Trên thực tế, nguồn cung lao động cấp trung (có bằng cao đẳng, đại học) khá thừa do chỗ làm mới ít được tạo ra, dẫn đến bộ phận này chật vật kiếm việc, trong khi nguồn lao động cấp cao (tốt nghiệp đại học, có trên bốn năm kinh nghiệm, thông thạo ngoại ngữ, vi tính, nhiều kỹ năng mềm...) lại quá khan hiếm, đẩy các nhà tuyển dụng vào “cuộc chiến nhân tài” khốc liệt. Đó là thực trạng được trang web tuyển dụng VietnamWorks nhìn nhận.

Theo chuyên gia nhân sự khu vực châu Á - Thái Bình Dương Keng Chong Yan, quan niệm về nhân tài của doanh nghiệp Việt Nam đang thay đổi. “Từ một nền văn hóa vốn không coi trọng “khôn độc” bằng “ngốc đàn”, các doanh nghiệp Việt Nam đang xem xét lại một cách nghiêm túc tầm quan trọng của những người tài cùng sự cống hiến của họ cho công ty. Với nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp hiểu rằng họ sẽ dễ dàng bị nuốt nếu chỉ có một đội ngũ lao động bình bình”, ông cho biết.

Theo số liệu thống kê của VietnamWorks, một số ngành “hot” như công nghệ thông tin hiện đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động chuyên môn trình độ cao dẫn đến mức lương các ngành này tăng nhanh, tỉ lệ nhảy việc cao và các doanh nghiệp phải chạy đua trong việc thu hút, giữ chân người giỏi. Trong lĩnh vực nhân sự, đó là cuộc cạnh tranh xây dựng sức mạnh thương hiệu nhà tuyển dụng. Theo đó, doanh nghiệp có thương hiệu càng mạnh càng hấp dẫn người tài đầu quân. Thương hiệu ở đây không phải mức độ nổi tiếng của tên tuổi mà bao gồm những “miếng mồi ngon” được doanh nghiệp cam kết với người lao động như cơ hội phát triển bản thân, thăng tiến nghề nghiệp, môi trường làm việc thân thiện, chuyên nghiệp, chế độ đãi ngộ tốt...

Hầu hết các nhà tuyển dụng đều nói rằng họ đang tung ra những ưu đãi để hấp dẫn lao động giỏi về công ty mình. Bên cạnh ngồn ngộn cơ hội, được công nhận, tôn trọng, mức lương cao, chính sách xã hội tốt, nhiều nhà tuyển dụng cam kết hỗ trợ người tài - người nắm những chức vụ chủ chốt của công ty có được sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Bà Nguyễn Thị Hải, giám đốc nhân sự Công ty TNHH GameLoft, phân tích: “Thông thường, lao động chuyên môn trình độ cao - tức đã có ít nhất 3-5 năm kinh nghiệm - có độ tuổi khá chững. Vì vậy, nhu cầu của họ không chỉ đơn giản là tiền mà là cuộc sống ổn định, đảm bảo hạnh phúc gia đình. Nói cách khác, họ không hùng hục kiếm tiền như con thiêu thân nữa mà bắt đầu tìm tòi những giá trị bền vững hơn. Bắt họ thường xuyên làm ngoài giờ, công tác xa nhà dài ngày thì dù có trả mức lương “khủng” cũng chưa chắc thu hút và giữ được chân họ, nhất là với lao động nữ”.

Vấn đề đặt ra là dù tung “mồi” ngon, tận dụng triệt để các kênh tuyển dụng, thậm chí lùng sục từ các trường đại học, đa số doanh nghiệp Việt Nam vẫn trong tình trạng đỏ mắt tìm kiếm. Anh Nguyễn Khắc Vinh, giám đốc liên kết tuyển dụng Công ty CSC Việt Nam, cho biết việc tìm một vị trí như kỹ sư công nghệ thông tin, tốt nghiệp đại học, bốn năm kinh nghiệm, thông thạo tiếng Anh “khó như mò kim đáy bể!”. Trước tình trạng khan hiếm, hằng năm công ty đầu tư hàng trăm triệu đồng cho các suất học bổng ở 10 trường đại học có chuyên ngành công nghệ thông tin/kỹ thuật máy tính trên địa bàn TP.HCM, đặt hàng sinh viên giỏi nhằm tìm kiếm nguồn nhân lực chất lượng cao... nhưng kết quả vẫn không mấy khả quan. “Lao động tuyển được từ trường ĐH chỉ đáp ứng 30% nhu cầu tuyển dụng. Đó là chưa kể khi nhận vào công ty phải đào tạo lại từ đầu, tốn kém nhiều thời gian và kinh phí”, anh nói.

Theo anh Khắc Vinh - cũng là nhận định chung của những người làm công tác tuyển dụng - bài toán nhân tài bị khúc mắc ở khâu giáo dục đại học. Khi việc đào tạo không ăn khớp với yêu cầu công việc thực tế, cộng dồn với mặt bằng ngoại ngữ nói chung của người lao động còn yếu kém, thiếu hụt nhiều kỹ năng mềm... thì việc tìm người tài của doanh nghiệp trở nên khó trần ai.