Philippines bắt đầu bước thuyết phục rằng Tòa án trọng tài thường trực (PCA) ở The Hague (Hà Lan) có thẩm quyền phán quyết về tuyên bố chủ quyền vô lý của Bắc Kinh.

Biểu tình phản đối trước cửa Lãnh sự quán Trung Quốc ở Makati City, Manila ngày 7-7 - Ảnh: Reuters

Philippines cử đội ngũ quan chức cấp cao đến The Hague gồm các thẩm phán Tòa án tối cao Antonio Carpio và Francis Jardeleza, Chủ tịch Hạ viện Feliciano Belmonte, Bộ trưởng Quốc phòng Voltaire Gazmin, Bộ trưởng Tư pháp Leila de Lima, Ngoại trưởng Albert del Rosario... để trình bày quan điểm của Manila về quyền phán quyết của phiên tòa.

Theo CNN, thẩm phán Antonio Carpio cho biết trong phần tranh luận Philippines yêu cầu PCA tuyên bố đường chín đoạn của Trung Quốc là vô giá trị khi chiếm hơn 80% diện tích vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý (EEZ) của Philippines quy định trong Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS).

Manila sẽ yêu cầu tòa làm rõ các giới hạn lãnh thổ để bảo vệ quyền đánh cá và khai thác trong khu vực EEZ của nước này.

Trong khi đó, Trung Quốc cho rằng bản chất vụ kiện là về chủ quyền trên Biển Đông nên sẽ vượt ngoài thẩm quyền của PCA. Nếu tòa án nghiêng về lập luận của Trung Quốc, phiên tòa sẽ chấm dứt.

Tờ Manila Bulletin ngày 7-7 đưa tin Chính phủ Philippines kiên quyết bác bỏ đề nghị đàm phán song phương mới đây của Trung Quốc và kiên quyết giải quyết tranh chấp bằng luật pháp quốc tế.

Tuyên bố đưa ra sau khi đại sứ Trung Quốc tại Philippines Triệu Kiến Hoa nói rằng Bắc Kinh luôn mở rộng cửa đàm phán và cho rằng đây là cách tốt nhất để giải quyết tranh chấp một cách hòa bình.

“Quan điểm của chúng tôi về một giải pháp hòa bình, dựa trên luật pháp là vô cùng vững chắc và đang tiếp tục nhận được sự ủng hộ của nhiều nước” - thư ký truyền thông của tổng thống Philippines, Herminio Coloma tuyên bố.

Bất chấp những lo lắng rằng phán quyết của PCA sẽ không khiến Trung Quốc chùn tay, thẩm phán Carpio nói rằng vụ kiện của Philippines đối với Trung Quốc sẽ là phép thử cho cộng đồng quốc tế: đứng lên bảo vệ luật pháp quốc tế hay để Bắc Kinh thoát ra với những tuyên bố chủ quyền vô lý. Các quan chức Philippines tin tưởng nước này sẽ thắng vòng điều trần đầu tiên của phiên tòa.

Theo các chuyên gia, hành động pháp lý sẽ ít tốn kém hơn so với chạy đua vũ trang và là “sàn đấu cấp cao” để một nước nhỏ như Philippines chống lại gã khổng lồ trong khu vực.

“Lớn hay nhỏ không phải là vấn đề. Năm thẩm phán PCA sẽ quyết định vụ kiện giữa Trung Quốc và Philippines dựa trên UNCLOS mà cả hai nước đều tham gia ký kết” - nhà phân tích Carrie Gracie nhận định.

Tuy nhiên, trong phỏng vấn ngày 7-7 trên Reuters, phó tổng tham mưu trưởng phụ trách kế hoạch của quân đội Philippines Raul del Rosario cho biết Manila sẽ tăng mạnh chi tiêu quân sự trong 13 năm tới, dành 20 tỉ USD để lắp đặt các rađa, cảm biến tối tân và mua thêm tàu ngầm, tàu chiến, máy bay và các hệ thống tên lửa.

“Một khi hoàn tất kế hoạch, chúng tôi có thể bao quát toàn bộ Biển Đông. Chúng tôi sẽ theo dõi 24/7 những chuyện đang diễn ra trên vùng biển tranh chấp và phản ứng nhanh hơn với bất cứ tình huống bất ngờ nào trong khu vực EEZ của mình” - ông Del Rosario nói.