Thông tin có vẻ 'gây tranh cãi' nhất đối với các nhà hoạch định chính sách y tế trong nước, bệnh nhân và các lãnh đạo bệnh viện, vì cả nước đang nỗ lực thay đổi bộ mặt ngành y hướng tới sự hài lòng của bệnh nhân.

Theo thiển ý của chúng tôi, ngành y không nên được xem là ngành dịch vụ và bệnh nhân cũng không nên được xem là người tiêu dùng như các ngành dịch vụ khác, chẳng hạn khách sạn.

Có nhiều lí do để chúng tôi đưa ra ý kiến như vậy.

Nếu bệnh nhân là người tiêu dùng hay khách hàng nghĩa là bệnh nhân có quyền chọn lựa món hàng mình mua và sẽ được quyền trả, đổi khi mua.

Món hàng bệnh nhân mua khi vào bệnh viện chính là sức khoẻ của họ. Y khoa có nhiệm vụ chữa bệnh để trả lại sức khoẻ ban đầu hoặc gần như ban đầu cho bệnh nhân. Ở đây chúng ta không nên lầm lẫn với các dịch vụ cộng thêm như căn tin, người phục vụ….

Bản chất của y khoa là bất định. Cho dù khoa học về y khoa phát triển rất nhanh nhưng những gì con người hiểu về chính bản thân chỉ là hạt cát trong sa mạc.

Mỗi người mang một bộ gen khác nhau và như vậy đáp ứng điều trị cũng khác nhau, chưa kể đến việc chẩn đoán chính xác một căn bệnh cũng đang là vấn đề của ngành y vì thực ra người ta cũng chưa hiểu hết về các loại bệnh mà con người đang mắc phải.

Chính vì sự bất định như vậy nên việc điều trị không bao giờ chắc chắn. Cùng một căn bệnh nhưng đáp ứng của hai bệnh nhân sẽ khác nhau. Chính vì vậy không bao giờ có tỷ lệ khỏi bệnh 100%.

Các bộ phận trong cơ thể con người là không thể thay thế nên một khi đã tổn thương thì không thể hồi phục (cái mà chúng ta hay nói khỏi bệnh nghĩa là không bị tổn thương thêm chứ không đồng nghĩa trở về như trước khi bệnh).

Đây là điểm mấu chốt của vấn đề khiến cho không thể có một hợp đồng kinh tế sòng phẳng giữa bác sĩ và bệnh nhân, nghĩa là không có hợp đồng chữa bệnh theo kiểu hết bệnh thì trả tiền nếu không hết bệnh thì hoàn tiền.

Bệnh viện vận hành theo cơ chế chuyên nghiệp hóa dựa trên các bằng chứng y khoa bao gồm quy trình chẩn đoán, quy trình điều trị (bao gồm tất cả các loại hình điều trị từ tâm lí đến thuốc men, không thuốc và phẫu thuật).

Quy trình này dựa trên các bằng chứng y khoa đã được nghiên cứu, công  bố và được giới y khoa chấp nhận mà không dựa trên sự đòi hỏi hay yêu cầu của bệnh nhân.

Ví dụ khi bệnh nhân bị bệnh cấp tính có nguy cơ tử vong bác sĩ có quyền điều trị mà không cần hỏi ý kiến người nhà nếu xét thấy việc không hay chậm trễ điều trị có thể làm bệnh nhân chết. Như vậy bệnh nhân sẽ phải tuân theo phác đồ điều trị của bệnh viện mà tự mình không được thay đổi, điều này sẽ làm cho hợp đồng kinh tế không thể thực hiện được.

Nhân viên y tế được huấn luyện chuyên nghiệp để:

- Giao tiếp chuẩn mực (không la mắng bệnh nhân nhưng cũng không quỵ luỵ như ở các khách sạn hay resort).

- Thấu hiểu bệnh nhân để giảm cảm xúc tiêu cực, tăng cảm xúc tích cực giúp bệnh nhân trong cuộc chiến chống bệnh tật (như điều trị ung thư).

- Chuyên nghiệp trong truyền thông, cung cấp thông tin bệnh tật rõ ràng đầy đủ. Xử lí các tình huống giao tiếp một cách chuyên nghiệp không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố cảm xúc cá nhân.

Người bệnh trả tiền cho sự chuyên nghiệp, kiến thức và sự đầu tư trang thiết bị y khoa. Môi trường bệnh viện là môi trường chuyên nghiệp đặc thù bất bình đẳng và tất cả mọi người phải tuân theo những quy tắc nhằm bảo đảm an toàn cho những người bệnh khác.

Ví dụ trong phòng cấp cứu hoặc hồi sức, người nhà sẽ không được vào thăm hay đứng trong đó cho dù tiền viện phí một ngày trong các phòng này rất cao.

Khái niệm bệnh viện như khách sạn 5 sao là một sai lầm. Những trang thiết bị trong phòng bệnh, trong bệnh viện đều phải nhắm đến sự an toàn cho bệnh nhân hơn là cảm giác thoải mái tiện nghi trong resort. Giường bệnh chống nguy cơ té ngã, nhà tắm có thảm chống trơn trợt.

Giường bệnh cho dù có được tẩy trùng đến mức nào thì cũng không thể tiêu diệt được hết vi trùng. Một ngày nằm bệnh viện thêm là 1 ngày bạn có nguy cơ bị nhiễm trùng từ bệnh viện.

Do vậy mục tiêu tối thượng vẫn là cho bệnh nhân ra khỏi viện sớm và điều trị tại nhà.

Chúng ta cần định hướng hoạt động bệnh viện với bệnh nhân một cách chuyên nghiệp nhằm nâng cao an toàn người bệnh (hiểu theo nghĩa rộng là bao gồm chẩn đoán đúng và điều trị giảm hay hết bệnh trong một môi trường an toàn) hơn là tạo ra một sự hài lòng giả tạo mà sẽ khiến cho sự bạo hành y tế có nguy cơ xảy ra nhiều hơn.

Trên đây là ý kiến riêng của TS.BS Tăng Hà Nam Anh. Tòa soạn mong nhận được những ý kiến khác từ bạn đọc. Trân trọng.