Tiểu thuyết Trần Thủ Độ
Trong sử sách, cuộc đời và hành trạng của Trần Thủ Độ khá rõ ràng, mọi đánh giá về nhân vật lịch sử này cũng đã định đoạt: vừa có công lập nên triều Trần và đưa vương triều này trở thành một triều đại lừng lẫy bậc nhất trong lịch sử nước nhà, vừa chuyên quyền độc đoán và vi phạm luân thường đạo lý nên tiếng xấu còn lưu mãi. Tiểu thuyết hóa một nhân vật lịch sử phức tạp như thế thật không dễ dàng. Nhà văn Trần Thanh Cảnh đã làm được, và thành công.
Nhà Lý suy tàn, hoàng đế bạc nhược, quan lại lộng hành, lãnh chúa cát cứ, quốc gia lâm nguy, muôn dân khốn khổ... Bằng trí tuệ và mưu lược, Trần Thủ Độ đã đạo diễn thành công cuộc cách mạng cung đình phế Lý lập Trần mà hầu như không có thảm cảnh đổ máu, cướp phá, chém giết, trả thù.
Cuộc cách mạng đó được sắp xếp bằng cuộc hôn nhân nội tộc giữa nữ hoàng Lý Chiêu Hoàng 8 tuổi và người anh con cậu ruột là Trần Cảnh cũng bằng tuổi ấy. Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng và trở thành hoàng hậu.
Khi hoàng hậu không thể sinh nở, Trần Thủ Độ đã bắt công chúa Thuận Thiên, chị ruột của Lý Chiêu Hoàng, đang mang thai ba tháng với chồng mình là Trần Liễu (anh ruột của Trần Cảnh) về làm kế hậu để nhà Trần có người nối dõi. Hai hoàng hậu đó đều là con gái của Linh Từ quốc mẫu Trần Nhị Nương - chị em chú bác với Trần Thủ Độ và cũng là vợ của ông.
Nếu xét theo luân thường của Nho gia, Trần Thủ Độ đáng bị chê trách và nguyền rủa. Về chính sự, ông cướp ngôi họ Lý trao về tay họ Trần, bức tử nhà vua, chia rẽ chồng vợ, ép uổng hôn nhân. Về tình cảm riêng tư, ông phạm tội loạn luân vì đã cưới con bác ruột (cũng là hoàng thái hậu) làm vợ.
Dù vậy, Trần Thủ Độ cùng với vợ của mình là đại công thần của nhà Trần, riêng ông đã giúp nhà vua bình định thiên hạ, mở mang bờ cõi, rèn binh luyện tướng để đủ nhân tài vật lực cho nước Đại Việt có thể chống lại kẻ xâm lược mạnh nhất thời đại là quân Nguyên Mông. Vậy thì những oan trái do ông gây nên có thể cảm thông được không?
Chiêu tuyết cho Trần Thủ Độ thế nào để thuyết phục người đọc là cả một thách thức lớn đối với nhà văn. Trần Thanh Cảnh đã vượt qua được thách thức này bằng cách lấy khí chất Đại Việt làm hệ quy chiếu.
Khí chất ấy hội tụ trong những người đàn ông mang dòng máu Đông A đầy mạnh mẽ, thông minh và quyết đoán; quyết dựng nên sự nghiệp hùng tráng truyền cho muôn đời con cháu, lập công đức khiến thiên hạ phải quy phục. Khí chất ấy hội tụ trong những người đàn bà Đại Việt xinh đẹp quyến rũ, phóng túng si mê, nhẫn nại cam chịu, cứng rắn sắc sảo. Tất cả họ đều vì sự trường tồn của non sông Đại Việt và sự an lành của muôn dân.
Và để thực hiện được lý tưởng đó, Trần Thủ Độ đã bất chấp những rào cản luân lý, những đàm tiếu của thế gian để dọn dẹp đống đổ nát của triều Lý, đưa Trần Cảnh trở thành đấng quân vương sáng láng mở triều cho sự thịnh vượng và vẻ vang của dòng họ, của đất nước. Đọng lại trong người đọc là hình ảnh ông già Trần Thủ Độ râu tóc bạc phơ cất giọng đanh thép khi vua Trần Thái Tông âu lo về sự xâm lược của quân Mông: "Đầu thần chưa rơi xuống đất, bệ hạ đừng lo gì khác".
Chắc chắn rằng, bạn đọc sẽ yêu lịch sử, hiểu lịch sử hơn qua câu chuyện của Trần Thanh Cảnh. Và như thế, với tiểu thuyết Trần Thủ Độ, nhà văn đã phần nào trả được món nợ của văn chương đối với lịch sử nước nhà.
Khí chất Đại Việt còn được nhà văn Trần Thanh Cảnh thể hiện qua cách kể chuyện cuốn hút; nghệ thuật miêu tả và phân tích tâm lý nhân vật sâu sắc; nghệ thuật xây dựng bối cảnh, kể cả cảnh sinh hoạt lẫn cảnh chiến trận đều sống động và mang đậm hồn Việt; ngôn ngữ nhân vật, đặc biệt là ngôn ngữ thuyết khách, luôn thấu tình đạt lý mà không cần viện dẫn các điển tích điển cố từ văn hóa Trung Hoa như ta thường thấy.
Kết cấu tiểu thuyết độc đáo nhờ sự lồng ghép quá khứ và hiện tại, hiện thực và kỳ ảo, lịch sử và hư cấu.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận