"Dự án bảo tồn nhóm tháp E, F Mỹ Sơn có tổng trị giá 4,852 triệu USD từ nguồn viện trợ không hoàn lại của Ấn Độ đã bắt đầu triển khai.

Chúng tôi rất hy vọng trong tương lai gần du khách sẽ được chiêm ngưỡng thêm những dải tháp tuyệt đẹp" - ông Nguyễn Công Khiết, giám đốc Ban quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn, nói.

Nói với Tuổi Trẻ Online chiều 20-3, ông Khiết cho biết các chuyên gia Ấn Độ đã bắt đầu các công việc đầu tiên của dự án kéo dài đến năm 2029 dựng lại nhóm tháp E, F.

"Suốt nhiều năm qua chúng tôi cố gắng bao che, bảo quản tốt nhất có thể các công trình kiến trúc cổ để chờ các dự án trùng tu tái khởi động. 

Hiện nay các chuyên gia đã bắt đầu dọn dẹp, bóc tách khoa học ở quanh nhóm tháp E và F. Việc trùng tu sẽ được làm khẩn trương, bắt đầu từ tháp F1 trong nhóm tháp F" - ông Khiết nói.

Khách đến Mỹ Sơn sẽ có cơ hội chứng kiến quá trình "hồi sinh" một trong những công trình kiến trúc tâm linh quý giá của nhân loại - như cách mà trước đây Mỹ Sơn đã làm rất thành công.

Cũng theo ông Khiết, tỉnh Quảng Nam, ngành văn hóa và Ban quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn đang tạo điều kiện tốt nhất để các chuyên gia ăn ở, tập trung làm việc.

Một khi việc trùng tu hai nhóm tháp cổ kế tiếp được hoàn tất, Mỹ Sơn sẽ sống động và thu hút nhiều du khách hơn.

Gần 5 triệu USD để dựng lại hai nhóm tháp cổ 

Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Nam, từ đổ nát, Mỹ Sơn đã có quá trình hồi sinh kỳ tích nhờ vào nỗ lực trùng tu từ các chuyên gia trong và ngoài nước.

Từ đầu tháng 2-2025 dự án trùng tu nhóm tháp E, F bắt đầu tiến hành. Đây là hai nhóm tháp có vai trò đặc biệt trong quần thể công trình kiến trúc cổ. Thời gian và ảnh hưởng từ chiến tranh khiến hai nhóm tháp này xuống cấp rất nặng.

Nhóm tháp E và F nằm gần nhau. Nhóm tháp E có tám công trình kiến trúc (gồm E1, E2, E3, E4, E5, E6, E7, E8). Ngoài tháp E7 đã được trùng tu (từ 2011 đến 2013), hầu hết công trình còn lại thuộc nhóm tháp E đều đang hư hại nặng nề.

Trong khi đó, nhóm tháp F gồm ba công trình là F1, F2 và F3. Tháp F3 đã sụp đổ, biến mất (hiện chỉ được biết vị trí qua sơ đồ); tháp F1, F2 cũng đang xuống cấp rất nghiêm trọng.

Đáng lo nhất là tháp F1 được khai quật năm 2003 hiện vẫn chưa có dấu vết trùng tu. Tháp này đang được bao che bề mặt. Phần tường bị rạn nứt, gạch nhạt màu và có dấu hiệu vụn vữa.

Ban quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn đã bỏ nhiều chi phí, công sức để gia cố, giữ lại tối đa hiện trạng chờ các dự án trùng tu tiếp theo. Các mảng tường có nguy cơ cao đổ sập đã được chống đỡ bằng các thanh sắt; một số gờ góc chi tiết nhỏ có nguy cơ bóc tách khỏi khối lớn…

20 năm hồi sinh ngoạn mục Di sản thế giới Mỹ Sơn

Dự án trùng tu Mỹ Sơn được bắt đầu từ năm 2014 đặt mục tiêu hồi sinh quần thể kiến trúc cổ. Từ 2017 đến 2022, Chính phủ Ấn Độ tài trợ 55 tỉ đồng để trùng tu khu tháp K, H, A.

Quá trình trùng tu đã thu nhặt được 734 hiện vật các loại, phát hiện đài thờ Linga - Yoni tháp A10 liền khối lớn nhất Việt Nam. Năm 2022, đài thờ này được công nhận bảo vật quốc gia.

Năm 2024, các nhà khoa học cũng công bố một con đường thần đạo tại khu tháp K, thông tin này gây kinh ngạc cho giới khảo cổ.

Năm 2020, Chính phủ Ấn Độ tiếp tục thống nhất tài trợ "Dự án bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích Phật viện Đồng Dương (Thăng Bình) và nhóm tháp F ở Mỹ Sơn". Đây là cơ sở để thực hiện các phần việc từ nay tới năm 2029.

Sửng sốt phát hiện lối vào bí mật ở Thánh địa Mỹ Sơn

Sau thời gian dài khai quật, một con đường thần đạo dành cho các tín ngưỡng thiêng dẫn vào tháp K trong quần thể Khu đền tháp Mỹ Sơn được phát hiện.