Tòa án Hiến pháp Thái Lan ngày 29-8 chính thức bãi nhiệm Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra vì vi phạm đạo đức, chỉ sau một năm cầm quyền. Đây được xem là đòn giáng mạnh vào gia tộc Shinawatra, có thể mở ra giai đoạn bất ổn mới trên chính trường Thái Lan.

Bà Paetongtarn "vi phạm chuẩn mực đạo đức"

Tòa án gồm 9 thẩm phán cho rằng bà Paetongtarn đã vi phạm các quy định hiến pháp về chuẩn mực đạo đức trong cuộc gọi bị rò rỉ. Dù không bị kết luận là thiếu liêm chính, nhưng theo phán quyết, những phát ngôn của bà đã làm tổn hại đến "niềm tự hào của cương vị thủ tướng và của quốc gia".

Bà Paetongtarn đã bị tạm đình chỉ công tác từ ngày 1-7 trong khi tòa xem xét vụ việc.

Bà Paetongtarn, thủ tướng trẻ tuổi nhất của Thái Lan, trở thành vị lãnh đạo thứ sáu có xuất thân hoặc được gia tộc Shinawatra hậu thuẫn bị quân đội hoặc tòa án buộc rời chức.

Trong phán quyết, tòa cho rằng bà Paetongtarn đã vi phạm chuẩn mực đạo đức trong cuộc gọi rò rỉ hồi tháng 6, khi bà được cho là đã tỏ thái độ nhún nhường trước Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen, trong bối cảnh hai nước bên bờ xung đột biên giới. 

Vài tuần sau đó, giao tranh bùng phát và kéo dài trong 5 ngày.

Quyết định này mở đường cho quốc hội Thái Lan bầu thủ tướng mới, một tiến trình có thể kéo dài, trong khi đảng cầm quyền Pheu Thai của bà Paetongtarn mất lợi thế thương lượng và đối mặt thách thức trong việc duy trì liên minh vốn chỉ chiếm đa số sít sao.

Bà Paetongtarn Shinawatra tới tòa cùng nhiều thành viên nội các

Theo báo Bangkok Post, chiều 29-8, bà Paetongtarn Shinawatra cùng các thành viên nội các đã có mặt tại tòa nhà chính phủ để theo dõi phán quyết của Tòa án Hiến pháp về việc bà có được phục chức hay bị bãi nhiệm.

Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra đã thể hiện sự chính trực theo yêu cầu của Hiến pháp và không cho thấy gian dối trong cuộc điện đàm bị rò rỉ với Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen, Hãng tin Reuters dẫn tuyên bố của Tòa án Hiến pháp Tháo Lan nêu chiều 29-8.

Bà Paetongtarn dự kiến phát biểu với giới truyền thông trước khi đến đến trụ sở Đảng Pheu Thai để gặp gỡ những người ủng hộ.

Trong khi đó, tại trụ sở Đảng Pheu Thai, công tác chuẩn bị cho việc phát sóng trực tiếp phán quyết đã hoàn tất.

Nhiều người ủng hộ mặc áo đỏ in hình bà Paetongtarn cùng dòng chữ "Thủ tướng thứ 31" tập trung từ sớm để chờ theo dõi.

Nhà ăn của đảng được chuyển thành khu vực xem trực tiếp dành cho báo chí, các nghị sĩ và người ủng hộ, với màn hình lớn phát sóng phán quyết lúc 15h.

Các nghị sĩ Đảng Pheu Thai ban đầu dự định đến nhà Chính phủ để thể hiện sự ủng hộ, nhưng sau đó quyết định tập trung tại trụ sở đảng từ 14h để cùng theo dõi diễn biến.

Cuộc điện thoại gây phẫn nộ trong dư luận Thái Lan

Vụ việc do 36 thượng nghị sĩ Thái Lan khởi kiện, cáo buộc bà Paetongtarn Shinawatra vi phạm nghiêm trọng chuẩn mực đạo đức sau khi cuộc điện đàm giữa bà với Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen bị rò rỉ vào tháng 6 vừa qua.

Theo Hãng tin Reuters, trong cuộc gọi, bà Paetongtarn được cho là đã có thái độ nhún nhường ông Hun Sen, gọi cựu thủ tướng Campuchia là "bác" và hứa sẽ "lo liệu mọi việc", đồng thời có những phát biểu chỉ trích giới tướng lĩnh Thái Lan.

Cuộc gọi này đã gây ra làn sóng phẫn nộ trong nước, đặt ra nghi vấn về lòng trung thành cũng như khả năng bảo vệ lợi ích quốc gia của bà Paetongtarn trên cương vị Thủ tướng Thái Lan.

Bà Paetongtarn ngay lập tức lên tiếng xin lỗi sau đó, giải thích rằng bà chỉ muốn giảm căng thẳng và ngăn nguy cơ đổ máu. Vài tuần sau cuộc gọi, giao tranh đã nổ ra ở biên giới, nhưng hiện hai bên đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn.

Nhiều thủ tướng Thái Lan mất ghế trong 17 năm qua

Kết quả phiên tòa được công bố chiều 29-8 có thể định hình sâu sắc cục diện chính trị Thái Lan, nhất là trong bối cảnh xung đột vũ trang với Campuchia vẫn có thể tái bùng phát bất cứ lúc nào.

Trong 17 năm qua, đây là lần thứ 5 mà một thủ tướng Thái Lan đứng trước nguy cơ bị Tòa án Hiến pháp phế truất, phản ánh vai trò trung tâm của cơ quan này trong cuộc đấu tranh quyền lực kéo dài.

Gia tộc Shinawatra đã nhiều lần trở thành tâm điểm: cựu thủ tướng Thaksin Shinawatra bị lật đổ trong cuộc đảo chính năm 2006, ông Somchai Wongsawat (chồng của bà Yingluck Shinawatra) bị phế truất năm 2008, và bà Yingluck Shinawatra mất chức năm 2014. Nếu bà Paetongtarn bị bãi nhiệm, bà sẽ là thành viên thứ tư trong gia đình mất ghế thủ tướng.

Trong trường hợp bà Paetongtarn trắng án, Đảng Pheu Thai do bà cầm quyền có thể tạm thời "thở phào".

Việc tòa án ra phán quyết buộc bà Paetongtarn thôi chức, tiến trình chọn thủ tướng mới sẽ đầy khó khăn.

Trong số năm ứng cử viên hợp lệ từ cuộc bầu cử 2023, chỉ một người thuộc Đảng Pheu Thai: ông Chaikasem Nitisiri, 77 tuổi, nguyên bộ trưởng Bộ Tư pháp với ít kinh nghiệm trong nội các.

Những gương mặt đáng chú ý còn lại có cựu thủ tướng Prayut Chan-o-cha, người từng dẫn đầu cuộc đảo chính 2014, và ông Anutin Charnvirakul, cựu phó thủ tướng vừa rút khỏi liên minh cầm quyền vì vụ lộ ghi âm.

Tuổi Trẻ Online đang cập nhật...

Hôm nay tòa án Thái Lan ra phán quyết với bà Paetongtarn

Lúc 15h chiều nay 29-8, Tòa án Hiến pháp Thái Lan sẽ đưa ra phán quyết với Thủ tướng bị đình chỉ Paetongtarn Shinawatra, liên quan đến cáo buộc vi phạm đạo đức trong một cuộc điện đàm với ông Hun Sen.