Học sinh cá biệt vẫn được giấy khen?

Thời ấy, khoảng 20 năm trước, không chỉ HS cá biệt chắc chắn không thể nhận được giấy khen mà việc xét trao tặng giấy khen cho HS còn là công việc vô cùng khắt khe, nghiêm túc.

Trong một lớp học sĩ số 50-60 HS (tình trạng vốn thông thường trong điều kiện cơ sở vật chất nói chung còn thiếu thốn), số em được nhận giấy khen chỉ đếm trên đầu ngón tay. Ngoại trừ dăm ba HS đạt giấy khen tiên tiến, chỉ có 2-3 HS đạt loại giỏi, loại xuất sắc thì như mò kim đáy biển. Có khi trong một năm học, cả khối khoảng 10 lớp chỉ có 1-2 HS đạt xuất sắc và số xếp loại giỏi chỉ trên dưới 10 HS (!).

Không phải thời ấy HS học không giỏi mà vì như đã nói, việc xếp loại, xét chọn cực kỳ gắt gao và nghiêm túc. Để đạt một danh hiệu, ngoài yếu tố học lực tốt, hạnh kiểm là rất quan trọng. Nếu một HS có học lực tốt song hạnh kiểm chỉ đạt khá thì xếp loại lập tức bị “kéo” xuống ngay một bậc.

Mong muốn con cái mình học hành tốt (mà giấy khen và danh hiệu là yếu tố chứng nhận thành tích ấy) là vô cùng chính đáng của phụ huynh. Cũng vậy, việc có nhiều học trò giỏi là mong muốn chính đáng của tất cả giáo viên bởi qua đó thể hiện rõ nét năng lực của giáo viên. Tuy nhiên ngày nay việc nhận giấy khen (và danh hiệu) đã không còn là niềm vui lớn đối với HS, cũng như số HS nhận giấy khen không còn là thước đo năng lực thực thụ của giáo viên. Bởi như tâm sự của giáo viên một lớp có đến 33/39 HS được nhận giấy khen rằng quan niệm “có cái giấy khen tiếc gì mà không cho chúng nó?” đã vô hình trung làm “rẻ hóa” giấy khen (và danh hiệu). Nguyên do chính của tình trạng này không thể khác là bệnh thành tích và thói háo danh đã ăn sâu vào xã hội.

Bỗng nhớ bài viết “Khen cho nó chết” của tác giả Duyên Trường đăng trên Tuổi Trẻ Cuối Tuần trước đây. Đại ý rằng nếu khen đúng chỗ đúng người thì việc khen sẽ là động lực khích lệ tinh thần người được khen, ngược lại khen không đúng chỗ, không đúng người thì việc khen sẽ phản tác dụng. Khi ấy người được khen sẽ ảo tưởng, thậm chí hoang tưởng mình hay, mình giỏi và đó chính là nguyên do làm thui chột sự phấn đấu, tinh thần cầu tiến của cá nhân và sẽ dẫn họ đến “chỗ chết”. Khen thưởng HS vì vậy không nên chạy theo hình thức đại trà, càng không nên quan niệm “có cái giấy khen tiếc gì mà không cho chúng nó?”.