Các "kỷ vật" nhuốm màu thời gian hai thế kỷ được chủ nhân - ông Nguyễn Đại Hùng Lộc nâng niu, sắp xếp trong các album, kệ sách và hàng loạt thùng tài liệu.

Hàng chục năm nay, có không ít người dân Sài Gòn tự nguyện "săn lùng" hình bóng lịch sử để giữ gìn ký ức xã hội và quê hương.

Ông Nguyễn Đại Hùng Lộc là một người tiêu biểu trong số đó. Năm nay vào tuổi "lục tuần", ông đã bắt đầu thú "chơi lịch sử" từ lúc còn là cậu học trò 12 tuổi mới bước chân vào Trường trung học Petrus Trương Vĩnh Ký, nay là Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong TP.HCM.

"Nghề chơi cũng lắm công phu"

Ngôi trường cổ kính của ông và các đồng môn sắp kỷ niệm 100 năm thành lập vào năm 2027. Bấy lâu nay, ông Lộc (cựu học sinh khóa 72-79) gom góp kha khá các hình ảnh, giấy tờ liên quan hoạt động của nhà trường trong nhiều thời kỳ để chuẩn bị tặng phòng truyền thống tại đây.

Ông còn sưu tầm các tư liệu về cuộc đời và tác phẩm của danh nhân Petrus Ký mà trường được vinh dự mang tên từ năm 1927 - 1975. Không những thế, ông Lộc còn gửi đến nhà trường những "món quà" bất ngờ, rất ý nghĩa.

Đó là cuộc nói chuyện lý thú của ông với học sinh, giáo viên trường về lịch sử tem thư và lợi ích của thú chơi tao nhã sưu tầm tem.

Đó là "buổi chiêu đãi" thầy trò nhà trường bài học lịch sử sống động xuyên qua 700 bức bưu ảnh Việt Nam và thế giới tái hiện hành trình và các điểm đến trên đường bôn ba tìm đường cứu nước, trở thành một nhà hoạt động cách mạng của anh thanh niên Nguyễn Tất Thành - Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Các bức bưu ảnh được giới thiệu trên 10 khung triển lãm hóa thành chiếc "thảm thần" đưa người xem đi khắp năm châu "theo chân Bác". Bộ triển lãm đồ sộ này từng ra mắt trọng thể tại Hà Nội và đã được giới thiệu ở nhiều nơi khác.

Ông Lộc còn có các bộ sưu tập rất độc đáo về các sự kiện lịch sử của đất nước như hơn 1.000 tem và bì thư về chủ đề giai cấp công nhân và công đoàn đang được chuẩn bị ra mắt. Mới đây, ông "trình làng" một bộ sưu tập tem phong phú trong triển lãm tem về đền chùa và văn hóa Phật giáo ở Việt Nam.

Với dân chơi tem và bưu ảnh lão luyện, tay nghề sưu tầm không chỉ dừng lại ở việc tập hợp và chọn lọc các vật phẩm cùng đề tài. Công việc cần đầu tư công sức nhất của người chơi là tìm hiểu xuất xứ, khảo cứu tính chính xác, viết chú thích và thuyết minh khi đem triển lãm.

Khi bắt đầu làm một bộ sưu tập tem và bưu ảnh theo một chủ đề nào đó, ông Lộc không chỉ nghiền ngẫm sách báo, vào tham quan các bảo tàng mà còn tìm gặp trực tiếp và liên lạc với nhiều nhà chuyên môn để trao đổi ý kiến.

Ông Lộc ngày trước đi bộ đội, rồi làm nhân viên công ty, sau đó làm chủ doanh nghiệp. Ngoài phần lo cho bản thân và gia đình, phần huê lợi kiếm được, ông dành dụm ít nhiều để "nuôi" thú chơi tri kỷ.

Hằng ngày và hằng đêm, ông bỏ nhiều thời gian la cà trên mạng trong nước và quốc tế nhằm để ý việc rao bán các vật phẩm liên quan đề tài mình theo đuổi. Hóa ra, công việc xoay quanh một con tem nhỏ xíu hay một chiếc bưu ảnh xinh xắn vẫn đòi hỏi kiến thức và sự kiên nhẫn như công việc của các nhà sử học.

Có lần để xác minh nhân vật Việt Nam trong hai con tem kỷ niệm 60 năm thành lập Hội đồng thành phố Sài Gòn (1867 - 1927), ông tìm gặp cụ Nguyễn Đình Đầu - nhà sử học hàng đầu về phương Nam. Cụ Đầu năm ấy hơn 100 tuổi vẫn ưu ái lắng nghe và cho ông nhiều chỉ bảo quý giá.

Bản thân cụ Đầu cũng là một nhà sưu tập đồ xưa lừng lẫy, không khác gì cụ Vương Hồng Sển. Hai cụ đã "lên trời" để lại cho hậu thế một tài sản khổng lồ - không chỉ là sách biên khảo mà còn là kho báu bản đồ, sách báo, giấy tờ, hình ảnh và đồ mỹ nghệ quý hiếm!

Với những cao thủ như hai cụ, cổ ngoạn tức đồ xưa vừa là nguyên liệu cho khảo cứu và trước tác, vừa là thú chơi thanh tao và thi vị, không phải ai cũng có đủ đam mê và tâm sức để theo đuổi.

Những bộ sưu tập đong đầy cảm hứng

Theo ông Lộc, điều lớn lao hơn cả cho những người có duyên nợ với kỷ vật quá khứ là không dừng lại ở việc chỉ trưng bày chúng ở nhà mình. Người chơi chính hiệu thường thích giao lưu các vật phẩm sưu tập được, lan tỏa tình yêu đối với đất nước và nhân loại.

Ông nói càng chơi càng thấy trân trọng lịch sử đất nước mình, văn hóa của dân mình. Chơi tem và bưu ảnh là thú chơi thanh lịch, dẫn dắt người chơi ngồi tại chỗ mà vẫn khám phá đất nước mình và cả thế giới đa dạng, hay lạ qua những hình ảnh và câu chuyện đằng sau vật phẩm.

Nhiều năm nay là phó chủ tịch Hội Tem TP.HCM, ông Lộc góp phần tạo "sân chơi" hứng khởi hằng tuần tại bảo tàng hay các quán cà phê. Ở các nơi này, vào cuối tuần, thường tụ hội các "tay chơi" già trẻ cùng đến "khoe hàng" và học hỏi lẫn nhau.

Trong hội, có nhiều bậc "kỳ tài", tác giả của những bộ sưu tập rất kỳ công. Như ông Ngô Viết Vĩnh nổi bật với bộ sưu tập bưu ảnh về lịch sử ra đời xe tram và xe lửa ở Việt Nam.

Bộ sưu tập này từng đoạt giải cao ở triển lãm bưu chính quốc tế ở Bangkok và Hà Nội, sắp tới sẽ dự triển lãm ở Hàn Quốc. Cùng chơi chủ đề các lĩnh vực cụ thể trong lịch sử Việt Nam, ông Tạ Phi Long có đầy đủ các loại tem và phong bì bưu chính phát hành từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thập niên 1950.

Còn bác sĩ Phùng Đại Hùng, ở tuổi 80, sau nhiều năm tìm kiếm đã sở hữu một bộ sưu tập tem thư chuyên về quân đội rất lý thú. Một nhà sưu tập hùng hậu khác là ông Huỳnh Tấn Thành, không chỉ chơi tem mà còn chơi tiền giấy xưa.

Ông có đầy đủ bộ tiền giấy Việt Nam sản xuất trong rừng từ thời kháng chiến. Ông La Hùng, dân thợ bạc gốc Hoa, đem đến khoe với hội "hàng khủng" là các mẫu vàng lá Việt Nam từ xa xưa đến nay. Ông còn có một bộ sưu tập lý thú là hóa đơn tiệm vàng của rất nhiều chợ ở Sài Gòn và Chợ Lớn cũ.

Vừa qua, ông và một trường dạy tiếng Anh đã thử nghiệm tổ chức một buổi giao lưu và tập huấn cách thức chơi tem như một hoạt động ngoại khóa.

Ngoài giải trí, các bạn có thể tham gia viết vẽ hay đưa tem và bưu ảnh lên không gian Internet, kể cả sử dụng trí tuệ nhân tạo và kỹ thuật số, nhằm quảng bá những hình ảnh, câu chuyện hay đẹp của Việt Nam và "thú chơi lịch sử" cho bạn bè trong nước và quốc tế.

Chỉ riêng chơi tem và bưu ảnh không thôi, ông Lộc và thân hữu đã đeo đuổi cả đời và đều nhất trí với nhau rằng đây là một trong những thú chơi nhẹ nhàng, tạo hứng thú để thu nhận kiến thức sâu rộng, bồi dưỡng tình cảm với đất nước - con người - lịch sử - văn hóa và rất dễ kết giao nhiều người.

Sưu tập tem bưu chính 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ

Lễ phát động cuộc thi sưu tập và tìm hiểu tem bưu chính năm 2024 với chủ đề '70 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ qua con tem bưu chính' đã chính thức được phát động tại Hà Nội.