Đạo diễn Đào Thanh Tùng (bìa phải) và đoàn làm phim Chiến tranh Đông Dương ở Lyon, Pháp - Ảnh: Quang Tuấn

Vừa trở về từ Pháp để hoàn thành những cảnh quay cuối cùng, gặp gỡ những nhân chứng sống cuối cùng ở "phía bên kia" sau khi đã đi khắp VN tìm kiếm nhân chứng "phía bên này", đạo diễn Ðào Thanh Tùng đang trong những ngày nước rút để hoàn thiện phần dựng phim. Chiến tranh Ðông Dương sẽ có bốn tập gồm các tên (dự kiến): Ðường đến độc lập - tự do, Cuộc chiến trong vòng vây, Trường kỳ kháng chiến và Cuộc chiến vẫn còn tiếp diễn...

Chiến tranh Ðông Dương được sản xuất theo đặt hàng của Cục Ðiện ảnh, kịch bản đã được đạo diễn Ðào Thanh Tùng chuẩn bị hơn một năm. Yêu cầu cụ thể mà anh đặt ra với phim này: góc nhìn không cũ và phải nhìn từ hai phía.

Bởi chiến tranh Ðông Dương không phải là một vấn đề mới nên khi nhìn lại, các nhà làm phim sẽ phải nhìn nhận theo cách nào để dù là lịch sử cũng không nên ảnh hưởng tới mối quan hệ Việt - Pháp hiện nay. Lịch sử đã tiến những bước quá dài bằng thời gian, các nhân chứng từ thời 1945 - 1954 không còn nhiều.

Khi thực hiện phim, các nhà làm phim vấp phải một thực tế các nhân chứng nếu còn sống thì lúc nhớ lúc quên, hoặc nhớ không chính xác nên đoàn phim đã phải phỏng vấn nhiều người về cùng một sự kiện để đối chiếu tìm đúng sự thật đã xảy ra.

Có nhiều sự thật mà chỉ khi đi kiếm tìm nhân chứng, phỏng vấn, đạo diễn và đoàn phim mới "ngộ" ra. Rằng nhân dân VN đã trả giá khá đắt cho Chiến tranh thế giới thứ hai.

Cả thế giới có khoảng 65 triệu người chết thì trong đó 2,5 triệu người VN là nạn nhân, chủ yếu chết đói. Tại sao và tại ai đã gây ra, điều này cần nhìn nhận chính xác hơn.

Như vừa qua, thế giới long trọng kỷ niệm 60 năm ngày quân đồng minh đổ bộ vào vùng biển Normandy và tưởng niệm các nạn nhân chiến tranh, nhưng họ quên mất và chúng ta cũng quên mất VN là một trong những quốc gia bị thiệt hại nặng nề trong cuộc chiến ấy...

Một vấn đề khác Chiến tranh Ðông Dương cũng sẽ đặt ra là tù binh chiến tranh. Nhiều sử gia Pháp cho rằng tù binh của họ bị đối xử tàn tệ, bị mất tích, bị ốm chết hoặc giam giữ lâu dài...

Nhưng có lẽ họ đã cố tình quên và lờ đi rằng vào thời điểm 1954, người VN khó khăn như thế nào về vật chất, người Việt cơm còn không đủ ăn, áo không đủ mặc...

Ở Ba Vì (Hà Nội) có một xóm gọi là xóm da đen, các tù binh châu Phi được đưa về đây lao động sản xuất, họ xây dựng một nông trường, cho đến khi chiến tranh VN nổ ra, họ được cho về nước để tránh bom đạn, nhiều người sau này đã trở lại thăm "quê".

Còn ở thành phố Lyon (Pháp) có một khu phố gọi là khu Bắc kỳ, trong khu có các phố như phố Sơn Tây, phố Bat yam (có thể là phố Bát Ðàn hoặc phố Bát Tràng?). Các cựu tù binh người Pháp ở Lyon mà đoàn phim gặp gỡ đã bày tỏ sự thiện cảm với người VN và không hề than phiền gì về những ngày bị giam giữ.

Một cái nhìn hai chiều từ câu chuyện mà các nhân chứng từ cả hai phía chia sẻ, khán giả truyền hình chắc chắn sẽ có cớ để chờ đợi Chiến tranh Ðông Dương.