motegi vận động tranh cử tại cùng địa điểm hôm 25-6-2022. Do không có vấn đề gì lớn phát sinh trong lần ông Motegi phát biểu, kế hoạch bảo vệ ông Abe được thực hiện y chang.

Dựa trên báo cáo điều tra, lần đầu tiên sau 28 năm NPA đã sửa đổi các hướng dẫn bảo vệ yếu nhân và thiết lập quy trình kiểm tra trước kế hoạch an ninh của cảnh sát tỉnh. Trước vụ ám sát, NPA chỉ lập kế hoạch an ninh cho thủ tướng và các dịp quan trọng như hội nghị quốc tế lớn còn các kế hoạch an ninh khác sẽ do cảnh sát tỉnh thực hiện.

Theo bộ quy định mới, các yếu nhân được bảo vệ sẽ mở rộng bao gồm các cựu thủ tướng, các bộ trưởng và các lãnh đạo đảng phái chính trị thay vì chỉ có thủ tướng như trước. Ngoài ra, NPA đã lập các tiêu chuẩn liên quan đến soạn thảo kế hoạch an ninh. Cảnh sát tỉnh dựa trên các tiêu chuẩn đó lập kế hoạch và nộp trước cho cơ quan cấp trên phê duyệt.

Các sự kiện yêu cầu NPA phê duyệt kế hoạch an ninh trước không chỉ bao gồm các cuộc vận động tranh cử mà còn có các chuyến thăm, các hội thảo và hội nghị. NPA còn tăng cường đào tạo và triển khai thêm nhân viên an ninh đồng thời khai thác các thiết bị và công nghệ mới như máy bay không người lái và trí tuệ nhân tạo.

----------------

Nguyên thủ quốc gia có thể bị chính những người tin cẩn sống bên cạnh ra tay ám sát. Ví dụ tiêu biểu như tổng thống Hàn Quốc Park Chung Hee. Hung thủ ám sát chính là người bạn thân tín Kim Jae Kyu, giám đốc cơ quan tình báo.

Kỳ tới: Người tin cẩn đoạt mạng tổng thống

Khi VIP bị ám sát - Kỳ 1: Thủ tướng Israel bị ám sát do tình báo kém?

Xưa có thích khách ám hại vua chúa. Nay có hung thủ ám sát các nguyên thủ được bảo vệ vòng trong vòng ngoài nghiêm ngặt nhất.