Báo cáo này do Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS, Mỹ) công bố.

Bản đồ đường 10 đoạn do Trung Quốc phát hành Ảnh: Xinhua

Đánh giá về vụ kiện, báo cáo có tên “Pivot 2.0” (chuyển trục 2.0) nói đây sẽ là “bước ngoặt” đối với tình hình trên biển và “cách Mỹ phản ứng, và đặc biệt việc thuyết phục thành công (các nước) tôn trọng vụ kiện như là giải pháp hoà bình và tôn trọng luật quốc tế, sẽ là bước tiến quan trọng để thuyết phục Đông Nam Á về sự ổn định lâu dài và sẽ có lợi cho chính sách tái cân bằng của Mỹ”.

Trong giai đoạn này, theo báo cáo, Washington nên tăng cường củng cố năng lực về răn đe, đi tuần và giám sát ở Đông Nam Á như tăng cường nguồn tài trợ, tập huấn và chuyển giao thiết bị cho các đối tác như Indonesia, Malaysia, Philippines và Việt Nam.

Trong các đề xuất của chính sách có đề xuất tới việc tổng thống Mỹ tới thăm Việt Nam trong năm nay cũng như là huy động sự ủng hộ quốc tế và khu vực tới vụ kiện chống đường 9 đoạn của Philippines.

Thời điểm của chuyến thăm theo báo cáo là vào tầm cuối năm khi tổng thống Obama tới dự hội nghị thượng đỉnh APEC tại Philippines cũng như hội nghị thượng đỉnh Đông Á tại Malaysia.

Đề xuất cũng kêu gọi tổng thống Mỹ cần vận động để gây dựng sự ủng hộ của công chúng và quốc hội đối với việc thông qua Hiệp định Đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) và quyền đàm phán nhanh TPA trước mùa hè 2015.

Báo cáo của CSIS tập trung vào cách chính quyền và quốc hội Mỹ có thể hợp tác để duy trì sự can dự ở châu Á cho tới 2016.

“Thái Lan sẽ là thùng thuốc nổ của khu vực trong 2015”?

Khi nói về các diễn biến chú ý ở Đông Nam Á trong 2015, Ernest Z.Bower, giám đốc về ĐNA của trung tâm nghiên cứu CSIS đánh giá “Thái Lan sẽ là thùng thuốc nổ của khu vực trong 2015.”

Ngoài Thái Lan, chính sách đối ngoại mới của tân tổng thống Indonesia Joko Widodo và tác động của vụ kiện chống đường 9 đoạn của Trung Quốc tại biển Đông của Philippines được coi là những điểm đáng chú ý ở Đông Nam Á trong năm nay.

“Chính quyền của Thủ tướng Thái LanPrayuth Chan-ocha đã tuyên bố bầu cử sẽ không diễn ra trong 2015 mà có thể chỉ diễn ra trong 2016. Tôi không tin điều này sẽ xảy ra,” ông Bower nói.

Theo ông, bầu cử có thể chỉ xảy ra “sau một sự kiện nhất định”, ý ông nói về việc chuyển giao quyền lực tìm người kế vị Quốc vương Bhumibol Adulyadej.

Với tân tổng thống mới ở Indonesia, theo ông Bower, các nước sẽ cần chú ý vì ông Widodo sẽ muốn “khẳng định chính sách hơn nữa về an ninh” tại khu vực. 

Ngoài ra, theo ông, vụ kiện của Philippines dự kiến sẽ có phán quyết vào đầu 2016, sẽ có tác động lớn đối với tình hình khu vực.