Dấu hiệu hạ đường huyết. Nguồn: hanslodge.com

Hạ đường huyết là vấn đề thường gặp trên bệnh nhân đái tháo đường đang điều trị. Hạ đường huyết có thể dẫn tới hôn mê và để lại hậu quả nặng nề, thậm chí tử vong. Tuy nhiên nếu được cấp cứu và xử trí kịp thời thường đem lại kết quả tốt.

Nguyên nhân hạ đường huyết

Thường gặp khi bệnh nhân đái tháo đường đang được điều trị tích cực bằng insulin hay thuốc uống nhóm sulfonylureas, có thể xảy ra do những nguyên nhân sau: Ăn quá ít, ăn muộn hay bỏ bữa, tiêm quá liều insulin, những thuốc hạ đường huyết uống như nhóm sulfonylureas (Diamicron, Amary…) và meglitinides, tăng hoạt động hay tập thể dục quá mức, uống quá nhiều rượu, suy thận,…

Nguyên nhân khác: Do nghiện rượu, hạ đường huyết trong bệnh lý gan, thận; Insulinoma, suy dinh dưỡng, nhiễm trùng…

Triệu chứng hạ đường huyết:

+ Có biểu hiện lâm sàng của hạ đường huyết:

- Rối loạn thần kinh thực vật: Cảm giác đói, lo lắng, bồn chồn, vã mồ hôi, run tay chân, hồi hộp, tim đập nhanh, buồn nôn, nôn.

- Rối loạn thần kinh trung ương: Đau đầu, mờ mắt, nhìn đôi, lú lẫn, hành vi bất thường, giảm trí nhớ, co giật, hôn mê.

+ Đo đường huyết: Nồng độ Glucose máu <70mg/dl (3,9mmol/L)

+ Các triệu chứng lâm sàng được cải thiện sau khi được bổ sung glucose.

Điều trị

+ Mục tiêu điều trị hạ đường huyết là phát hiện sớm và điều trị hạ đường huyết ngay lập tức, bằng cách làm tăng đường huyết nhanh nhất tới mức an toàn nhằm giảm các biến chứng và cải thiện triệu chứng. Cũng cần tránh điều trị quá mức vì có thể làm tăng đường huyết và tăng cân.

+ Xử trí hạ đường huyết nên tuân theo "qui tắc 15/15":

- Đo đường huyết, nếu đường huyết <70 mg/dl (3,9mmol/L), ăn hay uống thực phẩm chứa 15g Carbohydarte và đợi 15 phút, sau đó đo lại đường huyết. Nếu đường huyết vẫn < 70 mg/dl (3,9mmol/L), lập lại qui trình trên cho đến khi đường huyết > 100 mg/dl.

- Vì đường huyết có thể sẽ tiếp tục hạ trở lại sau khi đã uống hay ăn thực phẩm chứa carbohydrate, do vậy nên kiểm tra lại đường huyết mỗi 60 phút sau khi điều trị.

Thức ăn tương đương 15g Glucose:

- 2 hay 3 viên đường

- 1/2 ly nước trái cây bất kỳ nào

- 1/2 ly nước ngọt

- 1 ly sữa

- 5 hay 6 viên kẹo

- 15ml hay 1 thìa canh đường hay mật ong

Nếu hạ đường huyết gây lú lẫn, co giật, hôn mê:

+ Xử trí tại nhà:

Tuyệt đối không được mở miệng bệnh nhân để đổ nước đường vào miệng, vì khi bệnh nhân hôn mê, việc này có thể làm dung dịch đường vào đường hô hấp và gây nguy hiểm, thậm chí tử vong.

+ Tại bệnh viện:

- Khởi đầu tiêm hoặc truyền 10-25g Glucose (20-50 mL Dextrose 50%) qua đường tĩnh mạch, sau đó duy trì bằng Dextrose 5% hay 10% nhằm giữ đường huyết trên 100mg/dl.

- Khi hạ đường huyết đã được giải quyết, để phòng ngừa hạ đường huyết tái phát bệnh nhân nên ăn uống đầy đủ, nếu bữa ăn cách nhau hơn một giờ bệnh nhân nên ăn một gói snack để phòng ngừa hạ đường huyết.

Phòng ngừa hạ đường huyết

- Thuốc điều trị đái tháo đường: Tiêm insulin và uống thuốc hạ đường huyết đúng liều lượng và đúng thời điểm.

- Bữa ăn: Không bỏ bữa ăn, thời điểm tiêm insulin phải phù hợp với bữa ăn.

- Hoạt động hàng ngày: Nếu hoạt động nhiều hơn hàng ngày hay tập thể dục nhiều hơn, bệnh nhân nên ăn nhẹ trước khi hoạt động.

- Điều trị đái tháo đường: Điều trị đái tháo đường tích cực. Giữ đường huyết gần bình thường để tránh các biến chứng lâu dài, có thể làm tăng nguy cơ hạ đường huyết.

- Bệnh nhân phải để ý nhận biết những dấu hiệu hạ đường huyết để có thể xử trí sớm.

- Khám bệnh định kỳ tại các cơ sở y tế để được chẩn đoán và có biện pháp điều trị các bệnh lý gây hạ đường huyết.