Theo đại biểu Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội), phạm vi điều chỉnh của dự thảo đưa nhiều nội dung về quy hoạch, đầu tư xây dựng dự án điện lực; phát triển điện gió ngoài khơi, mua bán điện, dầu khí, đầu tư xây dựng dự án dầu… song lại không đề cập một nội dung rất quan trọng là thủy điện.

Các nguyên nhân gây thiệt hại khi thủy điện xả lũ

Vừa qua nhìn vào việc phát triển thủy điện, đặc biệt là thủy điện nhỏ với những hậu quả về xả lũ, ông Trí đề nghị Quốc hội, Chính phủ cần xem xét. Bởi phát triển điện không chỉ phải đảm bảo an toàn, không gây hại môi trường, an ninh - quốc phòng, mà quan trọng hơn cả là thủy điện phải không gây hại cho dân, không ảnh hưởng tới tính mạng con người.

Phân tích điều này, đại biểu Trí cho rằng hồ thủy điện phải có dung tích đủ lớn - căn cứ vào lượng nước mưa an toàn từ 200 năm trở lên. Việc vận hành phải đảm bảo về mùa mưa, hồ chỉ được tích trữ tối đa 50% dung tích.

Cùng đó, hồ phải sử dụng cửa xả đáy một cách hợp lý để xả lũ; nắm chắc dự báo thời tiết, khi nước ở hạ lưu lớn thì không được xả lũ; chỉ xả khi nước chưa tràn bờ gây lụt ở hạ lưu. Đại biểu cho rằng nếu làm tốt tất cả những vấn đề trên thì về cơ bản an toàn của hồ thủy điện sẽ được đảm bảo.

Dẫn ra một số hồ thủy điện đã từng xả lũ gây thiệt hại, đại biểu Trí cũng phân tích những nguyên nhân gồm lựa chọn địa điểm dự án, quy mô và đầu tư, vận hành. Đó là việc thủy điện nhỏ nằm ở vùng đồi núi với địa hình dốc, nhiều suối nên khi xả lũ dễ gây lũ quét, sạt lở, ngập nhanh.

Cùng đó, các hồ chứa nhỏ không có dung tích dự trữ đủ lớn để điều tiết lũ, khi mưa lớn, nước về dồn dập, hồ nhanh đầy, buộc phải xả lũ dễ gây "lũ ống, lũ quét". Quy trình vận hành, thông báo xả lũ đôi khi thực hiện "bất ngờ, không kịp thời" khiến người dân hạ du không có thời gian di dời, phòng tránh.

Tiếp tục nhắc lại quan điểm nghị quyết quan trọng này không đề cập gì đến thủy điện, đặc biệt là quy hoạch và các biện pháp để hạn chế tác dụng có hại của thủy điện nhỏ và vừa, ông Trí bày tỏ lo lắng khi theo quy hoạch điện, sẽ có khoảng 200 thủy điện nhỏ và vừa được phê duyệt.

Cần rà soát lại các nhà máy thủy điện nhỏ và vừa

Do đó cho rằng nghị quyết chưa thực sự quan tâm đúng mức về thủy điện nhỏ và vừa, sự an toàn cho nhân dân, cộng đồng, đại biểu Trí đề nghị cần rà soát lại tất cả các thủy điện nhỏ và vừa đã có ở nước ta, để khắc phục những nguyên nhân xả lũ gây hậu quả xấu.

Trường hợp thủy điện nào không khắc phục được thì nên đóng cửa hoạt động. Với thủy điện xả lũ gây thiệt hại cho dân thì phải đền bù xứng đáng; gây tổn hại đến tính mạng người dân thì phải xử lý hình sự.

Cần xem xét lại tất cả các dự án thủy điện nhỏ và vừa đã được phê duyệt ở tất cả các quyết định đã ban hành và không cho làm thủy điện nhỏ trên vùng đồi núi với địa hình dốc và nhiều suối; không có quy trình vận hành tiên tiến và an toàn với quan điểm là hạn chế làm thủy điện nhỏ ở nước ta.

"Nếu có thể thì nhà nước đầu tư thật lớn để làm thủy điện rất lớn, thay bằng việc làm thủy điện nhỏ bằng làm điện gió, điện mặt trời là loại năng lượng tái tạo mà Việt Nam có nhiều ưu thế và đã làm thủy điện thì phải an toàn, không an toàn dứt khoát không làm", ông Trí nêu vấn đề.

Giải trình nội dung này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho hay trên cơ sở tiếp thu ý kiến đại biểu, sẽ mở rộng đối tượng trong dự thảo. Tuy nhiên với thủy điện nhỏ, các quy định pháp luật liên quan khá đầy đủ, trong khi đây không phải là công trình quá cấp bách. Do đó nội dung này sẽ được đề xuất, sửa đổi trong Luật Điện lực năm 2026.

Đỉnh triều sông Đồng Nai xuống thấp, Thủy điện Trị An xả lũ điều tiết hồ chứa lần 3

Từ 14h ngày 8-12, hồ thủy điện lớn nhất phía Nam sẽ tiến hành xả lũ điều tiết qua đập tràn để điều tiết hồ chứa.