Hành vi vứt rác thải bừa bãi không đúng nơi quy định sẽ bị xử lý nhưng trong thực tiễn rất ít trường hợp vi phạm được phát hiện kịp thời. Địa phương tăng cường xử phạt, chế tài nhưng không thể nào có đủ nhân sự cho việc này.

Một thực tế khác: nhiều nơi thiếu bãi tập kết rác thải, trong đó có phế thải xây dựng. Các đội thu gom thường từ chối tiếp nhận những thứ không phải là rác thải sinh hoạt hằng ngày. Cũng chưa có phương tiện vận chuyển chuyên dụng phù hợp cho những loại rác thải có kích thước lớn, phế thải xây dựng có khối lượng nặng.

Trong khi đó, nhiều dự án, công trình lại thiếu vật liệu san lấp mặt bằng ảnh hưởng tiến độ thi công.

Cát sông là nguồn tài nguyên có hạn trong khi nước ta đang và sẽ triển khai rất nhiều công trình lớn. Nếu có giải pháp hữu hiệu có thể biến rác thải, phế thải xây dựng thành vật liệu có ích vừa giảm thiểu tác động môi trường.

Phế thải xây dựng có thể phân loại tại nguồn, nghiền, sàng làm vật liệu san lấp. Các loại rác thải khác có thể tái chế sử dụng. Việc này bàn thảo đã lâu, nay rất cần hành động thực tế, hiệu quả từ cấp thẩm quyền.

Mỗi phường, xã cần có tổ chức tiếp nhận thông tin và thu gom phế thải xây dựng, rác cồng kềnh, rác điện tử tại nhà dân. Tùy khoảng cách và điều kiện phù hợp có thể bố trí bãi tập trung các loại rác, ai có nhu cầu xử lý có thể mang rác đến đó và đóng phí hoặc liên hệ để có phương tiện chuyên dụng đến chở.

Tái chế phế thải xây dựng cũng là một nguồn bổ sung cho vật liệu san lấp, vừa giảm chi phí quản lý, thay thế cát tự nhiên và hạn chế khai thác tài nguyên như nhiều nước trên thế giới đã làm để phát triển bền vững. Nước ta nên chăng có đơn vị làm đầu mối chịu trách nhiệm nghiên cứu các vấn đề trên.

Cần biên soạn hành lang pháp lý, quy trình, tiêu chuẩn, định mức áp dụng các vật liệu san lấp. Cấp thẩm quyền ban hành các quy chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật hoặc cho phép áp dụng tiêu chuẩn một trong các nước thuộc nhóm các nước công nghiệp phát triển đã làm thành công. Đây còn là giải pháp thúc đẩy kinh tế, cơ hội cho ngành công nghiệp vật liệu xây dựng. Việc này không thể chậm trễ hơn nữa.

Startup Phần Lan biến rác nhựa thành vật liệu xây dựng

RiverRecycle, công ty khởi nghiệp của Phần Lan, thu gom rác nhựa trên sông ở châu Á để tái chế thành ván xây dựng. Công ty này cảnh báo đến năm 2050, lượng nhựa trong đại dương có thể vượt cá nếu tính theo trọng lượng.