Từ “cả ba ý trên” đến “giảm tốc độ”: Những câu hỏi trả lời được nhờ từ khóa

Trong bộ 600 câu hỏi sát hạch lý thuyết lái xe mới, có 99 câu có một trong các phương án chọn là “Cả ba ý trên”, “Cả hai ý trên”, “Ý 1 và ý 2”, “Ý 1 và ý 3” hoặc “Ý 2 và ý 3”.

Tìm kiếm bằng từ khóa, có thể thấy rằng trong 99 câu hỏi này, những câu nào có một trong các từ “giảm tốc độ”, “khoảng cách an toàn”, “quan sát”, “nhường đường”, “thiết bị”, “ý thức”, “không được” hoặc “chứng nhận kiểm định” thì đáp án chính là phương án chọn trên, gồm 28 câu.

16 câu hỏi có từ 1 đến 4 từ khóa để xác định đáp án là "tất cả các ý trên"

Như vậy có thể không cần học mà vẫn trả lời chính xác được, bằng cách nhớ dạng câu hỏi và các từ khóa này. Đây chính là một cách học mẹo, tức là chọn được đáp án không phải nhờ kiến thức, mà từ nhận diện đặc điểm, từ ngữ của câu hỏi hoặc nhờ suy luận logic thông thường.

Tương tự, với từ "điện" thì đúng với 9/11 câu hỏi, từ "người điều khiển" nếu có trong thân câu hỏi thì đúng với 10/11 câu. Với các câu chưa đúng, dùng thêm một từ khóa hoặc một đặc điểm nữa là xác định được.

“Test-wiseness” - khi thí sinh vượt qua trắc nghiệm nhờ mẹo

Thực ra học mẹo lý thuyết lái xe không chỉ có ở bộ 600 câu hỏi này, mà đã có nhiều ở các bộ câu hỏi sát hạch lý thuyết lái xe trước đây.

Tìm kiếm với cụm từ "học mẹo lý thuyết lái xe" trên Google, ta dễ dàng có được hàng trăm kết quả, từ bài viết đến video clip, từ theo chủ đề đến theo hạng giấy phép lái xe, từ hướng dẫn của giáo viên đến của trung tâm đào tạo lái xe, từ các bộ 300, 450 đến 600 câu hỏi (cũ). Bộ 600 câu hỏi mới có lẽ là ít mẹo nhất.

Đồng thời học mẹo cũng không chỉ ở lý thuyết lái xe, mà có ở thi trắc nghiệm nói chung trong mọi lĩnh vực và có lẽ cũng xuất hiện từ khi thi trắc nghiệm trở nên phổ biến.

Các thành phần trong một câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn: Thân câu hỏi (nền xanh), các phương án chọn (nền trắng) và đáp án (in đậm)

Các kiểu học mẹo trắc nghiệm, được giới khoa học gọi là test-wiseness, đã được nghiên cứu từ lâu. Các nghiên cứu này cũng xác nhận rằng những bài kiểm tra trắc nghiệm, dù do cá nhân giáo viên hay do các tổ chức biên soạn, đều có thể bị học mẹo.

Nguyên nhân cơ bản của test-wiseness là chất lượng biên soạn câu hỏi, bao gồm cả phần thân câu hỏi và các lựa chọn, khiến thí sinh có thể suy luận hoặc tìm ra quy luật để trả lời đúng.

10 nguyên tắc biên soạn câu hỏi trắc nghiệm và thực tế bộ đề lái xe

Các nhà khoa học đã đề xuất những nguyên tắc biên soạn chủ yếu sau:

1. Câu hỏi phải đánh giá được cấp độ tư duy hiểu, phân tích, chứ không chỉ biết (theo thang Bloom)

2. Ý tưởng chính của câu hỏi phải nằm ở phần thân

3. Tránh dùng câu hỏi phủ định. Nếu buộc phải dùng thì viết in hoa từ phủ định để nhấn mạnh

4. Phần thân được trình bày rõ ràng, không chứa dữ liệu không liên quan

5. Số phương án chọn trong một câu hỏi không ít hơn ba

6. Các lựa chọn cần được trình bày rõ ràng và ngắn gọn

7. Các lựa chọn phải có độ dài như nhau

8. Tránh kiểu không đáp án nào hay tất cả các trường hợp trên

9. Các lựa chọn phải riêng biệt, không chồng chéo, không đánh lừa người dự thi

10. Tránh tạo manh mối cho đáp án như các từ luôn luôn, không bao giờ, tuyệt đối, hoàn toàn, … hay các lựa chọn chính xác dễ nhận ra hoặc vô lý.

Đối chiếu với 10 nguyên tắc trên, ta sẽ nhận ra là có nhiều chứ không chỉ 99 câu hỏi của bộ 600 câu hỏi sát hạch lý thuyết lái xe không đảm bảo, không chỉ một mà là nhiều nguyên tắc.

Chẳng hạn, "Câu 2. Làn đường là gì? 1. Là một phần của phần đường xe chạy được chia theo chiều dọc của đường, sử dụng cho xe chạy. 2. Là một phần của phần đường xe chạy được chia theo chiều dọc của đường, có đủ chiều rộng cho xe chạy an toàn. 3. Là đường cho xe ô tô chạy, dừng, đỗ an toàn." vi phạm các nguyên tắc 1, 2, 6 và 7. Đáp án chính là phương án có độ dài lớn nhất.

Hay các câu hỏi số 338, 339, 341, 445, 446 và 458 đưa ra ba biển báo nhưng lại chỉ hỏi về một biển, vi phạm nguyên tắc 4.

Đồng thời câu hỏi số 338, 339, 341 chỉ có hai phương án chọn. Lúc này tỉ lệ đoán mò đúng sẽ là 50% thay vì 33% với ba và 25% với bốn phương án chọn. Câu 445 và 446 đều có ba phương án chọn nhưng độ dài các phương án khá chênh lệch nhau, đáp án chính là phương án có độ dài ngắn nhất.

Ở đây, câu số 2 có thể được soạn lại đúng nguyên tắc như sau: Phần đường xe chạy được chia theo chiều dọc của đường bằng vạch kẻ được gọi là gì? 1. Phần đường. 2. Làn đường. 3. Khoảng đường. 4. Mặt dọc đường.

Còn sáu câu hỏi về biển báo trên thì chỉ đơn giản là để lại biển báo cần hỏi và thiết kế đủ bốn phương án chọn như nhiều câu hỏi khác, theo đúng các nguyên tắc biên soạn.

So sánh quốc tế: Việt Nam ít câu hỏi hơn nhiều nước

Có thể thấy rằng khi chất lượng câu hỏi còn chưa đảm bảo, bởi những câu hỏi học mẹo hay suy đoán dễ dàng, thì kết quả sát hạch lý thuyết khó có thể có chất lượng. Cũng có nghĩa là không thể xác nhận được người học có đủ kiến thức để tham gia giao thông an toàn và có trách nhiệm hay không.

Số lượng câu hỏi trong bộ đề sát hạch cũng là một chuyện cần lưu ý. Khi bộ đề 450 câu hỏi sát hạch còn sử dụng, tôi đã chứng kiến nhiều giáo viên lái xe hoàn thành bài thi 25 câu lý thuyết mất không quá 3 phút, trong khi thời gian làm bài cho phép là 20 phút. Họ thuộc tất cả các câu hỏi, hầu như chỉ cần đọc dòng đầu tiên hoặc nhìn lướt biển báo, sa hình là trả lời chính xác.

Với bộ 600 câu hỏi, điều này hoàn toàn có thể xảy ra: học thuộc lòng những câu hỏi quan trọng, ví dụ như 60 câu điểm liệt, mà không cần hiểu.

Để đối sánh, ngân hàng câu hỏi sát hạch lý thuyết của Singapore là 2.000 câu, Trung Quốc 1.600 câu, Nhật Bản 1.200 câu, Thụy Điển 1.400 câu, Hà Lan 1.550 câu,…

Bộ câu hỏi sát hạch lái xe hiện nay rất cần hoàn thiện về chất lượng và phát triển về số lượng để đảm bảo và ngày càng nâng cao chất lượng đào tạo cũng như sát hạch lái xe.

Bộ 600 câu hỏi sát hạch lý thuyết lái xe: Lần đầu có câu hỏi về ô tô điện

Nhằm đảm bảo tính thực tiễn và phù hợp với xu hướng phát triển của ngành giao thông, bộ đề 600 câu hỏi sát hạch lái xe cơ giới đường bộ sẽ được cập nhật từ ngày 1-6, với việc bổ sung thêm một số câu hỏi liên quan đến xe điện.