Ngày 26-12, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì phiên họp thứ ba của Ban Chỉ đạo xây dựng, thực hiện đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam và các dự án đường sắt quan trọng quốc gia.

Phát triển tuyến đường sắt và ngành công nghiệp đường sắt

Theo phó thủ tướng, mục tiêu của dự án không chỉ xây dựng được một tuyến đường sắt tốc độ cao, mà còn phát triển ngành công nghiệp đường sắt tốc độ cao, đủ năng lực thi công, quản lý, vận hành, khai thác…

Vì vậy, kế hoạch thực hiện dự án phải rõ việc, rõ người, rõ bước đi khoa học, bài bản, đồng bộ, toàn diện, không "vừa làm vừa chờ". Bắt đầu từ xây dựng cơ chế chính sách, quy chuẩn, tiêu chuẩn, đến điều tra, khảo sát, thiết kế, lựa chọn công nghệ, tổ chức vận hành, khai thác, quản lý…

Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Danh Huy cho hay sau khi Quốc hội thông qua, bộ đã xây dựng kế hoạch tổng thể. Bao gồm lựa chọn tư vấn; lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi; đấu thầu các gói thầu thi công xây dựng và dự kiến khởi công vào tháng 12-2027. 

Lãnh đạo các bộ ngành liên quan cũng thảo luận các vấn đề như phát triển công nghiệp cơ khí chế tạo đường sắt, đào tạo nhân lực; huy động các nguồn vốn, ban hành kế hoạch, chỉ tiêu sử dụng đất, định hướng phát triển quỹ đất đô thị theo hướng tuyến giao thông (TOD), chuyển giao tiến tới làm chủ công nghệ... 

Trong đó, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đề nghị phối hợp để tính toán, xác định nhu cầu nguồn nhân lực theo định hướng lựa chọn công nghệ, "càng chi tiết, càng tốt". Còn theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị, lựa chọn tư vấn thiết kế, giám sát, thẩm định rất quan trọng, là tổ chức có kinh nghiệm, năng lực, chuyên môn hàng đầu thế giới.

Xây dựng chính sách tránh "đẽo cày giữa đường"

Kết luận, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà lưu ý việc ban hành nghị quyết Chính phủ về kế hoạch tổ chức thực hiện nghị quyết của Quốc hội liên quan tới dự án phải khoa học, toàn diện, đồng bộ, thể hiện tính khả thi, linh hoạt để có tuyến đường sắt và thậm chí có thể mở rộng hơn. 

Việt Nam phải làm chủ quá trình phát triển tuyến đường sắt, từng bước nắm bắt, làm chủ ngành công nghiệp đường sắt, các phân ngành liên quan đến thông tin, điều khiển, vận hành quản lý và các hệ sinh thái kinh tế đi cùng.

"Ai làm, bao giờ làm và chú trọng từng khâu cụ thể" - ông Hà nêu quan điểm và yêu cầu có tầm nhìn rõ ràng về khuôn khổ pháp lý và cơ chế chính sách, tránh "đẽo cày giữa đường". Trong đó cần sửa Luật Đường sắt, đưa vào hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn về đường sắt tốc độ cao như công nghệ, thiết bị vận hành, điều hành, quản lý thông tin, an toàn xây dựng, có cơ chế chính sách đặc thù...

Lựa chọn "trúng, đúng" tổ chức, đơn vị tư vấn quốc tế uy tín, kinh nghiệm, năng lực hàng đầu thế giới. Xác định chỉ tiêu sử dụng đất, thực hiện giải phóng mặt bằng, điều chỉnh quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết để tạo quỹ đất phát triển đô thị, nông thôn theo hướng tuyến giao thông (TOD), xác định vốn và phương án huy động... 

Về xây dựng đường sắt trong nước, ông giao các bộ ngành liên quan xây dựng tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư nước ngoài. Các doanh nghiệp của Việt Nam tham gia cung cấp sản phẩm, dịch vụ phục vụ dự án, "xác định rõ doanh nghiệp Việt Nam sẽ làm chủ những khâu nào, nhập khẩu những trang thiết bị gì", phát triển sản xuất lưỡng dụng, đa mục đích.

Phó thủ tướng yêu cầu Tổng công ty Đường sắt Việt Nam có phương án tái cơ cấu, kiện toàn tổ chức bộ máy để tham gia vào quá trình triển khai xây dựng dự án, cũng như tiếp nhận quản lý, khai thác, vận hành sau khi dự án hoàn thành.

Đối với việc bảo đảm an toàn thông tin, dữ liệu vận hành, khai thác, xử lý sự cố… cần phải học hỏi, tiếp nhận và làm chủ hoàn toàn. 

"Kế hoạch phải rõ sản phẩm, rõ tiến độ, rõ người thực hiện, rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, chủ đầu tư, nhà thầu, xuyên suốt dự án từ Bắc đến Nam, phân chia từng loại công việc (công trình, phi công trình)", phó thủ tướng nhấn mạnh. 

Chủ tịch Quốc hội: Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là minh chứng rõ ràng cho tư duy đổi mới

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam là minh chứng rõ ràng cho tư duy đổi mới trong phát triển hạ tầng quốc gia.