Hội nghị Cấp cao ASEAN - Hàn Quốc lần thứ 26 vào sáng 27-10 - Ảnh: AFP
TS Nguyễn Tăng Nghị, Trưởng khoa quan hệ quốc tế và lịch sử (Trường ĐH KHXH&NV, ĐH Quốc gia TP.HCM), cho biết trong những năm gần đây, lãnh đạo Mỹ và các nước phương Tây thường tề tựu về các kỳ họp cấp cao của ASEAN. Theo ông, điều này cho thấy sức hấp dẫn, khả năng điều phối cũng như vai trò trung tâm của ASEAN trong các vấn đề an ninh chính trị của khu vực Đông Á.
Phát huy bản sắc
TS Nghị nhận định với Tuổi Trẻ: "Nhờ ổn định môi trường an ninh, chính trị và kinh tế, ASEAN đã trở thành "thỏi nam châm" thu hút rất nhiều cường quốc trên thế giới. Hầu như tất cả các diễn đàn, tổ chức do ASEAN dẫn dắt và khởi xướng đều thu hút rất nhiều sự quan tâm về mặt truyền thông và từ lãnh đạo các nước trên thế giới".
Ông khẳng định ASEAN là trung tâm không chỉ về kinh tế mà còn cả về địa chính trị, "nơi mọi mắt xích và con đường đều đi qua". Ông Nghị cho rằng ASEAN vô hình trung trở thành một khu vực rất quan trọng về kinh tế, chính trị và thậm chí là an ninh.
Theo ông, ASEAN đã làm khá tốt vai trò điều phối cũng như vai trò trung tâm, khôn khéo chèo lái con thuyền lách qua những cuộc chiến thương mại và cạnh tranh.
Theo TS Nghị, một trong những lý do ASEAN phát huy tốt vai trò trung tâm là việc khối đã tìm được nhiều "bản sắc" giữa khối với Mỹ, Trung Quốc và các cường quốc khác.
Ông phân tích: "Theo lý thuyết của chủ nghĩa kiến tạo xã hội, khi bản sắc càng nhiều thì lợi ích sẽ song trùng và song hành. Trong những năm gần đây, ASEAN đã tận dụng tối đa bản sắc của mình với Trung Quốc để tận dụng nguồn tài chính cho việc phát triển cơ sở hạ tầng, cũng như tận dụng khoa học công nghệ của Mỹ để phát triển và thúc đẩy nội lực".
Trong khi đó, GS Sonu Trivedi (ĐH New Delhi) - nghiên cứu viên cấp cao Quỹ Ấn Độ, sáng lập kiêm nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam (Ấn Độ) - đánh giá vai trò trung tâm ASEAN đã đóng góp một nền tảng đối thoại trung lập giữa các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ. Điều đó góp phần giảm căng thẳng và ngăn chặn sự "thống trị" của bất kỳ quốc gia đơn lẻ nào.
Bà Trivedi chỉ ra ASEAN cân bằng quan hệ với Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ thông qua các sáng kiến như Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) và bằng việc không nghiêng hẳn về phía Mỹ hay Trung Quốc trong các vấn đề gây tranh cãi.
"Khối này duy trì quan hệ kinh tế mạnh mẽ với Trung Quốc thông qua Khu vực Mậu dịch tự do ASEAN - Trung Quốc, đồng thời tích cực gắn kết với Mỹ thông qua Đối tác Chiến lược toàn diện ASEAN. Tương tự, ASEAN đẩy mạnh hợp tác với Ấn Độ thông qua Hội nghị Cấp cao ASEAN - Ấn Độ. ASEAN đảm bảo mỗi cường quốc đều được gắn kết và không có quốc gia đơn lẻ nào gây ảnh hưởng quá mức", bà Trivedi phân tích.
Tán thành ý kiến này, TS Nguyễn Tăng Nghị đánh giá cao các mô hình ASEAN+. Thông qua các mô hình này, ASEAN có thể đề cao vai trò trung tâm, tạo ra cơ chế hợp tác và tăng diễn đàn, cơ hội để cân bằng với các nước lớn.
Ông phân tích: "Với ASEAN+3, ASEAN mong muốn lấy vai trò mình làm trung tâm, cộng với các quốc gia Đông Bắc Á. Mô hình này cho thấy ASEAN cố gắng cân bằng, kéo Nhật Bản và Hàn Quốc vào để tạo sự cạnh tranh lành mạnh với Trung Quốc.
Điều này cũng tương tự ASEAN+8 và +10 với sự xuất hiện của Nga và Mỹ. Tôi nghĩ trong thời gian tới mô hình này sẽ được thúc đẩy làm sâu sắc và cụ thể hơn".
Đóng góp của Việt Nam
Trong bối cảnh chung của ASEAN, GS Sonu Trivedi đánh giá chính sách đối ngoại độc lập và đa dạng hóa của Việt Nam cho phép Hà Nội gắn kết mang tính xây dựng với tất cả các cường quốc, trong khi vẫn duy trì lập trường không liên kết, tăng cường sự đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN.
Bà Trivedi đưa ra ba đề xuất để Việt Nam tăng cường hơn nữa vai trò tâm điểm trên. Thứ nhất, khởi xướng các diễn đàn chiến lược của ASEAN, tiêu biểu như Diễn đàn Tương lai ASEAN. Qua đó, Việt Nam và ASEAN có thể tạo điều kiện đối thoại về các thách thức khu vực và thúc đẩy sự đoàn kết.
Thứ hai, củng cố hợp tác an ninh hàng hải và duy trì luật pháp quốc tế, đặc biệt liên quan đến Biển Đông. Giáo sư Ấn Độ nhấn mạnh việc này cho phép Việt Nam đóng vai trò cầu nối giữa ASEAN và các cường quốc, giúp cân bằng lợi ích mà không đối đầu.
Thứ ba, đẩy nhanh hội nhập kinh tế khu vực, tiêu biểu như thúc đẩy lưới điện ASEAN và tham gia tích cực vào các sáng kiến về kết nối hoặc quản trị số. Điều ngày giúp củng cố tính tự chủ của ASEAN và vai trò lãnh đạo của Việt Nam trong khối.
Thủ tướng gặp lãnh đạo nhiều nước
Trong hai ngày 26 và ngày 27-10, bên cạnh tham dự chuỗi hội nghị cấp cao ASEAN, Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp song phương với lãnh đạo nhiều nước và tổ chức quốc tế như Tổng thống Mỹ Donald Trump, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường, Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae, Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung, Phó thủ tướng Nga Alexey Overchuk, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa, Tổng giám đốc IMF Kristalina Georgieva...
Tại các cuộc gặp, người đứng đầu Chính phủ Việt Nam khẳng định mong muốn nâng quan hệ song phương lên tầm cao mới, đặc biệt trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, công nghệ cao và phát triển bền vững.
Ông cũng nhấn mạnh Việt Nam sẵn sàng phối hợp chặt chẽ trên các diễn đàn đa phương, đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định và phát triển khu vực cũng như thế giới.
Tối đa: 1500 ký tự
Hiện chưa có bình luận nào, hãy là người đầu tiên bình luận