Tại hội thảo "Smart Factory 2025 - AI for Green Factory" do Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) tổ chức sáng 22-10, bức tranh sản xuất thông minh tại Việt Nam hiện lên rõ ràng hơn không qua mô hình, mà bằng những chỉ số và quy trình cụ thể.

Tối ưu chi phí nhờ nhà máy thông minh

Chia sẻ tại hội thảo, bà Lâm Thúy Ái, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Sản xuất - Thương mại Mebipha, cho biết trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, số doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) chiếm tỉ trọng lớn, tới khoảng 98%, để đảm bảo chuyển đổi đồng bộ gần như là không thể.

"Nếu không làm được một lần thì làm từng bước, nhưng "cứ làm cái nào chắc cái đó. Chúng ta không thể có những bước lớn, nhưng trước hết là phải bước, từ tư duy lãnh đạo tới tư duy của hệ thống", bà nói.

Bà Ái cho biết thêm quá trình số hóa toàn bộ chuỗi sản xuất - từ thức ăn đến trứng - đã giúp doanh nghiệp tăng 30% năng suất, giảm 20% chi phí quản lý, và sai số tồn kho gần như bằng 0. Đặc biệt, việc minh bạch dữ liệu giúp doanh nghiệp này đạt các chứng nhận quốc tế, mở cửa vào chuỗi cung ứng hiện đại.

Chia sẻ thêm về thực tiễn tại các doanh nghiệp, ông Nguyễn Thanh Quan, Phó tổng giám đốc kỹ thuật CTCP Nhựa Bình Minh, cho hay doanh nghiệp này đã triển khai trên 100 robot tự chế, tích hợp hệ thống camera AI để kiểm tra chất lượng sản phẩm ngay trong quy trình sản xuất, và lắp đặt pin mặt trời để giảm thiểu phát thải CO₂. Chỉ riêng trong năm 2024, các sáng kiến cải tiến giúp doanh nghiệp tiết kiệm hơn 35 tỉ đồng.

Nhìn rộng ra theo xu hướng của thế giới, ông Gordon Wan - Giám đốc công nghệ, Tập đoàn MiTAC (Đài Loan) - cho biết tại Đài Loan, một nhà máy sau áp dụng hệ thống thông minh cũng đã giảm 22% điện năng, 18% khí CO₂ và rút ngắn thời gian báo cáo ESG tới 80%.

Phát triển bền vững phải xuất phát từ tối ưu quy trình

Bên cạnh những chỉ số về tiềm năng phát triển, ông Wan cũng chỉ ra thực trạng tại nhiều nhà máy khi đang gặp khó khăn trong việc giảm thiểu lãng phí và tinh gọn hệ thống. 

"Ở Việt Nam, doanh nghiệp nên bắt đầu nhỏ: thử nghiệm trên một dây chuyền, xây nền dữ liệu và đầu tư vào con người - AI không tự sinh ra giá trị nếu không có dữ liệu và nhân lực nội bộ hiểu nó", ông Gordon khuyến nghị.

Không riêng các doanh nghiệp sản xuất, chuyên gia người Đài Loan Chung Chi Lin - người từng triển khai hơn 50 dự án nhà máy thông minh tại châu Á - cũng nhận định AI chưa nên được áp dụng nếu hệ thống chưa đồng bộ. Ông gợi ý doanh nghiệp Việt nên bắt đầu từ cấp độ I3.3 hoặc I3.5 - tức là từ kết nối cảm biến và quản trị dữ liệu theo thời gian thực, để giảm gián đoạn sản xuất, tiết kiệm chi phí và nâng cao khả năng nội lực.

Triết lý "Tinh gọn trước - rồi mới tự động hóa" được nhiều doanh nghiệp chia sẻ như kim chỉ nam dẫn đường tới quá trình chuyển đổi xanh - số. Đối với ngành dệt may - nơi thường bị cho là khó số hóa, công nghệ AI cũng dần len vào từng chuỗi giá trị. Ông Phạm Văn Việt, Chủ tịch HĐQT, Công ty TNHH Việt Thắng Jean - nhấn mạnh: "Nhà máy thông minh là công cụ, nhưng chuỗi cung ứng xanh mới là mục tiêu cốt lõi". 

Do đó công cụ thông minh chỉ hiệu quả khi đặt trong chuỗi cung ứng xanh, dữ liệu chuẩn hóa và có liên kết chặt chẽ giữa người - máy - hệ thống. Theo ông Việt, doanh nghiệp đã nhiều lần tái cấu trúc, phân chia theo nhiều giai đoạn, trong đó lưu ý thêm đối với doanh nghiệp dệt may có thể ưu tiên công nghệ thiết kế 3D, hệ thống kho thông minh hay công đoạn cắt và hệ thống truyền tải (di truyền), sử dụng công nghệ để tăng năng suất,...

Ông Nguyễn Phước Hưng, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM, cho biết TP.HCM mới và vùng phụ cận hiện nay đang tạo ra một không gian kinh tế rộng mở, với các cụm công nghiệp công nghệ cao liên vùng, thúc đẩy chuỗi cung ứng thông minh.

"Đây là tiềm lực vô cùng lớn, song thành phố hiện tại vẫn còn đối mặt với hạ tầng kết nối chưa đồng bộ, chi phí logistics còn cao, năng suất lao động và tỉ lệ nội địa hóa còn thấp,...", ông Hưng điểm lại một số khó khăn thực tiễn mà doanh nghiệp hiện gặp phải.

Theo đó, các giải pháp công nghệ như AI, IoT là điều kiện cần để doanh nghiệp đảm bảo phát triển bền vững, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của mình trên trường quốc tế.

Ngành nhựa quyết rũ bỏ định kiến ô nhiễm, xoay trục xanh hóa

Sau nhiều năm bị gắn mác tội đồ gây "ô nhiễm môi trường", ngành nhựa đang chứng minh nỗ lực tái sinh bằng những bước đi xanh hóa mạnh mẽ.