Giấc mộng đêm xuân là kịch bản của tác giả Phi Hùng - Nhị Kiều, do soạn giả Mộc Linh chuyển thể cải lương và NSND Trần Ngọc Giàu đạo diễn.

Giấc mộng đêm xuân, giấc mộng đời nghệ sĩ

Giấc mộng đêm xuân trôi theo những cuộc đời phiêu dạt của gánh hát nghèo mang tên Tầm Xuân.

Ở đó có cô đào Xuân khiến bao chàng trai phải nghiêng ngả bởi cô xinh đẹp, ca hay diễn giỏi với nhiều vai diễn trên sân khấu, đặc biệt là hình ảnh nữ vương trong tuồng Mộng hoa vương.

Trong một lần ghe hát tấp vào bờ, Xuân đã khiến cậu Hai Tuấn, con trai ông Phủ, si mê tới mức bỏ nhà theo cô sống đời "gạo chợ nước sông".

Mối tình không "môn đăng hộ đối" của họ vấp phải sự phản ứng quyết liệt của ông bà Phủ. Kể từ đó vở mở ra bao cay đắng, tái tê của kiếp con tằm.

Xem Giấc mộng đêm xuân khán giả như được trở về không khí của cải lương xưa. Người ta được thấy đời sống rày đây mai đó của những ghe hát lênh đênh trên dòng đời. Nay bến này, mai bến khác, ăn chợ ngủ đình.

Những buổi coi hát cũng được sống lại, khi khán giả say mê coi đào kép ca. Cứ xuống câu vọng cổ hay nhức nhối là người giàu thảy quạt rào rào thưởng tiền lên sân khấu.

Là những phông màn kéo bằng tay tạm bợ. Là kép lão vừa ca hậu trường vừa xoay đèn màu chỉnh ánh sáng. Là mấy cô đào ba, đào tư bữa nào cũng mần mặt sẵn, cứ ôm cánh gà coi hát và chờ thời may đào chánh đau bụng để mình có cơ hội nhảy lên thế vai.

Gánh hát Tầm Xuân trên sân khấu có lẽ là gánh hát ký ức của bao người mộ điệu cải lương. Trong khán phòng Nhà hát Trần Hữu Trang đêm 29-9, có nhiều khán giả lớn tuổi vừa coi vừa nhắc lại chuyện hồi xưa, chuyện theo ông theo bà, theo má theo ba đi coi hát, một trời kỷ niệm ùa về đôi lúc khiến người ta rưng rưng.

Trăn trở nghiệp hát

Giấc mộng đêm xuân không chỉ khơi gợi hồi ức cũ của bao người mê coi hát, mà còn có những trăn trở của người nghệ sĩ, nhất là khi mùa giỗ tổ sân khấu năm nay đang đến gần.

Với người nghệ sĩ, đặc biệt là nghệ sĩ sân khấu, tổ nghiệp rất linh thiêng. Khi được tỏa sáng, nổi tiếng họ thường bảo rằng mình được tổ đãi, còn bữa nào diễn bị hư hay gặp trục trặc họ nghĩ bị tổ quở, tổ phạt.

Giống như ông bầu trong gánh hát Tầm Xuân, khi cùng cực ông thường ngước lên trời: "Tổ nghiệp ơi, nếu người có linh thiêng hãy phù hộ cho gánh hát vượt qua khó khăn này".

Tin vào tổ nghiệp là niềm tin tâm linh giúp người nghệ sĩ biết sống, biết làm nghệ thuật tử tế. Câu chuyện của Giấc mộng đêm xuân lần nữa nhắc lại ý thức làm nghề với những người coi nghiệp hát là lẽ sống đời mình.

Trong vở diễn, bao nhiêu người giàu, quyền quý say sưa coi đào kép trên sân khấu nhưng khi cánh màn nhung khép lại họ đã quay đi, xem thường, gọi thằng này, con kia, coi nghệ sĩ là thứ thấp hèn, sống bát nháo, lăng nhăng.

Thời đại thay đổi, suy nghĩ cởi mở hơn nhưng liệu định kiến về nghề hát có thay đổi? Trong tuồng, ông bầu cũng là soạn giả của gánh hát đã bày tỏ quan điểm rất rõ ràng: "Mình phải có lòng tự trọng với nghề của mình thì người ta mới trọng mình".

Lòng tự trọng của ông ở thời điểm đó là dù có bị người đời rẻ khinh vẫn đứng thẳng bằng đam mê nghệ thuật, nhẫn nại rèn luyện lời ca tiếng hát. Không nhận tiền để viết ca ngợi những bè phái tham tàn. Nghệ thuật chân chính phải nói lên tâm tình, nguyện vọng của người dân, hướng người ta tới lối sống chân - thiện - mỹ.

Với Vân, kép chánh của gánh Tầm Xuân, là trân trọng khán giả và không được lợi dụng tình cảm của họ. Chỉ có sự đồng điệu và tri âm với khán giả mới có thể giúp người nghệ sĩ thăng hoa.

Bối cảnh của vở đã rất xa xưa, thế nhưng qua bao đổi thay quan niệm làm nghề đó dường như vẫn là điều để nghệ sĩ chúng ta hôm nay phải suy nghĩ: Mình không trọng cái nghề của mình thì ai sẽ trọng mình?

Sài Gòn 'chơi đẹp': miễn phí 2 lần/tháng ở Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang

TTO - Khán giả ghiền cải lương sẽ có cơ hội thưởng thức miễn phí những đêm diễn cải lương có sự đầu tư tại Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang, bắt đầu từ tối 28-9 với vở Giấc mộng đêm xuân (tác giả: Nhị Kiều - Phi Hùng, đạo diễn: NSND Trần Ngọc Giàu).