Nhiều chuyên gia cho rằng điều quan trọng nhất để phát triển kinh tế đêm là khâu quy hoạch và kết nối để dễ quản lý, tạo điều kiện thuận lợi cho khách trải nghiệm, không gây ảnh hưởng đến giao thông, đặc biệt với phố ẩm thực.

Chợ Bến Thành có thể "chia lửa" với Bùi Viện

Với 4 mặt tiền, 16 cửa và hơn 1.530 sạp kinh doanh ngay vị trí đắc địa, chợ Bến Thành trở thành điểm đến không thể bỏ qua với du khách khi đến TP.HCM. Tuy nhiên, hoạt động tại chợ này gần như chỉ diễn ra ban ngày, thường kéo dài đến khoảng 19-20h.

Số sạp hoạt động vào ban đêm, sau khung giờ nêu trên khá khiêm tốn, chỉ một số ít sạp bán hàng lưu niệm, bánh kẹo phía bên ngoài. Tuy vậy, với chỉ lèo tèo vài ngành hàng khiến những điểm bán buổi tối tại đây khá im lìm, trong khi khách du lịch nước ngoài đi dạo lại không biết mua gì.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện ban quản lý chợ Bến Thành cho biết quy định chợ cho bán tới hơn 21h, nhưng do điện được thiết kế bật tắt theo dãy ngành hàng nên việc mở điện cho số ít sạp bán trễ sẽ gặp khó, trường hợp mở phải mở hết dãy dài. Tuy vậy, cái chính là thương nhân chọn nghỉ sớm vì sức mua buổi tối không đáng kể.

Nói về kế hoạch mở riêng một không gian chợ đêm tại chợ Bến Thành, ban quản lý đơn vị này cho biết ngày xưa chợ có tổ chức khu bán đêm nhỏ phía ngoài và do chính quyền quản lý nhưng sau nhiều năm hoạt động, chợ không hiệu quả nên đã ngưng từ sau dịch Covid-19 đến nay.

"Chi phí buổi tối tăng, an ninh trật tự vất vả hơn nhưng lượng khách không quá nhiều, trong khi đó do chưa được quy hoạch bài bản nên hoạt động của khu chợ đêm ảnh hưởng tới giao thông, cũng như an toàn cho khách tham quan và mua sắm", vị này lý giải.

Tuy vậy, đại diện chợ Bến Thành cho biết sẽ sớm trình chính quyền kế hoạch xây dựng khu chợ đêm bài bản hơn, như một điểm check-in về đêm. Cụ thể, tuyến đường Phan Chu Trinh và Phan Bội Châu sẽ được xem xét mở chợ đêm, với đa dạng các loại hình dịch vụ từ ẩm thực, mua sắm hoặc có thêm câu chuyện văn hóa, giải trí cuối tuần nhằm hút khách.

TS Dương Đức Minh - Phó chủ tịch hội đồng viện kiêm Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế du lịch TP.HCM - cho rằng việc khai thác mảng kinh tế đêm chợ Bến Thành là hết sức cần thiết nhằm tạo sự đa dạng về dịch vụ cho khu vực trung tâm, hút khách du lịch, đặc biệt là khách nước ngoài.

Theo ông Minh, nếu khai thác tốt, Bến Thành sẽ trở thành điểm giúp kết nối các điểm đến, chia lửa với phố tây Bùi Viện đang dần nhạt nhòa, thiếu sáng tạo. Nếu quy hoạch tốt kinh tế đêm cho khu vực chợ Bến Thành, tạo một dãy kết nối, lượng khách đến sẽ bùng nổ

"Vị trí địa lý của chợ Bến Thành không thể tốt hơn khi có tuyến metro đưa khách đến và đi rất thuận tiện, có bãi xe, chưa kể từ chợ này có thể di chuyển qua các điểm check-in khách rất thuận lợi như phố đi bộ Nguyễn Huệ, trục đường Lê Lợi, phố tây Bùi Viện, khu mua sắm dưới lòng đất…", ông Minh nói.

Cần tổ chức lại phố ẩm thực người Hoa

Ngoài ra, trên địa bàn còn có các tuyến phố được quy hoạch làm phố ẩm thực vào ban đêm như chợ đêm Vĩnh Khánh (quận 4 cũ), đặc biệt là khu phố ẩm thực của người Hoa như phố ẩm thực Hà Tôn Quyền (quận 11 cũ), phố ẩm thực khu Chợ Lớn (quận 6 cũ)… Tuy nhiên, hoạt động tại các tuyến phố này thời gian qua vẫn khá èo uột.

Một lãnh đạo của quận 11 cũ cho biết trước đây địa phương có quy hoạch đường Hà Tôn Quyền thành phố ẩm thực người Hoa, hay còn gọi là "thiên đường sủi cảo". Khu phố ẩm thực này vẫn đang hoạt động nhưng chưa thu hút được du khách như kỳ vọng.

Theo ghi nhận, khu phố này có chiều dài khoảng 700m, thu hút hàng trăm hộ kinh doanh với "menu" là những món đặc trưng của người Hoa như sủi cảo, mì vịt tiềm... Tuy nhiên, đa số là khách Việt và chỉ đông vào cuối tuần.

Bán sủi cảo tại khu vực này nhiều năm qua, ông Lâm Hiền cho biết khách chưa đều vì khu này còn vướng giao thông, bãi gửi xe không được thuận lợi. Chưa kể, các hộ kinh doanh ẩm thực còn tương đối rời rạc, nằm xen kẽ trong khu dân cư nên chưa tạo được điểm nhấn, đặc trưng để thu hút sự quan tâm của khách hàng đến ăn uống, check-in.

Ông Cao Hoàng Khương - Phó bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Hòa Bình - cho biết với quy mô khoảng 70.000 dân, trong đó nhiều người gốc Hoa, phường dự tính lập tuyến phố ẩm thực nhưng để thành lập và hoạt động hiệu quả là không dễ do còn vướng nhiều khó khăn.

"Muốn làm tuyến phố chuyên biệt phải tính toán đến sự đồng bộ từ khâu trang trí đến ẩm thực, tập trung của các hộ kinh doanh để tạo điểm nhấn. Chưa kể, cần phải được quy hoạch rõ ràng, đặc biệt phải có quỹ đất để làm bãi đậu xe, không gian cho khách trải nghiệm, hoạt động không làm ảnh hưởng tới an toàn giao thông", ông Khương nói.

Trong khi đó, khu vực quận 5 cũ là địa điểm nhiều lần diễn ra lễ hội ẩm thực, đặc biệt là Lễ hội ẩm thực Chợ Lớn Food Story với đa dạng các chủ đề và thu được kết quả tích cực. Dù chỉ diễn ra vài ngày nhưng lễ hội đã thu hút đến hàng chục nghìn lượt khách và doanh thu đạt nhiều tỉ đồng, số lượng doanh nghiệp và nhà hàng đăng ký tham gia ngày càng đông.

Tuy nhiên, theo một lãnh đạo địa phương này, với một năm tổ chức từ 1-2 lần và mỗi lần chỉ vài ngày, lễ hội chưa đáp ứng được yêu cầu quảng bá ẩm thực của người bán và nhu cầu khám phá ẩm thực của thực khách.

"Vấn đề là cần có sự quy hoạch hoàn chỉnh, một không gian phù hợp để tổ chức lễ hội bài bản, thường xuyên hơn, có thể mỗi tháng một lần, thậm chí hình thành phố ẩm thực hoạt động cả ngày lẫn đêm, kết nối chặt với ngành du lịch để đưa khách đến", vị này gợi ý.

Quy hoạch lại phố đêm theo hướng chuyên nghiệp

Ông Trịnh Nguyễn Hùng Dũng, Phó chủ tịch Hiệp hội Du lịch TP.HCM, cho rằng muốn phát triển kinh tế đêm, phải xác định rõ phố đêm không thể là nơi tận dụng không gian bỏ trống sau 10h tối, mà phải là sản phẩm du lịch chủ lực, có kế hoạch dài hạn.

Theo ông Dũng, Bangkok hay Đài Loan không chỉ có phố đêm sôi động, mà là chuỗi phố đêm liên kết với giao thông công cộng, với du lịch văn hóa - ẩm thực - tiêu dùng - nghệ thuật. Các phố đêm tại đây được quy hoạch từ hệ thống đèn chiếu sáng, vị trí bán hàng, phân loại mặt hàng, điều tiết âm thanh, đến cả cách bài trí gian hàng để khách có thể "chụp là đẹp", điều rất quan trọng với khách trẻ.

"TP.HCM cũng có thể chọn các "cụm không gian kinh tế đêm" như khu Nhà hát thành phố, chợ Bến Thành - Hàm Nghi, tuyến Nguyễn Huệ, kênh Tàu Hủ... Mỗi cụm có một chủ đề: ẩm thực truyền thống, thời trang nội địa, trình diễn âm nhạc đường phố, sản phẩm sáng tạo... Chỉ khi được quy hoạch tổng thể - từ kinh tế, văn hóa đến đô thị và an ninh, phố đêm mới thực sự là động lực của thành phố 24h, chứ không chỉ là không gian náo nhiệt buổi tối", ông Dũng nói.

Các doanh nghiệp cũng cho rằng kinh nghiệm từ các mô hình du lịch đêm quốc tế cho thấy cần quy hoạch, phân loại rõ ràng các loại hình phố ẩm thực, phố nghệ thuật, phố bar, pub thay vì phát triển tự phát... Theo bà Huỳnh Phan Phương Hoàng, Phó tổng giám đốc Vietravel, để phát triển du lịch gắn với kinh tế đêm, TP.HCM cần tái thiết theo hướng mở rộng không gian và phân khu rõ ràng.

"Không chỉ bó hẹp ở Bùi Viện hay phố Nhật mà có thể quy hoạch thêm các tuyến phố ẩm thực, chợ đêm văn hóa, khu biểu diễn nghệ thuật ngoài trời, đồng thời bố trí bến taxi, xe buýt đêm, không gian đi bộ an toàn...", bà Hoàng gợi ý.

Đánh thức 'mỏ vàng' kinh tế đêm TP.HCM - Kỳ 1: Phía sau ánh đèn đêm phố Tây, phố Nhật

Trước yêu cầu phát triển kinh tế trong bối cảnh TP.HCM hướng tới mô hình siêu đô thị, TP.HCM đang định hướng tái thiết các tuyến phố đêm, mở rộng không gian kinh tế đêm theo hướng văn minh, an toàn và đa dạng trải nghiệm.