Diễn biến này cho thấy sự thay đổi rõ rệt trên thị trường gạo Nhật Bản, nơi gạo nhập khẩu ngày càng trở nên hấp dẫn, ngay cả khi phải chịu thuế cao.

Theo báo Nikkei Asia, xu hướng trên phản ánh một nghịch lý trong chính sách nông nghiệp của Nhật Bản, khi các biện pháp khuyến khích cắt giảm sản lượng nhằm duy trì giá gạo trong nước lại vô tình thúc đẩy nhu cầu đối với gạo ngoại giá rẻ hơn.

Giá gạo nội địa cao đẩy mạnh nhập khẩu tư nhân

Theo số liệu do Bộ Tài chính Nhật Bản công bố hôm 25-12, lượng gạo nhập khẩu của khu vực tư nhân trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 11 đạt 92.968 tấn, tăng vọt so với mức chỉ 897 tấn cùng kỳ năm ngoái.

Thông thường, nhập khẩu gạo tư nhân của Nhật Bản chỉ dao động khoảng 600 - 800 tấn mỗi năm nhưng đã tăng gần gấp bốn lần lên 3.011 tấn trong năm tài khóa 2024, kết thúc vào tháng 3-2025.

Riêng tháng 7 vừa qua, Tokyo ghi nhận mức nhập khẩu gạo cao kỷ lục 26.397 tấn, trong khi tháng 11 chỉ đạt 2.787 tấn.

Nhật Bản hiện áp dụng hạn ngạch nhập khẩu miễn thuế 770.000 tấn gạo mỗi năm, trong đó gạo dùng làm lương thực chính chiếm tối đa 100.000 tấn. Các doanh nghiệp nhập khẩu vượt hạn ngạch phải chịu mức thuế 341 yen (khoảng 2,19 USD) mỗi kg.

Tuy nhiên, mặt bằng giá gạo nội địa tại Nhật Bản đã thay đổi. Vào tháng 11, chi phí nhập khẩu gạo Mỹ trong hạn ngạch miễn thuế chỉ 141 yen mỗi kg, ngay cả khi cộng thuế giá vẫn dưới 500 yen mỗi kg.

Trong khi đó, giá bán lẻ trung bình của 5kg gạo nội địa đã duy trì trên mức 4.000 yen kể từ tháng 3 do thiếu hụt nguồn cung, tạo lợi thế rõ rệt cho gạo nhập khẩu.

Nhà hàng chuyển sang gạo ngoại, chính sách nông nghiệp bộc lộ giới hạn

Hiện nay nhu cầu gạo nhập khẩu tại Nhật Bản tăng mạnh, đặc biệt trong ngành dịch vụ ăn uống.

Tập đoàn Colowide, đơn vị vận hành chuỗi quán izakaya (một loại hình quán nhậu tại Nhât Bản), đã bắt đầu sử dụng gạo Calrose trồng tại tiểu bang California (Mỹ) từ tháng 2. Hiện loại gạo này chiếm khoảng 15% tổng lượng gạo tiêu thụ tại các cơ sở của công ty.

Đại diện Colowide cho biết việc sử dụng gạo Mỹ giúp ổn định nguồn cung và tối ưu chi phí khi thị trường gạo nội địa ngày càng căng thẳng.

Giá gạo sản xuất trong nước được dự báo khó giảm trong tương lai gần, khi các tổ chức thu mua lớn như Liên hiệp Hợp tác xã Nông nghiệp Nhật Bản (JA) vẫn mua lúa của nông dân với giá cao.

Đối với vụ mùa năm 2025, giá giao dịch trung bình tính đến tháng 11 đạt 36.803 yen cho 60kg gạo chưa xay xát, tăng khoảng 50% so với một năm trước.

Theo một nguồn tin trong ngành, trước nhu cầu lớn về gạo giá rẻ cho mục đích thương mại như nhà hàng, các doanh nghiệp đang chấp nhận nhập khẩu tư nhân, kể cả phải chịu thuế, sau đó pha trộn với gạo nội địa để phân phối.

Giáo sư Naohiro Yashiro, đến từ Đại học Nữ Showa, nhận định xu hướng này cho thấy những giới hạn của chính sách duy trì giá bằng cách hạn chế sản xuất, đồng thời đặt ra yêu cầu nâng cao sức cạnh tranh của gạo nội địa thông qua mở rộng quy mô sản xuất.

Giá gạo Nhật Bản tăng kỷ lục, Thái Lan tranh thủ đẩy mạnh xuất khẩu

Giá gạo xuống thấp trong nước đã thúc đẩy nông dân Thái Lan vươn ra tìm cơ hội ở thị trường Nhật Bản, nơi giá gạo đang tăng mạnh.