Cá chìa vôi - Ảnh: T.B.Thoại

Do liền mang, mỏ cá có hình ống rất dài và đầu miệng loe ra như miệng cái bình vôi hay kèn trumpet nên ngư dân đặt tên chìa vôi cho cá. Cá chỉ có một trục xương sống ở giữa và rất nhiều thịt nạc bọc xung quanh.

Cá chìa vôi sống trong các rạn san hô ở nhiều vùng biển trên thế giới. Ở Việt Nam, cá chìa vôi tập trung tại các biển có san hô của miền Trung, nhiều nhất là Đà Nẵng. Cá chìa vôi đánh bắt được ở đây sẽ tiếp tục phân phối cho hai đầu đất nước. Dù thân như cái lao nhưng chìa vôi bơi rất chậm, chúng lượn lờ quanh các rạn san hô, chúc mõm xuống dưới đáy hoặc bất động, lắc lư theo làn nước để kiếm ăn. Với cái mỏ mang liền và miệng nhỏ, cá chìa vôi chỉ ăn “hút” được những sinh vật nhỏ, phù du...

Thịt cá chìa vôi rất thơm ngon và là nguồn cung cấp nhiều chất đạm, ít chất béo, nhiều vitamin như niacin, B6 và khoáng chất như canxi, sắt... giúp tạo hồng cầu và kích hoạt hệ miễn nhiễm. Cá cũng chứa một lượng acid béo omega -3 đáng kể.

Cá chìa vôi có thể chế biến khá nhiều món ăn ngon như cháo, nướng, chiên, hấp, kho..., trong đó nướng được nhiều người ưa chuộng vì vừa ngon lại đơn giản.

Món chìa vôi nướng được chế biến như sau: cắt mỏ, móc mang, bỏ ruột rồi rửa sạch để cho ráo nước. Với cá nhỏ nên để nguyên con, cá lớn hơn cắt thành nhiều khúc. Ướp cho thấm với nghệ, ớt tươi, hành, tỏi, muối mắm, tiêu... trong khoảng 15 phút. Cho cá lên bếp than nướng lửa riu riu, thỉnh thoảng phết mỡ, nước màu thực vật cho cá vàng, thơm, hấp dẫn. Khi một bên cá đã chín vàng, tỏa mùi thơm nức, tiếp tục trở phía bên kia cho chín đều cả con cá.

Thịt cá chìa vôi nướng cuộn với cải “cay” xanh lá to, hay cuộn bánh tráng nem với một ít rau sống hỗn hợp rồi chấm với muối sống giã ớt xanh hoặc mắm nêm pha ớt tùy khẩu vị thực khách.

Theo dược sĩ Trần Việt Hưng, cá chìa vôi còn gọi là hải long, được các thầy thuốc Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên dùng làm thuốc. Theo đông y, hải long có vị ngọt, tính ấm, tác động vào các kinh mạch thuộc thận, có các tác dụng bổ thận, tráng dương... nên được dùng trong nhiều thang thuốc trị liệt dương, đau lưng, bổ thận và giúp phụ nữ dễ sinh nở. Hải long được nấu chung với táo tàu và nấm đông cô để chữa trị bướu cổ và tràng nhạc (sưng hạch cổ, lao hạch)...

Cá chìa vôi là một hải đặc sản quý của vùng biển miền Trung như Đà Nẵng. Đây là loài cá rất ngon, có nhiều cách chế biến để sử dụng. Một đặc điểm quý của cá chìa vôi là chỉ có một xương sống chính ở giữa thân nên có thể dùng cho trẻ em và người cao tuổi.