Nhóm các nhà khoa học gồm TS Đỗ Thường Kiệt, PGS-TS Bùi Trang Việt và TS Trần Triết (khoa sinh học Trường ĐH Khoa học tự nhiên, ĐHQG TP.HCM) vừa nghiên cứu và pha chế thành công loại dung dịch có thể làm tàn lụi cây mai dương, một loài ngoại lai xâm lấn gây thiệt hại lớn về tài chính, tài nguyên và cả đời sống của thực vật, sinh vật bản địa ở nhiều vùng đất tại Việt Nam.

Các nhà khoa học đã thí nghiệm phun tưới xử lý cây mai dương với diện tích gần 1ha tại hai đảo nhỏ ở Bến An (Thanh Hóa) và Vườn quốc gia Tràm Chim (Đồng Tháp). Hai giờ sau khi phun dung dịch muối, cây mai dương bị tổn thương lá cành, hai tuần sau trơ trụi lá. Do các nhà khoa học dựa trên quá trình quang hợp và điểm yếu của cây mai dương nên chỉ cần hai lần phun trong năm, loài cây này không thể ra hoa kết trái được. 

Quá trình thí nghiệm cũng cho thấy các loài thực vật, sinh vật bản địa đang chung sống cùng với mai dương khi bị xử lý lại không bị ảnh hưởng gì vì đây là một phương pháp xử lý chuyên biệt dựa vào quang hợp, sự nhạy cảm của loài này.

Chế phẩm xử lý chủ yếu là muối ăn và các chất phụ gia bám dính nên vừa không độc cho người phun, môi trường, giá thành lại rẻ so với thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu đang được dùng để tận diệt cây mai dương hiện nay.

Nhóm tác giả cho rằng nếu kết hợp phương pháp này với phương pháp chặt, đốt sẽ cho hiệu quả triệt để và dần dần có thể tiêu diệt được loài cây phá hoại này.

Theo TS Đỗ Thường Kiệt, cây mai dương có nguồn gốc từ Trung Mỹ, thân tiểu mộc, phát triển thành bụi lớn, cao nhất có khi đến 8m. Chỉ sau ba tháng phát triển từ hạt, loài cây này đã sinh trưởng và hơn một năm sẽ cho đến 10.000 hạt. Khác với cây xấu hổ ở Việt Nam, hạt của cây này rất cứng, sống rất lâu trong đất đến 20-30 năm và làm thành bụi lớn nên rất khó kiểm soát, nhổ bỏ, gai dài đến 2cm. 

Ghi nhận ở Vườn quốc gia Tràm Chim cho thấy nhiều loài chim bị vướng vào các bụi mai dương đều chết hết. Ngay cả những loài động vật to lớn như trâu bò vướng vào bụi mai dương cũng khó nhúc nhích, thậm chí là chết. Mỗi năm Vườn quốc gia Tràm Chim phải tốn kém 350 triệu đồng để chặt, đốt bỏ cây nhưng cây mới tiếp tục mọc, sau các mùa nước ngập loài mai dương vẫn không chết. 

Vì thế, loài cây này không chỉ là nỗi ám ảnh với Việt Nam mà nhiều nước trên thế giới cũng tốn tiền của để tiêu diệt cây này. Một số quốc gia ở Trung Mỹ thậm chí có chính sách diệt cả hệ sinh thái để diệt cây mai dương vì nó có sức sống ghê gớm, phá hoại đến tất cả loài khác.

Nghiên cứu của nhóm các nhà khoa học nói trên đã gây sự chú ý của giới khoa học sinh thái trong nước và quốc tế. Hiện nay, các nhà khoa học này tham gia ba hội thảo quốc tế lớn về sinh thái để báo cáo về cách diệt mai dương ở các nước trong và ngoài khu vực. Mới đây, có thêm một số cơ quan khoa học thuộc các nước từ châu Phi, Trung Mỹ đã có lời mời các nhà khoa học nói trên trình bày và thử nghiệm cách làm tàn lụi cây mai dương ở quốc gia họ.