20 năm và bước tiến dài

Năm 1991, khi ông John Kerry lần đầu trở lại Việt Nam trong tư cách thượng nghị sĩ, ông thấy sự năng động tiềm ẩn ở đất nước ông từng tham chiến hơn 20 năm trước. Nhớ lại, ông miêu tả đó là “sự sẵn sàng để tái giao thiệp với thế giới, và thế giới cũng rất sẵn sàng để tái giao thiệp với Việt Nam”.

Trưa 24-7, tại tiệc chiêu đãi Chủ tịch nước Trương Tấn Sang ở phòng Benjamin Franklin của Bộ Ngoại giao Mỹ, Ngoại trưởng Kerry nhìn lại hành trình này và nói ông “rất xúc động” khi thấy những gì diễn ra hơn 20 năm trước giờ “phát triển thành mối quan hệ rất hữu ích và quan trọng”. Giọng nói, cử chỉ của ngoại trưởng Mỹ là sự thân mật, gần gũi hơn là hình thức, lễ nghi thông thường của các bữa tiệc ngoại giao.

20 năm trước, ông Kerry cùng các cựu binh John McCain, Chuck Hagel, Tom Vallely, Bob Kerrey... là những người vận động tích cực nhất cho việc gỡ bỏ cấm vận. Cũng 20 năm trước, trong một chiều thu ở Boston, bang Massachusetts, thượng nghị sĩ Kerry đến dự một buổi hội thảo về gỡ bỏ hàng rào cấm vận. Đón ông ở cửa khi đó là bốn sinh viên Việt Nam đang du học theo học bổng Fulbright tại ĐH Tufts. Một người trong số đó giờ là người đồng cấp của ông (Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh) và có mặt ở buổi tiệc chiêu đãi. Một người khác đang là đại diện của Việt Nam tại Liên Hiệp Quốc ở New York (Thứ trưởng Lê Hoài Trung), hai người còn lại đều đang là đại sứ của Việt Nam ở địa bàn châu Âu và châu Á; ngay đại sứ Việt Nam tại Mỹ hiện tại, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Cường cũng là cựu sinh viên Fulbright. 20 năm, quan hệ hai nước đã tiến những bước dài.

Sau gần 20 năm, ông Kerry nói quyết định bình thường hóa đã chứng tỏ sự đúng đắn khi “Việt Nam trở thành một trong những câu chuyện thành công ở châu Á”. Năm năm sau khi hai nước lập lại quan hệ ngoại giao, vào năm 2000 ông Kerry là người tháp tùng ông Bill Clinton trong chuyến thăm đầu tiên của một tổng thống Mỹ tới Việt Nam kể từ sau chiến tranh. Hiện tại, ở cương vị ngoại trưởng, ông chứng kiến đất nước từng là đối thủ của nước Mỹ trong chiến tranh nâng cấp quan hệ, hướng tới thành đối tác toàn diện.

“Nhờ hiệp định thương mại song phương mang tính lịch sử năm 2001, thương mại hai chiều đã tăng hơn 50 lần kể từ năm 1995. Và thu nhập bình quân đầu người Việt Nam đã tăng gần 500%” - ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh.

Ngoại trưởng Kerry kể rằng ông đọc tiểu sử của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thì thấy những cột mốc tương đồng trong cuộc đời hai người. Năm 1966, khi Chủ tịch nước vào Đảng Cộng sản Việt Nam, ông Kerry gia nhập hải quân. Năm 1969, khi Chủ tịch nước là thủ lĩnh du kích, ông Kerry có mặt chiến đấu ở lưu vực sông Mekong. Đến năm 1984, khi ông Kerry trúng cử vào Thượng viện Mỹ thì cũng là lúc Chủ tịch nước bắt đầu những trọng trách lớn...

Ngoại trưởng Kerry ví von: 45 năm trước, hàng trăm ngàn lính Mỹ đang chiến đấu ở Việt Nam, còn giờ hàng trăm ngàn người Mỹ đang thăm các khu thương mại và các danh thắng lịch sử ở Việt Nam. “Chúng ta đã đi một chặng đường dài. Và tôi xin đảm bảo với ngài, ngài Chủ tịch nước, chúng ta sẽ tiếp tục phát triển quan hệ hai nước trong những năm tới” - ông nói và nâng ly với Chủ tịch nước Trương Tấn Sang.

THANH TUẤN