Những học trò của GS Phan Huy Lê đã chia sẻ với Tuổi Trẻ trong cảm xúc bàng hoàng trước khoảng trống mà người thầy lớn của mình để lại, nhất là khi GS ra đi khi vẫn đang nặng lòng với bộ Quốc sử lớn nhất từ trước tới nay (bộ Lịch sử Việt Nam mới)...

* PGS.TS TRẦN ĐỨC CƯỜNG (chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam):

Tổn thất to lớn của nền sử học VN

Bộ Quốc sử do GS Phan Huy Lê là tổng chủ biên tới thời điểm này cơ bản đã xong bản thảo lần một. Đây là công trình lớn mà GS Lê đã dành tâm sức cuối đời để thực hiện, bao gồm 30 tập, trong đó có 25 tập chính văn. Hơn 300 tác giả tham gia bộ Quốc sử dưới sự chủ trì sát sao của GS Phan Huy Lê. Hiện GS đang tổ chức thảo luận góp ý để chỉnh sửa bản thảo, nhưng thật không ngờ... Sự ra đi của GS Phan Huy Lê là tổn thất to lớn của nền sử học Việt Nam nói chung và tổn thất cho việc biên soạn, hoàn thành bộ Quốc sử.

GS Phan Huy Lê là người thận trọng về khoa học, nhưng đồng thời cũng là người cởi mở, cập nhật tất cả các nghiên cứu trong giới một cách khách quan để chọn lọc đưa các thành tựu nghiên cứu có giá trị vào bộ sách. Dự kiến bộ Quốc sử được hoàn thành vào năm 2019 nên GS Phan Huy Lê đã cùng các tác giả làm việc với cường độ cao. Tuy đau ốm, tuổi cao sức yếu nhưng GS Lê vẫn đôn đốc, sát sao với từng tập của bộ sách.

Hiện thời, tôi không thể nói thêm gì hơn về những việc đang làm dang dở, nhưng chắc chắn tôi cũng như tập thể tác giả của bộ Quốc sử sẽ vẫn cố gắng hết sức để thực hiện các yêu cầu của GS Phan Huy Lê, đảm bảo chất lượng của bộ sách. Đó cũng là việc làm thiết thực thể hiện sự tôn trọng và tiếc thương đối với đại thụ của nền sử học nước nhà.

* PGS.TS VÕ VĂN SEN (nguyên hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn - ĐHQG TP.HCM):

Những đóng góp của thầy có tính quyết định

Tôi là một trong số những học trò lịch sử lứa đầu tiên do thầy Phan Huy Lê giảng dạy tại miền Nam sau khi thống nhất đất nước. Thầy Lê là một trong tứ trụ trong giới sử học Việt Nam. Trong số hai người còn sống là thầy và thầy Hà Văn Tấn, sức khỏe của thầy khỏe hơn nhưng lại đột ngột ra đi. Đó là mất mát lớn cho giới sử học Việt Nam nói riêng cũng như đất nước nói chung.

Không chỉ nổi tiếng và uy tín ở Việt Nam, thầy còn được giới khoa học ở nhiều nước như Nhật, Pháp, Mỹ biết đến và kính trọng. Thầy Lê là người biên soạn những giáo trình lịch sử cổ trung đại Việt Nam cơ bản nhất. Những trang sử cổ trung đại Việt Nam không thể không nhắc đến tên thầy. Những đóng góp của thầy có tính quyết định đến việc nghiên cứu, giảng dạy lịch sử tại Việt Nam.

Không chỉ là nhà nghiên cứu, thầy còn là người dẫn dắt biết bao thế hệ những nhà sử học Việt Nam. Khi đất nước giải phóng, thầy là người đầu tiên từ miền Bắc vào phía Nam đào tạo những lứa học trò lịch sử đầu tiên. Và đó cũng là nền móng cho sự phát triển của giới sử học phía Nam sau này.

Ngoài những giáo trình kinh điển về lịch sử Việt Nam, thầy đã chủ biên và xuất bản bộ Lịch sử Nam bộ gồm 10 tập và đã được trao giải thưởng Trần Văn Giàu. Đáng tiếc là trong lúc đang chủ biên bộ Lịch sử Việt Nam mới, đã gần hoàn thành thì thầy ra đi.

VĨNH HÀ - MINH GIẢNG ghi