Phóng to

Mẹ còn gom lá vườn quê - Ảnh: Phạm Kim Sơn dự thi Ảnh "Những nẻo đường xuân"

Sau hiệp định Genève vài tháng thì gia đình tôi rời vùng tản cư ở Ngã Cạy để về xã Thường Đông, nơi chôn nhau cắt rún để sinh sống. Nhà của tôi trước đây đã bị Tây đốt nay chỉ còn trơ lại cái nền với đầy cỏ dại. Lúc ấy tôi chỉ hơn mười tuổi đầu nhưng phải cố gắng phụ giúp ba má tôi dọn lại nền và dựng lên một căn nhà lá cột cau để sống tạm qua ngày.

Cuộc sống của mẹ con tôi ngày thêm vất vả. Má tôi nếu ngày nào không phải ra đồng để cấy thuê gặt mướn thì cũng đi mua củi chà củi ngọn về chặt ra, bó thành bó chất xuống xuồng đem ra chợ Cái Răng bán kiếm chút lời nhỏ nhoi; còn tôi nếu không ra đồng bắt con cua, con ốc thì cũng xuống bãi sông thụt lịch, xúc hến, bắt sò để có miếng ăn qua ngày. Bao vất vả nhọc nhằn cứ đè nặng mãi trên đôi vai gầy của má tôi làm cho người có lúc quên cả ngày tháng trong năm.

Một đêm nọ trời gần về sáng bỗng nghe tiếng quết bánh phồng của nhà hàng xóm, má tôi chợt nhớ ra là Tết sắp đến. Từ đó đến suốt ngày hôm sau dù đang làm việc gì má tôi cũng tỏ ra tư lự, đăm chiêu. Không biết má tôi đang suy nghĩ việc gì, chưa kịp hỏi thì người bảo tôi chặt tiếp củi và bó thành từng bó nhỏ để chở ra chợ bán. Trưa ngày hôm sau thì má tôi đi chợ về. Buộc xuồng xong, má tôi bưng lên một thúng trong đựng mấy trái dưa hấu nhỏ, gói đường cát mỡ gà, chai nước mắm, chai dầu lửa đỏ và đặc biệt bên hông có xấp vải trắng hiệu ba trái đào. Lúc lấy ra xấp vải má tôi nói là để may áo Tết cho tôi. Tôi mừng rơn trong lòng và càng thêm thương má. Má dành tất cả cho con.

Mấy hôm sau thì Tết đến. Má tôi cố gắng sắp xếp công việc để có thời gian dọn dẹp quanh nhà, tìm một mảnh ván vuông cỡ miếng gạch tàu để treo lên vách buồng làm bàn thờ ông bà, rồi dựng bàn ông Thiên bằng khúc gòn còn tươi… Chiều ba mươi Tết má còn bảo tôi xách đầy mấy lu nước. Thấy tôi è ạch từng thùng nước, bà động viên: Ráng xách đi con, đầu năm mà lu nước đầy thì năm mới làm ăn tốt đẹp hơn.

Cũng trong chiều 30 Tết ấy má tôi mở bọc lấy ra hai lít nếp đem rang cho vàng rồi xay thành bột để trộn với đường cát mỡ gà mua hôm trước làm bột bánh in. Má tôi lại mở bọc đựng đồ lặt vặt lấy ra một khuôn bánh in đã được cất kỹ trong suốt thời gian đi chạy giặc và tản cư. Má tôi chùi kỹ khuôn bánh rồi thoa lên một lớp dầu dừa sau đó bắt đầu gõ bánh.

Những cái bánh đầu tiên ra đời, tôi muốn ăn thử lắm rồi nhưng bà không cho và bảo rằng: Để má gõ đầy dĩa cúng ông bà cái đã, rồi sau đó con hãy ăn. Tôi ngồi nuốt nước miếng chờ đợi. Chỉ một lúc sau dĩa bánh cúng đã đầy. Má đưa cho tôi một cái bánh ăn thử. Tôi vừa cắn miếng bánh, cái ngọt của đường, cái thơm của nếp mới thau thau trong miệng. Từ trước đến giờ tôi chưa ăn cái bánh nào ngon hơn cái bánh in của má tôi làm năm ấy. Tôi lại xin thêm cái nữa để vừa ăn vừa chạy dọc theo lối xóm cùng mấy thằng bạn xem người ta chuẩn bị đón giao thừa. Chạy chơi một chặp, tôi lại chạy về để xin thêm cái nữa… Đến lúc lối xóm sắp đón giao thừa thì tôi mới trở về nhà. Lúc này má tôi đang cặm cụi trước đèn may cho xong chiếc áo để sáng mai tôi kịp mặc đón mừng năm mới.