Chất tạo ngọt có thể làm tổn thương hàng rào não, tăng nguy cơ đột quỵ

MINH HẢI

Một nghiên cứu mới phát hiện chất tạo ngọt nhân tạo tưởng chừng an toàn nhưng lại có thể gây tổn thương hàng rào máu não, một cơ chế bảo vệ then chốt giúp ngăn các chất độc hại xâm nhập vào não.

Theo Science Alert, các nhà nghiên cứu từ Đại học Colorado (Mỹ) đã đưa các tế bào của hàng rào máu não tiếp xúc với hàm lượng erythritol tương đương với mức có trong một lon nước ngọt thông thường. Kết quả cho thấy, loại chất tạo ngọt này làm kích hoạt phản ứng stress oxy hóa, một hiện tượng trong đó các gốc tự do tấn công tế bào, đồng thời làm suy giảm cơ chế phòng vệ tự nhiên chống oxy hóa của cơ thể.

Sự "tấn công kép" này khiến tế bào không thể hoạt động bình thường, thậm chí có thể chết. Đặc biệt erythritol còn ảnh hưởng đến khả năng điều tiết lưu lượng máu của mạch máu não, một yếu tố sống còn giúp đảm bảo oxy và dưỡng chất được cung cấp đúng lúc, nhất là trong hoạt động thể chất.

Cụ thể, erythritol làm giảm sản xuất nitric oxide (giúp giãn mạch máu) trong khi lại tăng endothelin-1 (làm co mạch). Hậu quả là các mạch máu có thể bị co thắt kéo dài, một dấu hiệu nguy hiểm của đột quỵ thiếu máu não, do cục máu đông chặn dòng máu lên não.

Chưa hết, erythritol còn ngăn cản cơ chế tự bảo vệ của cơ thể: khi mạch máu có cục máu đông, tế bào thường tiết ra chất tiêu sợi huyết (tissue plasminogen activator - TPA) để làm tan cục máu. Nhưng nghiên cứu cho thấy erythritol cản trở quá trình này, khiến nguy cơ đột quỵ càng cao.

Phát hiện mới này củng cố thêm những lo ngại trước đây về erythritol, một chất tạo ngọt phổ biến trong thực phẩm ăn kiêng. Trước đó nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng người tiêu thụ nhiều erythritol có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch, bao gồm nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Một nghiên cứu quy mô lớn từng ghi nhận: những người có nồng độ erythritol trong máu cao nhất có nguy cơ gặp biến cố tim mạch nghiêm trọng cao gấp đôi so với người có mức thấp hơn.

Dù vậy các chuyên gia cũng lưu ý nghiên cứu mới chủ yếu được thực hiện trên tế bào trong phòng thí nghiệm, chưa phản ánh toàn diện môi trường sinh học trong cơ thể người. Do đó cần thêm các nghiên cứu sâu hơn, đặc biệt trên mô hình mạch máu phức tạp hơn, để xác định rõ mức độ ảnh hưởng thực tế.

An toàn hay "sát thủ" thầm lặng?

Erythritol được phân loại là "đường rượu" - một hợp chất có trong tự nhiên và cũng được cơ thể sản sinh một lượng nhỏ. Chính vì thế, nó không nằm trong danh sách chất tạo ngọt nhân tạo bị Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo hạn chế.

So với các chất như aspartame hay sucralose, erythritol có độ ngọt gần giống đường (khoảng 80%), giúp dễ sử dụng hơn trong công thức chế biến mà không gây cảm giác quá gắt. Điều này khiến nó được ưa chuộng trong hàng ngàn sản phẩm "không đường", "keto", "ăn kiêng".

Các cơ quan quản lý như Cơ quan An toàn thực phẩm châu Âu (EFSA) hay Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) vẫn công nhận erythritol là an toàn. Tuy nhiên những kết quả mới đặt ra câu hỏi quan trọng: liệu việc dùng chất tạo ngọt này thường xuyên có làm tổn hại đến sức khỏe tim mạch và hàng rào bảo vệ não một cách âm thầm?

Trong bối cảnh nhiều người tìm đến chất tạo ngọt như một giải pháp giảm cân, kiểm soát đường huyết hay chống béo phì, đây là lời nhắc nhở rằng không có "đường tắt" nào thực sự không rủi ro.

Chất tạo ngọt không calo có thể tăng nguy cơ mắc bệnh tim

Việc tiêu thụ đồ uống có chứa erythritol, một chất tạo ngọt nhân tạo được sử dụng để làm ngọt các sản phẩm keto ít carb có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim.