Trí tuệ nhân tạo siêu việt (ASI) là thuật ngữ chỉ các hệ thống AI vượt qua trí thông minh của con người ở mọi tác vụ nhận thức. ASI hiện vẫn chưa được phát triển.

Theo báo Guardian ngày 22-10, Công tước và Công nương xứ Sussex - Harry và Meghan - nằm trong số những người ký tên vào một tuyên bố kêu gọi “cấm phát triển siêu trí tuệ” do Viện Tương lai sự sống (FLI) công bố.

Đây là một tổ chức về an toàn AI có trụ sở tại Mỹ. Năm 2023, ngay sau khi ChatGPT ra mắt và khiến AI trở thành chủ đề nóng toàn cầu, nhóm này từng kêu gọi tạm dừng việc phát triển các hệ thống trí tuệ nhân tạo quá mạnh.

Tuyên bố lần này kêu gọi duy trì lệnh cấm cho đến khi có "sự đồng thuận khoa học rộng rãi" và "sự ủng hộ mạnh mẽ của công chúng" về việc phát triển AI siêu trí tuệ "một cách an toàn và có thể kiểm soát được".

Danh sách ký tên có sự xuất hiện của hai “cha đẻ AI” - ông Geoffrey Hinton và ông Yoshua Bengio.

Ngoài ra còn có nhà đồng sáng lập Apple Steve Wozniak, tỉ phú Richard Branson, cựu cố vấn an ninh Mỹ Susan Rice, cựu tổng thống Ireland Mary Robinson, cùng nhiều chủ nhân giải Nobel như Frank Wilczek, John C. Mather và Daron Acemoğlu.

Tháng 7-2025, ông Mark Zuckerberg - giám đốc điều hành của Meta (công ty mẹ của Facebook) và là một trong những nhà phát triển AI lớn ở Mỹ - cho biết việc phát triển siêu trí tuệ “hiện đã trong tầm nhìn”.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng việc nói nhiều về ASI chủ yếu là vì các công ty công nghệ muốn giành vị thế trong cuộc đua AI - nơi họ đã chi hàng trăm tỉ USD trong năm nay - hơn là vì sắp có đột phá kỹ thuật thực sự.

FLI cảnh báo viễn cảnh ASI được phát triển trong thập kỷ tới sẽ kéo theo hàng loạt mối đe dọa: từ việc lấy đi toàn bộ việc làm của con người đến mất quyền tự do dân sự, gây rủi ro an ninh quốc gia và thậm chí đe dọa sự tồn vong của nhân loại.

Đặc biệt, nỗi lo lớn nhất là AI có thể trở nên quá thông minh, né tránh sự kiểm soát và các hướng dẫn an toàn của con người, đồng thời kích hoạt các hành động đi ngược lại lợi ích của nhân loại.

Một cuộc khảo sát của FLI trên cả nước Mỹ cho thấy: gần 75% người dân ủng hộ việc ban hành quy định chặt chẽ với AI; 60% cho rằng không nên phát triển AI siêu việt trước khi chứng minh được tính an toàn; trong khi chỉ 5% ủng hộ việc tiếp tục phát triển nhanh mà không kiểm soát.

Các công ty AI hàng đầu tại Mỹ như OpenAI và Google hiện đang theo đuổi phát triển trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) - một cấp độ thấp hơn ASI, đạt trí thông minh tương đương con người.

Dù vậy, giới chuyên gia cảnh báo AGI cũng có thể tự cải thiện để tiến hóa thành siêu trí tuệ (ASI), mang đến rủi ro tương tự và đe dọa thị trường lao động toàn cầu.

Ủng hộ AI nhưng đừng hủy hoại các ngành văn hóa

Việc ủng hộ bản quyền và AI là hoàn toàn khả thi, nhưng theo đuổi tiến bộ công nghệ không thể đánh đổi bằng việc hủy hoại các ngành văn hóa và nội dung.