Các 'huyền thoại Internet' thắng giải thưởng 3 triệu USD của VinFuture 2022

THANH HÀ - DUY LINH

Năm nhà khoa học phát minh và phát triển công nghệ mạng toàn cầu là chủ nhân của Giải thưởng chính, trị giá 3 triệu USD của giải thưởng VinFuture năm 2022, vì những gì họ tạo ra đã làm thay đổi vĩnh viễn cách chúng ta sống, giao tiếp và làm việc.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ trao Giải thưởng chính của VinFuture 2022 cho các nhà khoa học - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH

Tối 20-12, tại Nhà hát lớn Hà Nội, lễ trao giải VinFuture 2022 đã diễn ra với sự chứng kiến của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, đại diện một số bộ ngành, hai nhà sáng lập giải VinFuture - ông Phạm Nhật Vượng và phu nhân Phạm Thu Hương - cùng các nhà khoa học hàng đầu thế giới.

Chủ nhân các giải thưởng đã lần lượt được xướng tên, với những nghiên cứu khoa học và công nghệ đã làm thay đổi cuộc sống của hàng tỉ người trên thế giới.

Năm nhà khoa học: giáo sư Timothy John Berners-Lee, tiến sĩ Robert Elliot Kahn, tiến sĩ Vinton Gray Cerf, giáo sư David Neil Payne và tiến sĩ Emmanuel Desurvire đã được trao Giải thưởng chính năm 2022 trị giá 3 triệu USD với các tầng phát minh đột phá trong việc kết nối công nghệ mạng toàn cầu.

Khởi đầu của công nghệ mạng toàn cầu là phát minh về giao thức điều khiển truyền dẫn và giao thức Internet (TCP/IP) - cơ sở cho Internet hiện tại của tiến sĩ Vinton Gray Cerf và tiến sĩ Robert Elliot Kahn.

Tiếp theo là phát minh về bộ khuếch đại sợi quang pha tạp Erbium (EFDA) của giáo sư Sir David Neil Payne và tiến sĩ Emmanuel Desurvire giúp việc dẫn truyền Internet với tốc độ ổn định trở nên khả thi trên phạm vi toàn thế giới nhờ thiết kế sợi quang, bộ khuếch đại quang học, sợi chuyên dụng, bộ laser và khuếch đại công suất cao.

Cuối cùng là phát minh của Sir Timothy John Berners-Lee. Ông là tác giả của trình duyệt web đầu tiên World Wide Web, là người thiết lập ba tiêu chuẩn Internet quan trọng bao gồm: HTML, HTTP và URIs, giúp việc chia sẻ và sử dụng tài nguyên thông tin trên toàn thế giới trở nên liền mạch nhờ Internet.

Những công trình đó thay đổi mãi mãi cách chúng ta sống, giao tiếp và làm việc, đồng thời đặt nền móng cho sự tiến bộ của nền kinh tế xã hội hiện đại.

Các nhà khoa học đạt Giải thưởng chính của VinFuture 2022. Tiến sĩ Robert Elliot Kahn vắng mặt vì lý do sức khỏe - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH

Chia sẻ cảm xúc sau khi nhận giải, các nhà khoa học đã gửi lời cảm ơn đến những người đã sáng lập VinFuture, đội ngũ lựa chọn người thắng giải và sơ khảo, đội ngũ cộng sự cùng gia đình đã đồng hành trong suốt quá trình nghiên cứu.

Trong đó tiến sĩ Emmanuel Desurvire - nhà khoa học người Pháp - nhấn mạnh đến sự tò mò của nhân loại. "Nếu không tò mò thì không làm gì được trong khoa học. Đây cũng là cách để ta làm việc được ngay cả khi được khuyên không làm những điều tưởng như không hợp lý", ông chia sẻ.

Giáo sư Thalappil Pradeep - chủ nhân Giải đặc biệt dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển của VinFuture 2022 - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH

Giải đặc biệt dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển trị giá 500.000 USD được trao cho giáo sư Thalappil Pradeep (khoa hóa học Viện Công nghệ Madras, Ấn Độ) vì đã phát triển hệ thống lọc nước chi phí thấp để loại bỏ asen khỏi nước ngầm, có ích với hàng triệu người ở phía Nam Á.

"Tôi thật vinh dự được nhận phần thưởng cao quý này. Tôi nhận nó với sự khiêm tốn vì có nhiều đồng nghiệp khác đã làm việc với tôi, và tất cả mọi người đã ứng dụng được công nghệ này. Đồng thời tôi biết có khoảng trống lớn ta phải vượt qua để mang lại nước sạch cho mọi người.

Tôi hy vọng sự vinh danh hôm nay sẽ giúp tôi hiện thực hóa giấc mơ đó. Xin cảm ơn nơi tôi nghiên cứu, cảm ơn gia đình, vợ tôi đã tới đây và luôn sát cánh với tôi, đặc biệt trong những lúc gần như không còn ánh sáng trong đường hầm. Cảm ơn Quỹ VinFuture, Hội đồng sơ khảo và Hội đồng giải thưởng. Xin cảm ơn đất nước quê hương tôi đã giúp tôi có mặt tại đây - đất nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh", giáo sư Thalappil Pradeep bày tỏ.

Giáo sư Leslie Gabriel Valiant thay mặt tiến sĩ Demis Hassabis và tiến sĩ John Jumper nhận Giải đặc biệt dành cho nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH

Giải đặc biệt dành cho nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới trị giá 500.000 USD được trao cho tiến sĩ Demis Hassabis (phó chủ tịch kỹ thuật tại Google DeepMind), nhà sáng lập Công ty DeepMind, cho vai trò khởi xướng AlphaFold và tiến sĩ John Jumper, nhà nghiên cứu cao cấp của DeepMind, vì đã phát triển AlphaFold 2.

Đây là một hệ thống trí tuệ nhân tạo dự đoán chính xác cấu trúc 3D của protein giúp giải quyết một trong những vấn đề sinh học thách thức nhất là "bài toán cách gấp protein" có ý nghĩa quan trọng đối với cả nghiên cứu cơ bản và điều chế thuốc.

AlphaFold 2 giúp rút ngắn thời gian xử lý công việc từ vài năm xuống chỉ còn vài ngày, thậm chí là vài phút, đẩy nhanh tiến độ giải quyết các vấn đề quan trọng trong đời sống. Công trình cũng đã cung cấp cơ sở dữ liệu về cấu trúc của hơn 200 triệu protein làm tài nguyên nghiên cứu cho hàng nghìn nhà khoa học khác trên thế giới.

Công trình của hai ông đã tạo nên cuộc cách mạng trong mô hình hóa cấu trúc protein, thúc đẩy những phát triển đột phá trong lĩnh vực y sinh, y tế và nông nghiệp.

Thay mặt hai chủ nhân đạt giải, giáo sư Leslie Gabriel Valiant đã lên sân khấu nhận thưởng và cho biết dù phải rời Hà Nội sớm, tiến sĩ John Jumper cũng đã kịp gửi lời cảm ơn đến mọi người.

"Tôi vinh dự được nhận giải thưởng này trong lĩnh vực dành cho nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới. Tôi rất tiếc vì không có mặt hôm nay nhưng thấy rất phấn khích vì sự phát triển của trí tuệ nhân tạo trong sinh học. Đây là nỗ lực của một nhóm và xin cảm ơn cả nhóm đã giúp nghiên cứu thành công", tiến sĩ John Jumper nhắn gửi.

Giáo sư Pamela C. Ronald nhận giải đặc biệt dành cho nhà khoa học nữ của VinFuture 2022 - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH

Giải đặc biệt dành cho nhà khoa học nữ trị giá 500.000 USD được trao cho giáo sư Pamela C. Ronald (ĐH California, Davis, Mỹ) vì công trình nghiên cứu đột phá trong việc phân lập gene Sub1A tạo điều kiện phát triển các giống lúa chịu ngập úng dài hạn.

Từ gene lúa Sub1, Giáo sư Pamela C. Ronald và các cộng sự đã tạo ra các giống lúa biến đổi gene sinh trưởng tốt trong điều kiện ngập úng lâu ngày và cho năng suất cao. Đây là nghiên cứu quan trọng, không chỉ giúp giải quyết nhu cầu lương thực cho hàng trăm triệu người mà còn mang tới giải pháp bền vững cho những nơi bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu trên thế giới.

Chia sẻ cảm xúc khi nhận giải, giáo sư Pamela C. Ronald đã gửi lời cảm ơn các nhà khoa học đã đóng góp trong 50 năm qua khi giống lúa chống ngập lần đầu được nghiên cứu.

"Giải thưởng VinFutue đã nhấn mạnh tầm quan trọng của công nghệ sinh học trong nông nghiệp để giải quyết một trong những thách thức lớn nhất là làm sao nuôi sống lượng người càng gia tăng nhưng không ảnh hưởng tới môi trường.

Với giống lúa kháng chịu biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính, ta thấy nhiều người đang sống trong đói nghèo và hy vọng giải thưởng sẽ thúc đẩy và truyền cảm hứng cho các thế hệ nhà khoa học nữ. Khoa học cần phụ nữ và phụ nữ cần khoa học", chủ nhân Giải đặc biệt dành cho nhà khoa học nữ của VinFuture 2022 chia sẻ.