Đau đa cơ dạng thấp

Đau hoặc nhức vai, thường là triệu chứng đầu tiên. Ảnh:verywellhealth.com

   Các triệu chứng của đau đa cơ dạng thấp thường khởi phát nhanh, trong vòng hai tuần.

   Hầu hết những bệnh nhân đau đa cơ dạng thấp có độ tuổi trên 65, bệnh hiếm khi xảy ra ở người dưới 50 tuổi.

   Thuốc kháng viêm, chẳng hạn như corticosteroid giúp cải thiện các triệu chứng của đau đa cơ dạng thấp, nhưng đòi hỏi phải được theo dõi để phát hiện các tác dụng phụ nghiêm trọng của thuốc.

   Đau đa cơ dạng thấp liên quan với một tình trạng rối loạn viêm khác là viêm động mạch tế bào khổng lồ (giant cell arteritis). Bệnh này gây đau đầu, rối loạn thị lực, đau hàm và các triệu chứng khác. Hai bệnh này có thể xảy ra đồng thời.

Triệu chứng của đau đa cơ dạng thấp

Các triệu chứng của đau đa cơ dạng thấp thường xảy ra ở cả 2 bên của cơ thể, bao gồm:

- Đau hoặc nhức vai (thường là triệu chứng đầu tiên).

- Đau hoặc nhức cổ, cánh tay, mông, hông hoặc đùi.

- Cảm giác cứng các vùng bị đau, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc sau khi không hoạt động trong một thời gian dài, chẳng hạn như sau khi ngồi lâu một chỗ.

- Giới hạn vận động ở vùng bị đau.

- Đau hoặc cứng cổ tay hoặc gối (ít gặp hơn).

Người bệnh cũng có thể có các triệu chứng toàn thân, bao gồm:

- Sốt nhẹ hoặc vừa.

- Mệt mỏi.

- Cảm giác không được khỏe (không thoải mái).

- Ăn không ngon.

- Giảm cân không chủ ý.

- Trầm cảm.

Khi nào đi khám bác sĩ để phát hiện bệnh đau đa cơ dạng thấp?

Hãy đi khám bác sĩ nếu bạn bị đau, nhức hoặc cứng cơ:

- Mới xuất hiện.

- Ảnh hưởng đến giấc ngủ.

- Giới hạn khả năng thực hiện các sinh hoạt hàng ngày, chẳng hạn như mặc quần áo hoặc đi lên và xuống cầu thang.

Nguyên nhân bệnh đau đa cơ dạng thấp

...Nguyên nhân của đau đa cơ dạng thấp chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, có hai yếu tố được cho là tham gia vào sự hình thành bệnh, bao gồm:

- Yếu tố di truyền: Một số gene và thay đổi trong một số gene có thể làm tăng khả năng bị bệnh đau đa cơ dạng thấp.

- Yếu tố môi trường: Những đợt đau đa cơ mới xuất hiện có khuynh hướng xảy ra theo chu kỳ và có thể xuất hiện theo mùa. Như vậy, có lẽ có một yếu tố khởi phát bệnh nào đó, chẳng hạn như một loại virus nào đó. Tuy nhiên, chưa có virus cụ thể nào được chứng minh là gây ra đau đa cơ dạng thấp.

Bệnh viêm động mạch tế bào khổng lồ (giant cell arteritis) là gì?

   Đau đa cơ dạng thấp và một bệnh khác là viêm động mạch tế bào khổng lồ có nhiều điểm tương đồng. Bệnh viêm động mạch tế bào khổng lồ gây nên tình trạng viêm lớp lót bên trong động mạch, thường nhất là động mạch ở vùng thái dương. Bệnh thường gây ra cảm giác đau đầu, đau hàm, rối loạn thị lực và cảm giác đau vùng da đầu khi sờ vào. Bệnh có thể gây mất thị lực vĩnh viễn.

   Đau đa cơ dạng thấp và bệnh viêm động mạch tế bào khổng lồ thực ra có thể chỉ là một bệnh nhưng có những biểu hiện khác nhau. Giữa chúng có nhiều tương quan:

- Có đến 30% người bị đau đa cơ dạng thấp cũng có thể bị bệnh viêm động mạch tế bào khổng lồ.

- Khoảng 50% người bị bệnh viêm động mạch tế bào khổng lồ cũng có thể bị đau đa cơ dạng thấp.

Yếu tố nguy cơ

Yếu tố nguy cơ của bệnh đau đa cơ dạng thấp bao gồm:

- Tuổi: Đau đa cơ dạng thấp hầu như chỉ gặp ở người lớn tuổi. Độ tuổi khởi phát bệnh trung bình là 70 tuổi.

- Giới: Nữ giới có khả năng mắc bệnh cao khoảng gấp hai lần nam giới.

- Chủng tộc: Người gốc Bắc Âu dễ bị đau đa cơ dạng thấp hơn những chủng tộc khác. Người dân sống ở Trung Đông và các nước châu Á có tỉ lệ mắc bệnh thấp nhất.

Biến chứng của bệnh đau đa cơ dạng thấp

   Các triệu chứng của đau đa cơ dạng thấp có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh hoạt hằng ngày. Tình trạng đau và cứng cơ có thể gây khó khăn khi thực hiện các động tác:

- Ra khỏi giường, đứng lên sau khi đang ngồi trên ghế hoặc xuống xe ôtô.

- Tắm rửa, chải đầu hoặc làm các động tác vệ sinh cá nhân khác.

- Mặc quần áo hoặc khoác áo khoác.

Các biến chứng này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe bản thân, giao tiếp xã hội, hoạt động thể chất, giấc ngủ và tình trạng sức khỏe chung (tổng trạng).

Xét nghiệm và chẩn đoán

   Bằng việc hỏi bạn các triệu chứng, thăm khám và làm các xét nghiệm, bác sĩ có thể xác định nguyên nhân gây đau và cứng cơ.

Thăm khám

   Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám để đánh giá về tình trạng sức khỏe tổng quát của bạn, xác định các nguyên nhân có thể có hoặc loại trừ một số bệnh. Bác sĩ sẽ vận động nhẹ nhàng đầu và chân tay của bạn để đánh giá mức độ hạn chế vận động do các triệu chứng của bạn gây ra.

Xét nghiệm máu

   Thông thường, bác sĩ sẽ yêu cầu làm công thức máu và các xét nghiệm đánh giá tình trạng viêm, nhưng bác sĩ cũng có thể đề nghị các xét nghiệm bổ sung để loại trừ các bệnh có triệu chứng tương tự như đau đa cơ dạng thấp.

Các xét nghiệm giúp ích trong chẩn đoán đau đa cơ dạng thấp bao gồm:

- Tốc độ lắng máu, là xét nghiệm đo khoảng cách các tế bào hồng cầu lắng xuống ống nghiệm trong một giờ. Nó đo lường gián tiếp mức độ viêm - các tế bào hồng cầu lắng càng sâu thì phản ứng viêm càng mạnh. Tốc độ máu lắng tăng vì các hồng cầu bị biến đổi tính chất do viêm.

- C-reactive protein (CRP), là xét nghiệm đo nồng độ protein phản ứng C trong máu. Nồng độ protein phản ứng C cao phản ánh tình trạng viêm tăng.

Chẩn đoán hình ảnh

   Bác sĩ có thể dùng hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) hoặc siêu âm để kiểm tra tình trạng viêm mô mềm trong khớp vai và khớp háng nhằm hỗ trợ chẩn đoán đau đa cơ dạng thấp. Những xét nghiệm hình ảnh học này cũng có thể giúp xác định hoặc loại trừ các nguyên nhân khác gây ra các triệu chứng tương tự. Hình ảnh siêu âm sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh, trong khi MRI dựa trên sóng radio và từ trường. Không có xét nghiêm nào trong 2 xét nghiệm trên làm bạn bị ảnh hưởng bởi tia phóng xạ.

Tầm soát bệnh viêm động mạch tế bào khổng lồ

Bác sĩ sẽ theo dõi triệu chứng có thể gợi ý khởi đầu bệnh viêm động mạch tế bào khổng lồ.

Hãy báo cho bác sĩ ngay lập tức nếu bạn gặp bất cứ triệu chứng nào sau đây:

- Cơn đau đầu mới xuất hiện, bất thường hoặc dai dẳng.

- Đau hàm tự nhiên hoặc khi sờ/đè vào.

- Mờ mắt hoặc nhìn đôi hoặc mất thị lực.

- Da đầu đau khi sờ.

Nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh viêm động mạch tế bào khổng lồ, họ sẽ đề nghị sinh thiết một động mạch ở một trong 2 vùng thái dương của bạn. Thủ tục này cần gây tê tại chỗ, cắt một mẫu nhỏ động mạch, sau đó đem đến phòng xét nghiệm để tìm các dấu hiệu viêm.

Điều trị

Thời gian điều trị bệnh đau đa cơ dạng thấp

   Điều trị có thể mất một năm hoặc hơn, nhưng hầu hết bệnh nhân đau đa cơ dạng thấp sẽ cảm thấy tốt hơn sau đợt điều trị đầu tiên. Bạn sẽ nhận thấy điều này sau vài ngày điều trị. Tuy nhiên, một số người có thể bị tái phát và cần điều trị thêm.

Corticosteroid

   Đau đa cơ dạng thấp thường được điều trị với liều thấp corticosteroid đường uống, chẳng hạn như prednisone. Bắt đầu điều trị với một liều 10 đến 20 mg một ngày.

   Giảm đau và cứng cơ sẽ xảy ra trong vòng hai hoặc ba ngày đầu tiên. Nếu bạn không cảm thấy tốt hơn trong một vài ngày, thì có khả năng bạn không bị đau đa cơ dạng thấp. Trong thực tế, việc đáp ứng với thuốc cũng là một trong những cách có thể xác định chẩn đoán.

   Sau 2-3 tuần đầu điều trị, bác sĩ có thể giảm dần liều thuốc, tùy thuộc vào triệu chứng và kết quả xét nghiệm tốc độ lắng máu và C-reactive protein (CRP). Mục đích là để duy trì liều thấp nhất có thể mà không làm các triệu chứng khởi phát. Hầu hết người bị đau đa cơ dạng thấp cần phải tiếp tục điều trị corticosteroid trong một đến hai năm. Bạn cần thường xuyên đi khám để được theo dõi diễn tiến kết quả điều trị và bất kỳ tác dụng phụ nào gặp phải.

   Giảm liều thuốc quá nhanh có nhiều khả năng gây tái phát triệu chứng. Khoảng hơn 20% bệnh nhân có thể bị tái phát khi giảm liều corticosteroid. Khoảng 10% bệnh nhân chấm dứt điều trị corticosteroid thành công sẽ bị tái phát trong vòng 10 năm sau đợt điều trị đầu tiên.

Theo dõi tác dụng phụ khi điều trị đau đa cơ dạng đau thấp

   Sử dụng corticoid lâu dài có thể dẫn đến một số tác dụng phụ nghiêm trọng. Bác sĩ sẽ theo dõi bạn để phát hiện các triệu chứng nguy cơ. Bác sĩ có thể điều chỉnh liều thuốc và chỉ định các phương pháp điều trị khác để kiểm soát các tác dụng phụ do corticosteroid.

Các tác dụng phụ bao gồm:

- Tăng cân: Đây là tác dụng phụ thường gặp nhất của điều trị bằng corticosteroid.

- Loãng xương: Tình trạng giảm mật độ xương và suy yếu xương, làm tăng nguy cơ gãy xương.

- Huyết áp cao (tăng huyết áp): Tình trạng này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

- Cholesterol cao: Tình trạng này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

- Đái tháo đường (tiểu đường): Nồng độ đường trong máu cao kéo dài có thể gây tổn thương các cơ quan khác nhau.

- Đục thủy tinh thể: Hiện tượng đục thấu kính trong mắt bạn làm giảm thị lực.

Canxi và vitamin D

   Bác sĩ có thể kê toa canxi và vitamin D bổ sung hàng ngày để giúp ngăn ngừa loãng xương gây ra do điều trị corticosteroid. Viện Thấp khớp Hoa Kỳ khuyến cáo liều hàng ngày sau đây cho bất cứ ai dùng corticosteroid trong hơn ba tháng:

- 1.000 đến 1.200 milligrams (mg) canxi.

- 400 đến 1.000 đơn vị quốc tế (IU) vitamin D.

Những loại thuốc khác điều trị đau đa cơ dạng thấp

Một số loại thuốc khác đang được nghiên cứu để sử dụng trong đau đa cơ dạng thấp, bao gồm:

- Methotrexate: Thuốc ức chế miễn dịch này có thể giúp giảm liều corticosteroid, có thể giúp bảo tồn khối lượng xương. Nó thường được sử dụng dài hạn, trong một năm hoặc nhiều hơn.

- Thuốc kháng TNF: TNF là viết tắt của Tumor Necrosis Factor, tức là yếu tố hoại tử khối u. Nó là một chất gây viêm. Thuốc này gây ức chế và làm giảm các chất gây viêm. Kết quả nghiên cứu về việc sử dụng các loại thuốc này trong đau đa cơ dạng thấp còn chưa rõ ràng, nhưng chúng có thể rất hữu ích cho những người không thể dùng corticosteroid, chẳng hạn như những người bị bệnh đái tháo đường hoặc loãng xương.

Vật lý trị liệu bệnh đau đa cơ dạng thấp

   Bác sĩ có thể đề nghị vật lý trị liệu để giúp bạn lấy lại sức mạnh, sự phối hợp và khả năng thực hiện công việc hàng ngày sau một thời gian dài bị hạn chế hoạt động.

Lối sống và điều trị tại nhà

Lựa chọn lối sống lành mạnh có thể giúp bạn kiểm soát các tác dụng phụ có thể của liệu pháp corticosteroid:

- Chế độ ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn các loại trái cây, rau, ngũ cốc, thịt và ít chất béo và các sản phẩm từ sữa. Hạn chế muối trong ăn uống để ngăn chặn hiện tượng giữ nước và tăng huyết áp.

- Tập thể dục thường xuyên: Nhờ bác sĩ hướng dẫn các bài tập thể dục thích hợp cho bạn để duy trì một cân nặng khỏe mạnh và làm mạnh xương và cơ.

- Sử dụng các thiết bị hỗ trợ: Sử dụng xe đẩy hành lý và hàng tạp hóa, tay cầm tắm và các thiết bị hỗ trợ khác để giúp làm cho công việc hàng ngày dễ dàng hơn. Mang giày gót thấp để giảm thiểu nguy cơ té ngã. Nói chuyện với bác sĩ về việc sử dụng một cây gậy hoặc dụng cụ hỗ trợ khi đi bộ để tránh chấn thương.