Theo ông Diên, gần đây thị trường Philippines, chiếm khoảng 38-40% tổng lượng gạo xuất khẩu của nước ta, bất ngờ dừng nhập khẩu trong hai tháng. Điều này đồng nghĩa với việc khoảng 500.000 tấn gạo bị "ách lại", gây khó khăn lớn. 

Khó khăn bủa vây thị trường xuất khẩu gạo

Bên cạnh đó, Indonesia cũng thu hẹp nhập khẩu. Hệ quả là xuất khẩu gạo của ta vừa giảm về sản lượng, vừa chịu áp lực giảm giá. Trước tình hình này, Chính phủ đã có chỉ đạo kịp thời với công điện về việc tăng cường thực hiện đồng bộ các giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và điều tiết thị trường gạo.

"Đây cũng là dịp để chúng ta rút ra bài học quan trọng, phải đa dạng hóa thị trường, tránh phụ thuộc vào một số ít đối tác, tránh "bỏ trứng vào một giỏ". Chỉ khi thị trường được mở rộng và cân bằng thì mới giảm thiểu rủi ro, ứng phó hiệu quả trước biến động", Bộ trưởng lưu ý.

Báo cáo tình hình, ông Nguyễn Anh Sơn - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu - thông tin số liệu thống kê sơ bộ của cơ quan hải quan, 8 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gạo đạt gần 6,37 triệu tấn gạo với trị giá hơn 3,26 tỉ USD, tăng 3,7% về lượng nhưng giảm 15,4% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2024 - năm xuất khẩu gạo đạt thành tích cao nhất từ trước tới nay.

Về thị trường xuất khẩu, Philippines tiếp tục là nước nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với gần 2,9 triệu tấn, chiếm 45,9%, tăng 4,2% so với cùng kỳ. Theo sau là thị trường Bờ Biển Ngà đạt 753.700 tấn, chiếm 11,85%, tăng gấp 1,5 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Thị trường Ghana tăng gần 94,8% so với cùng kỳ, lượng xuất đạt 662.400 tấn, chiếm 10,4%.

Kế tiếp là thị trường Trung Quốc, sau vài năm sụt giảm liên tục, trong 8 tháng đầu năm đã tăng trưởng trở lại, đạt 565.300 tấn, chiếm 8,9% tổng lượng xuất, tăng 141,3% so với cùng kỳ.

Đáng chú ý là sự sụt giảm đáng kể từ thị trường Indonesia, giảm gần 97,2%, chỉ đạt gần 25.400 tấn trong 8 tháng sau khi Chính phủ nước này tuyên bố ngừng nhập khẩu gạo trong năm 2025. 

Thị trường Malaysia cũng sụt giảm 45% so với cùng kỳ. Lượng gạo xuất khẩu sang các thị trường Philippines, Bờ Biển Ngà, Ghana, Trung Quốc, Bangladesh... đều tăng so với cùng kỳ năm ngoái, bù đắp cho sự sụt giảm của các thị trường Indonesia, Cuba, Malaysia...

Thu hồi 13 giấy phép của thương nhân

Về điều hành xuất khẩu gạo, trong các tháng đầu năm bộ đã ban hành 13 quyết định thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo do không tuân thủ; đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, hoàn thiện pháp lý, bao gồm việc ký các công hàm, công thư kèm theo dự thảo về thương mại gạo giữa Việt Nam và các quốc gia; bản ghi nhớ thương mại gạo với một số nước. 

Bộ cũng đang tham mưu trình Chính phủ nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 107 về xuất khẩu gạo. 

Đến cuối năm, dự kiến lúa hàng hóa để cho xuất khẩu ước khoảng 15,085 triệu tấn, tương đương 7,542 triệu tấn gạo. Về xuất khẩu, nhu cầu nhập khẩu gạo của các thị trường Trung Quốc, Bangladesh, các nước châu Phi... dự báo sẽ được duy trì.

Việc Ấn Độ nối lại xuất khẩu gạo 100% tấm sẽ tiếp tục gây áp lực lên giá gạo toàn cầu, nhưng không ảnh hưởng nhiều đến Việt Nam do gạo tấm chỉ chiếm tỉ trọng nhỏ trong xuất khẩu và phân khúc thị trường khác nhau.

Hoạt động xuất khẩu gạo cũng sẽ phải đối diện với không ít khó khăn bởi hiện tượng thời tiết, rủi ro kinh tế - chính trị - chính sách xuất nhập khẩu lương thực trên thị trường thương mại gạo; việc Ấn Độ gỡ bỏ hàng loạt các hạn chế xuất khẩu gạo từ tháng 9-2024 đã tác động đến giá gạo thế giới liên tục giảm.

Trong khi đó, xuất khẩu sang thị trường Philippines đang gặp khó khăn do tạm ngừng nhập khẩu, gây ảnh hưởng đến tâm lý thị trường trong 4 tháng cuối năm 2025. Vì vậy, bộ cho biết đã tập trung hoàn thiện hành lang pháp lý, vừa tạo môi trường cạnh tranh công bằng cho các thương nhân, vừa kiểm soát chặt chẽ. 

Tiếp tục nâng cao hiệu quả của công tác dự báo, cân đối cung - cầu thông qua tăng cường các hoạt động: đánh giá sát tình hình sản xuất mùa vụ, chủng loại, dự kiến kế hoạch thóc, gạo hàng hóa phục vụ xuất khẩu. Thương nhân thực hiện nghiêm trách nhiệm trong việc chế độ báo cáo định kỳ, đột xuất, thu mua tạm trữ; tiếp tục thực hiện công tác kiểm tra. 

Đồng thời, tiếp tục tăng cường công tác tìm kiếm, mở rộng, phát triển thị trường thông qua việc đàm phán ký kết các hợp đồng thương mại gạo với các thị trường có nhu cầu nhập khẩu, tổ chức triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá thương hiệu sản phẩm gạo Việt Nam theo Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đến năm 2030.

Philippines tạm dừng nhập gạo 60 ngày, lo 40% xuất khẩu gạo Việt Nam bị chặn cửa

Philippines - thị trường chiếm tới 40-45% kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam - vừa thông báo tạm dừng nhập khẩu 60 ngày từ 1-9 để bảo vệ nông dân nội địa. Hiệp hội Lương thực Việt Nam cảnh báo hàng loạt hợp đồng bị đình trệ, tồn kho, giá giảm.