Doanh nghiệp tích hợp chuỗi giá trị chiếm ưu thế

Ngày 6-10, Công ty cổ phần Báo cáo đánh giá Việt Nam (Vietnam Report) công bố Top 10 công ty uy tín ngành nông nghiệp công nghệ cao năm 2025.

Bảng xếp hạng năm nay được đánh giá dựa trên ba tiêu chí chính gồm năng lực tài chính, uy tín truyền thông và khảo sát chuyên gia doanh nghiệp cập nhật đến tháng 9-2025.

Kết quả cho thấy bức tranh nông nghiệp Việt Nam đang có sự chuyển dịch rõ rệt từ vai trò "trụ đỡ" kinh tế sang động lực tăng trưởng mới.

Doanh nghiệp tích hợp chuỗi giá trị chiếm ưu thế.

55% doanh nghiệp đang theo đuổi mô hình tích hợp toàn chuỗi giá trị từ giống, vật tư, canh tác đến chế biến và phân phối để kiểm soát chất lượng "từ trang trại đến bàn ăn".

Khoảng 32% doanh nghiệp chọn hướng chuyên sâu một mắt xích, như xuất khẩu gạo, cà phê, thủy sản, trong khi 14% phát triển nền tảng công nghệ (IoT, blockchain, quản trị nông hộ) đóng vai trò kết nối và tối ưu toàn chuỗi.

Hai lĩnh vực được ứng dụng công nghệ mạnh nhất là công nghệ sinh học (86%) và công nghệ số (82%), tiếp đến là tự động hóa (68%) và công nghệ sau thu hoạch (64%).

Dù vậy, các công nghệ lõi như nông nghiệp chính xác, drone, cảm biến dữ liệu lớn vẫn còn nhiều dư địa phát triển. Tuy nhiên, mức đầu tư cho nghiên cứu phát triển (R&D) của doanh nghiệp nông nghiệp Việt vẫn thấp. Hơn 50% doanh nghiệp chi dưới 3% doanh thu cho R&D, trong khi chỉ 19% dành trên 5%.

Con số này thấp hơn đáng kể so với các quốc gia tiên phong như Israel hay Hà Lan nơi R&D chiếm từ 10-15% doanh thu ngành.

Cơ hội lớn từ kinh tế carbon

Khảo sát của Vietnam Report cho thấy 72,7% doanh nghiệp đã xây dựng chiến lược ESG toàn diện, gắn kết mục tiêu kinh tế với môi trường và xã hội. Trong đó, kinh tế carbon được xem là hướng đi đầy tiềm năng.

Ngành nông nghiệp có thể tạo ra 57 triệu tín chỉ carbon mỗi năm, tương đương hàng trăm triệu USD doanh thu nếu tận dụng hiệu quả các mô hình canh tác carbon thấp, chăn nuôi biogas và lâm nghiệp REDD+.

Sau thương vụ 10,3 triệu tín chỉ REDD+ cho Ngân hàng Thế giới năm 2024, Việt Nam đang triển khai lộ trình thị trường tín chỉ carbon nội địa, được kỳ vọng trở thành nguồn thu mới cho doanh nghiệp.

Tuy nhiên, hiện 68% doanh nghiệp mới dừng ở mức tìm hiểu cơ hội, chỉ 18% đã có dự án cụ thể cho thấy tiềm năng lớn nhưng vẫn cần khung pháp lý và mô hình kinh doanh khả thi.

Bên cạnh đó, báo cáo chỉ ra lĩnh vực "ngôi sao đang lên" là ngành rau quả đang trở thành động lực tăng trưởng nổi bật của nông nghiệp Việt Nam với kim ngạch 7,1 tỉ USD năm 2024 và 6,1 tỉ USD trong 9 tháng 2025, tăng 8,3% so với cùng kỳ, hướng tới mốc 8 tỉ USD trong năm nay.

Để thâm nhập các thị trường khó tính như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, doanh nghiệp phải đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế nghiêm ngặt như Global GAP, HACCP, ISO 22000.

38,1% doanh nghiệp xem tiêu chuẩn ESG từ thị trường xuất khẩu là động lực chính thúc đẩy đổi mới công nghệ.

Câu chuyện thành công của sầu riêng là minh chứng xuất khẩu đạt 3,2 tỉ USD năm 2024, chiếm gần một nửa kim ngạch rau quả, nhờ mở cửa chính ngạch sang Trung Quốc, thị trường tiêu thụ hơn 90% sản lượng toàn cầu.

Dù xu hướng xanh đang lên mạnh, nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó, thiếu vốn đầu tư dài hạn, quy mô sản xuất manh mún và thiếu nhân lực liên ngành là những nút thắt lớn. 25% doanh nghiệp coi thiếu nhân lực chất lượng cao là rào cản lớn thứ hai, chỉ sau biến đổi khí hậu.

35% doanh nghiệp mong Chính phủ sớm hoàn thiện khung pháp lý cho công nghệ nông nghiệp và thị trường tín chỉ carbon, đồng thời đẩy mạnh xúc tiến thương mại gỡ rào cản kỹ thuật xuất khẩu, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư dài hạn.

Bắt đầu tìm kiếm start-up Việt Nam có giải pháp nông nghiệp xanh

Chương trình Greenhouse Accelerator (GHAC) năm thứ ba tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương (châu Á- TBD) vừa mở nhận hồ sơ dành cho các công ty khởi nghiệp chuyên sâu trong các lĩnh vực nông nghiệp, bền vững, kinh tế tuần hoàn.