Tuổi Trẻ lấy ý kiến một số chuyên gia và đại biểu Quốc hội về lợi thế khi Hà Nội và TP.HCM được đề xuất là đô thị đặc biệt.

Đại biểu Trần Anh Tuấn (TP.HCM):

Một đạo luật dành riêng cho đô thị đặc biệt

Đề xuất xác định Hà Nội và TP.HCM là hai đô thị đặc biệt là bước đi đúng lúc. Càng để lâu, "chiếc áo thể chế" chung cho tất cả các địa phương càng trở nên chật chội, làm hạn chế tiềm năng phát triển của hai trung tâm kinh tế - văn hóa lớn nhất cả nước.

Hà Nội và TP.HCM từ lâu đã vượt ra ngoài khuôn khổ một đô thị loại 1 thông thường. Với quy mô dân số, kinh tế, vai trò đầu mối giao thương quốc tế, cả hai TP đều mang đặc thù mà không địa phương nào khác có được.

Thế nhưng khi TP.HCM muốn chủ động huy động vốn cho hạ tầng vẫn phải chờ cơ chế xin - cho. 

Khi Hà Nội cần vừa bảo tồn không gian văn hóa lịch sử vừa phát triển hiện đại, lại thiếu một bộ khung pháp lý đủ linh hoạt để xử lý hài hòa.

Nếu có một đạo luật dành riêng cho đô thị đặc biệt, hai TP sẽ có hành lang pháp lý để chủ động về nguồn lực và sáng tạo trong quản trị. Điều này không chỉ tháo gỡ những ràng buộc lâu nay mà còn củng cố niềm tin của nhà đầu tư, mở ra cơ hội huy động vốn lớn cho phát triển hạ tầng.

Mặt khác, chính quyền đô thị ở Hà Nội và TP.HCM sẽ có điều kiện thử nghiệm mô hình tinh gọn, áp dụng công nghệ số trong quản lý, xây dựng chính quyền thông minh, tuyển dụng và sử dụng nhân lực theo chuẩn mực mới.

Một đạo luật riêng còn giúp xác định rõ hơn vai trò chiến lược của Hà Nội và TP.HCM trong phát triển quốc gia. Hai TP không chỉ là "địa phương lớn" mà còn phải được nhìn nhận như cực tăng trưởng then chốt, đầu tàu dẫn dắt, kết nối và lan tỏa. 

Chính sách vì vậy cũng không đơn thuần là tạo thuận lợi cho riêng đô thị đặc biệt, mà trước hết đặt ra trách nhiệm nhiều hơn: trách nhiệm dẫn dắt cải cách, trách nhiệm chia sẻ nguồn lực, trách nhiệm giải quyết những vấn đề phức tạp của một siêu đô thị như di dân, môi trường, giao thông, an sinh xã hội.

KTS Ngô Anh Vũ (viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng TP.HCM):

Cần cơ chế đặc biệt cho đô thị đặc biệt

TP.HCM nhiều năm nay cùng với TP Hà Nội vẫn được xác định là hai đô thị đặc biệt của cả nước. Nay TP.HCM sau sắp xếp đã mở rộng hơn về quy mô. Tính chất phức tạp về quản lý của đô thị đặc biệt nên yêu cầu quy hoạch về không gian đô thị. 

Cùng với đó là hệ thống các quy chuẩn, tiêu chuẩn, chỉ tiêu đô thị về mọi mặt (y tế, giáo dục, môi trường, tiện ích, mức độ phục vụ cho người dân...) cũng đòi hỏi cao hơn, đồng bộ khi đầu tư xây dựng, phát triển đô thị.

So với các đô thị khác thì đô thị đặc biệt đòi hỏi khối lượng rất lớn đầu việc phải làm và trách nhiệm của bộ máy quản lý nhà nước cũng lớn hơn. 

Quan trọng nhất cho yêu cầu phát triển là cơ chế, chính sách phải phù hợp cho đô thị đặc biệt. Với TP Hà Nội những năm qua đã có Luật Thủ đô. Còn TP.HCM qua các giai đoạn thì được Trung ương tạo điều kiện cho chính sách đặc thù để phát triển thông qua các nghị quyết 54, 98 và hiện nay đang đề xuất sửa đổi, bổ sung nghị quyết 98.

Chính phủ đã rất quan tâm thực hiện phân cấp, ủy quyền nhiều hơn để tạo điều kiện cho TP.HCM có thêm công cụ, không gian chủ động để phát triển. 

Về lâu dài cũng cần xây dựng Luật Đô thị đặc biệt để tạo khung pháp lý rõ ràng, địa phương được chủ động hơn trong việc thực thi chính sách cho sự phát triển đô thị. Chủ trương này cũng đã được Chính phủ tính đến.

Luật sư Bùi Quốc Tuấn (Đoàn luật sư TP.HCM):

Nâng chính sách đặc thù lên thành Luật Đô thị đặc biệt

Từ khi TP.HCM có nghị quyết đặc thù (nghị quyết 98) có thể thấy nhiều văn bản quy phạm pháp luật đã được ban hành để TP.HCM áp dụng. Điển hình có thể kể đến nghị định 07/2024 (quy định chi tiết việc bầu, tuyển dụng, sử dụng, quản lý cán bộ, công chức làm việc cấp xã, thị trấn và cán bộ phường của TP.HCM); nghị định 11/2024 (quy định lãi vay, lợi nhuận hợp lý, phương thức thanh toán, quyết toán dự án đầu tư theo hợp đồng BT; miễn thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn thuế thu nhập cá nhân trên địa bàn TP.HCM); nghị định 84/2024 (thí điểm phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực cho chính quyền TP.HCM); quyết định 20/2023 của Thủ tướng thí điểm phân cấp về điều chỉnh quy hoạch cho TP.HCM...

Đồng thời HĐND TP.HCM cũng căn cứ nghị quyết 98 để ban hành nhiều nghị quyết đặc thù cho chính quyền TP hoạt động.

Có thể thấy từ nghị quyết 98 các nghị định liên quan đã được các Bộ ngành, Chính phủ phối hợp với TP.HCM để ban hành khá nhanh chóng, tạo thuận lợi cho TP.HCM giải quyết các yêu cầu về quản lý nhà nước, đầu tư phát triển.

Dễ thấy là từ các quy định trên, TP.HCM đã bổ sung nhân sự cho bộ máy xã, phường; phân cấp, ủy quyền trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư, điều chỉnh quy hoạch; phân cấp, ủy quyền trong công tác đầu tư, tài chính, ngân sách, giao thông vận tải, y tế, giáo dục...

Tuy vậy, các chính sách đặc thù cho TP.HCM vẫn chỉ đang là thí điểm. Đồng thời các chính sách vượt trội đặc thù vẫn còn hạn chế, điểm nghẽn do vẫn phải xây dựng, thực hiện theo trình tự, thủ tục hiện hành.

Nếu có Luật Đô thị đặc biệt TP.HCM, Hà Nội hay bất cứ tỉnh thành nào (được nâng lên thành đô thị đặc biệt) đều có thể căn cứ vào đó để áp dụng, vận dụng trực tiếp, nhanh chóng và chủ động hơn.

Vì vậy, sắp tới từ quá trình triển khai nghị quyết 98 tại TP.HCM thì rất mong các cơ quan chức năng tổng kết để xem xét nâng lên thành Luật Đô thị đặc biệt để phù hợp với yêu cầu phát triển mới.

Đề xuất Hà Nội, TP.HCM là đô thị loại đặc biệt, 4 thành phố là đô thị loại I

Bộ Tư pháp đang thẩm tra dự thảo nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phân loại đô thị do Bộ Xây dựng chủ trì soạn thảo.