Báo Financial Times ngày 22-6 cho biết theo dữ liệu thương mại mới nhất, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ đã giảm mạnh sau khi căng thẳng thương mại giữa hai quốc gia gia tăng, trong khi xuất khẩu sang các thị trường thay thế có dấu hiệu tăng trưởng. 

Tuy nhiên, con đường thay thế này không hề dễ dàng khi cạnh tranh gia tăng, giá cả bị ép xuống, và biên lợi nhuận ở thị trường nội địa thấp hơn đáng kể.

Xoay trục sang châu Âu và Đông Nam Á

Thống kê cho thấy tháng 5 vừa qua, kim ngạch xuất khẩu từ Trung Quốc sang châu Âu đã tăng 12% so với cùng kỳ năm trước, trong đó riêng xuất khẩu sang Đức tăng tới 22%. Các thị trường Đông Nam Á như Việt Nam, Indonesia hay Philippines cũng chứng kiến mức tăng 15%. 

Tại tỉnh Chiết Giang - địa phương có kim ngạch xuất khẩu lớn thứ hai Trung Quốc sau Quảng Đông - nhiều doanh nghiệp đang nhanh chóng tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Mỹ. 

"Chúng tôi muốn tìm khách hàng mới ở các thị trường như châu Âu", ông Hạ Thục Khôn - quản lý tại Công ty Shaoxing Sulong Outdoor Technology chuyên sản xuất bếp dã ngoại - cho biết. Trước đây, công ty chỉ xuất khẩu sang châu Á và Mỹ.

Tình hình tương tự cũng diễn ra tại công ty chuyên sản xuất đèn hơ móng Shaoxing Shangyu Lihua Electronic Technology. Ông Trần Trạch Tân, quản lý công ty, cho biết tỉ lệ xuất khẩu sản phẩm của công ty sang Mỹ đã giảm từ 60% năm ngoái xuống chỉ còn 30% trong năm nay. 

Công ty đang chuyển dần sang thị trường nội địa, dù lợi nhuận ở đây thấp hơn.

Dù đã có thỏa thuận đình chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, ông Trần cho biết đơn hàng từ Mỹ vẫn rất ít. Do đó công ty ông đang thử bán hàng qua các kênh trực tuyến như Temu và tiếp cận khách hàng ở Trung Đông và châu Âu.

Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng dễ dàng tiếp cận các thị trường mới. Tại một hội chợ thương mại ở Las Vegas hồi tháng 3, công ty sản xuất dụng cụ điện Kimo cho biết họ gần như không thu hút được khách hàng nào, dù khi đó ông Trump chỉ mới tăng thuế thêm 20% với Trung Quốc. 

Doanh nghiệp này sau đó quyết định tập trung nhiều hơn vào châu Âu, Nga và Đông Nam Á - những thị trường được đánh giá là ổn định hơn trong bối cảnh hiện tại.

Gia tăng cạnh tranh 

Việc nhiều nhà máy từng tập trung vào thị trường Mỹ nay chuyển hướng sang châu Âu đang khiến cạnh tranh tại các thị trường thay thế tăng mạnh. Tình trạng dư cung dẫn đến việc các khách hàng châu Âu "có quá nhiều lựa chọn", khiến giá bán bị kéo xuống. 

"Năm nay là năm khó khăn nhất từ trước tới nay", bà Vera Wu, người sáng lập Công ty Ewing Tourism Products chuyên sản xuất dù đi biển cho chuỗi siêu thị Lidl và Ikea, chia sẻ. Doanh nghiệp của bà cũng đang chịu áp lực lớn vì hàng loạt đối thủ từ Trung Quốc - trước đây chuyên xuất sang Mỹ - đang dồn sang châu Âu.

Tại thành phố Từ Khê - được mệnh danh là "thủ phủ vòng bi" của Trung Quốc - một số nhà máy đã phải đóng cửa sau khi ông Trump áp thuế Bắc Kinh 25% trong nhiệm kỳ đầu. 

Tuy nhiên, hiện nay các doanh nghiệp đã tìm được hướng đi mới nhờ các đơn hàng từ Indonesia và Philippines. 

"Tín hiệu đã rõ rồi, quan hệ Mỹ - Trung rất hỗn loạn. Chúng tôi đã tìm được khách hàng mới ở Đông Nam Á", một quản lý nhà máy cho biết. "Lần này tôi không còn để tâm tới thị trường Mỹ nữa".

Trong khi đó, Liên minh châu Âu cũng đang cảnh giác với tình trạng hàng hóa Trung Quốc đổ vào thị trường. Ủy ban châu Âu đã ghi nhận sự tăng đột biến ở nhiều mặt hàng - từ guitar cho tới robot công nghiệp - với Trung Quốc là nguồn cung chính. 

"Chúng ta đang chứng kiến một 'cú sốc Trung Quốc' mới", Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen phát biểu tại hội nghị G7 ở Canada. 

"Khi nền kinh tế Trung Quốc chậm lại, Bắc Kinh đang tràn ngập thị trường toàn cầu bằng nguồn sản phẩm dư thừa được trợ cấp mà thị trường nội địa không hấp thụ nổi".

Ông Trump thông báo thỏa thuận Mỹ - Trung Quốc 'đã hoàn tất'

Ngày 11-6, Tổng thống Donald Trump thông báo thỏa thuận Mỹ - Trung Quốc “đã hoàn tất”, chỉ còn chờ sự phê duyệt cuối cùng của ông và Chủ tịch Tập Cận Bình.