Viện Nghiên cứu và Phát triển TP.HCM (HIDS) vừa hoàn thiện dự thảo cuối cùng của đề án "Chuyển đổi xe 2 bánh từ xe xăng sang xe điện cho tài xế công nghệ và giao hàng tại TP.HCM".

Lộ trình chuyển đổi 400.000 xe của shipper, xe công nghệ sang xe điện

ThS Lê Thanh Hải, giám đốc Trung tâm Tư vấn Ứng dụng kinh tế (thuộc Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM - HIDS), thông tin đây là một phần trong đề án kiểm soát khí thải chung của TP.HCM do Sở Xây dựng chủ trì.

Đề án sẽ trình UBND TP.HCM trong tháng 7-2025. Dự kiến áp dụng chính sách hỗ trợ, khuyến khích từ 1-1-2026 (nếu được các cấp thông qua).

Theo đề án, TP.HCM có khoảng 400.000 shipper, tài xế công nghệ hoạt động và mỗi ngày một tài xế di chuyển trung bình 80 - 120km, gấp 3 - 4 lần người dân thường (số liệu khảo sát), nên nhóm này cần được triển khai chuyển đổi trước tiên.

Đề án đặt mục tiêu đến năm 2029 sẽ chuyển đổi toàn bộ số lượng xe 2 bánh từ xăng sang điện cho tất cả shipper, tài xế công nghệ; giảm 100% lượng khí thải gây ô nhiễm và khí nhà kính từ nhóm xe này.

Hiện nay một số doanh nghiệp như Be, Grab, Shopee, Ahamove, Xanh SM… đã thí điểm chuyển đổi xe điện cho tài xế. Đặc biệt, Xanh SM là doanh nghiệp tiên phong trong việc cung cấp xe điện cho toàn bộ đội ngũ nhân viên của mình. Tuy nhiên, tỉ lệ xe điện trên tổng số 400.000 tài xế công nghệ vẫn còn rất hạn chế.

Nhóm nghiên cứu đề xuất 4 giai đoạn chuyển đổi đối với shipper, tài xế công nghệ: Giai đoạn 1 (đến tháng 12-2025) đạt 30%, khoảng 120.000 xe. Giai đoạn 2 (đến tháng 12-2026) đạt 50%, khoảng 200.000 xe. Giai đoạn 3 (đến tháng 12-2027) đạt 80%, khoảng 320.000 xe. Giai đoạn 4 (đến tháng 12-2029) đạt 100%, khoảng 400.000 xe.

Trong đó đề xuất từ tháng 1-2026, TP.HCM bắt đầu áp dụng những chính sách ưu đãi, đồng thời ngừng cho phép đăng ký mới phù hiệu (ngừng ký hợp đồng mới) đối với tài xế xe máy xăng có nhu cầu tham gia cung cấp dịch vụ trên các nền tảng gọi xe công nghệ.

Các tài xế sử dụng xe xăng đăng ký và được chấp nhận trước ngày 1-1-2026 vẫn hoạt động bình thường và cần có kế hoạch chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện.

Từ tháng 1-2027, sẽ hạn chế xe xăng hoạt động trong giờ cao điểm tại các vùng phát thải thấp được quy định.

Từ tháng 1-2028, các đơn vị siết chặt chính sách kiểm soát khí thải theo quy định.

Từ tháng 12-2029, TP.HCM cấm hoàn toàn xe xăng tham gia cung cấp dịch vụ trên các nền tảng gọi xe công nghệ.

Hỗ trợ cho shipper, tài xế công nghệ và người dân mua mới xe máy điện ra sao?

Đề án cũng nhận định để thực hiện chuyển đổi xanh trong giao thông TP.HCM, cần chuẩn bị hành lang pháp lý vững chắc, hạ tầng trạm sạc... Đặc biệt cần các chính sách ưu đãi được thiết kế một cách bao trùm đảm bảo khuyến khích, nâng cao nhận thức chuyển đổi sang xe điện của tài xế.

Một số chính sách được đề xuất như:

- Hỗ trợ lãi suất cho vay theo tinh thần nghị quyết 198, dự kiến lãi suất 2%/năm khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh.

- Doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân sản xuất và kinh doanh xe máy điện được Nhà nước hỗ trợ lãi suất 2%/năm khi vay vốn để thực hiện các dự án xanh, tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG).

- Hỗ trợ bảo lãnh tín dụng cho các tài xế công nghệ, giao hàng và thực hiện các hỗ trợ pháp lý cho ngân hàng nhanh chóng thu hồi nợ xấu.

- Hỗ trợ kết nối các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh xe máy điện phối hợp cùng ngân hàng thiết kế sản phẩm tín dụng cho vay chuyển đổi xe máy điện.

- Hỗ trợ tạo điều kiện cho kinh doanh trạm dừng nghỉ kết hợp sạc điện; hỗ trợ tạo điều kiện cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh xe máy điện áp dụng các chính sách ưu đãi khuyến khích tài xế chuyển đổi sang sử dụng xe máy điện.

- Hỗ trợ tạo điều kiện cho doanh nghiệp thu mua, thu đổi, xử lý tái chế, loại bỏ xe hai bánh chạy xăng cũ ra khỏi lưu thông...

Đề án cũng kiến nghị Trung ương miễn thuế giá trị gia tăng, lệ phí trước bạ, lệ phí cấp giấy đăng ký và cấp mới biển số lần đầu cho xe máy điện trong vòng 2 năm kể từ 1-1-2026. Đồng thời hoàn thuế giá trị gia tăng trên mỗi chuyến xe, hỗ trợ cho tài xế sử dụng cung cấp dịch vụ bằng xe máy điện.

TP.HCM có lộ trình và chuẩn bị ra sao để chuyển đổi xanh phương tiện giao thông?

Thời gian qua, TP.HCM luôn tích cực nghiên cứu chuyển đổi xanh phương tiện giao thông, giảm ô nhiễm môi trường. Trong đó chú trọng đến xanh hóa 100% xe buýt, lập khu vực phát thải thấp.