5G mở ra kỷ nguyên mới ứng phó khủng hoảng tại Việt Nam

TƯỜNG KHANH

Thế giới đang đối mặt với những biến động không ngừng - từ đại dịch, khủng hoảng tài chính cho đến tác động ngày càng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu.

Ông Hiro Miura, Giám đốc khu vực Đông Nam Á, Bộ phận Mạng di động APAC, Nokia - Ảnh: DNCC

Quá trình chuyển đổi số đang định hình lại cách các đô thị dự báo, quản lý và ứng phó với thách thức này.

Riêng khu vực châu Á - Thái Bình Dương đã ghi nhận hơn 140 thảm họa trong năm 2023, gây thiệt hại ước tính lên tới 45 tỉ USD.

Tại Việt Nam, bão, lũ và sạt lở đất vẫn là những hiểm họa quen thuộc. Ở các quốc gia láng giềng như Myanmar và Philippines, thiên tai khiến thiệt hại kinh tế tương đương 6% và 5% GDP mỗi năm.

Bài viết này phân tích cách công nghệ 5G có thể hỗ trợ các cơ quan an ninh - cứu hộ Việt Nam chủ động hơn trong công tác dự báo, phòng ngừa nâng cao năng lực quản trị rủi ro quốc gia.

Điểm nghẽn của an toàn công cộng

Trong nhiều thập kỷ, các lực lượng ứng cứu khẩn cấp vẫn dựa vào hạ tầng viễn thông truyền thống - vốn đang bộc lộ những giới hạn rõ rệt trước quy mô và tốc độ của các thảm họa hiện nay.

Kế hoạch thích ứng quốc gia của Việt Nam cũng nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải nâng cấp hệ thống giám sát, đồng thời nâng cao cơ sở hạ tầng hiện tại và 5G được xem là "chìa khóa" cho bước chuyển mang tính nền tảng này.

Các công cụ như cảm biến IoT, phân tích dữ liệu bằng AI, và hệ thống cảnh báo sớm thông minh có thể phát hiện rủi ro ngay từ giai đoạn đầu, giúp lực lượng chức năng triển khai phản ứng nhanh, chính xác hơn.

Sự chuyển đổi sang mạng 5G sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho công tác an toàn công cộng.

Bảng dưới đây minh họa sự khác biệt giữa cách hệ thống an toàn công cộng của Việt Nam đang vận hành và cách thức hoạt động trong môi trường được hỗ trợ bởi 5G.

Từ phản ứng sang chủ động: Hệ thống an toàn công cộng tại Việt Nam:

Khía cạnh	Hệ thống cũ (trước đây)	Hệ thống 5G (sau khi chuyển đổi)
Phối hợp	Cơ quan tách biệt, phản ứng rời rạc	Tích hợp liên thông đa cơ quan theo thời gian thực (push-to-video, định vị trực tuyến)
Nhận thức tình huống	Cập nhật thủ công, chậm trễ	Truyền hình ảnh trực tiếp, phân tích AI, hỗ trợ drone/robot tại khu vực nguy hiểm.
Độ tin cậy mạng	Mạng thương mại quá tải trong khủng hoảng	Ưu tiên truy cập cho lực lượng cứu hộ, phát cảnh báo đa hướng (multicast/broadcast)
Mô hình phản ứng	Bị động (chỉ phản ứng sau khi sự cố xảy ra)	Chủ động (dự đoán, phòng ngừa và phối hợp nhanh hơn)

Phối hợp liên ngành liền mạch

Khi nhiều lực lượng: cảnh sát, cứu hỏa, y tế và cứu hộ cùng tham gia xử lý một hiện trường, khả năng kết nối và tương tác tức thời trở thành yếu tố sống còn.

Công nghệ 5G phá vỡ các rào cản đó bằng cách chuẩn hóa nền tảng liên lạc, cho phép triển khai các dịch vụ như push-to-talk, push-to-video và định vị thời gian thực, ngay cả trong những tình huống khẩn cấp.

5G giúp việc tìm kiếm cứu hộ trở nên liền mạch, dễ dàng hơn - Ảnh: DNCC

Theo phân tích của Kaleido Intelligence, Nokia hiện là đơn vị dẫn đầu toàn cầu trong lĩnh vực Mạng 5G riêng (Private 5G) - nền tảng cho phép các cơ quan ứng cứu chia sẻ dữ liệu nhanh hơn, phối hợp hiệu quả hơn và ra quyết định chính xác hơn trong khủng hoảng.

Việc phối hợp liên nghành trong cứu hộ sẽ thuận tiện hơn - Ảnh: DNCC

Một trong những đột phá lớn của công nghệ 5G là khả năng hỗ trợ các thiết bị tự hành như drone và robot hoạt động trong khu vực nguy hiểm hoặc khó tiếp cận.

- Trong vùng thiên tai, drone có thể bay khảo sát hiện trường, ghi nhận thiệt hại hoặc tìm kiếm người sống sót.

- Tại hiện trường cháy nổ hoặc sập đổ, robot mặt đất có thể kiểm tra kết cấu an toàn trước khi con người tiếp cận.

Công nghệ "drone-in-a-box" cho phép phóng drone từ xa, khảo sát tình hình và truyền tải dữ liệu quan trọng một cách nhanh chóng.

Một video trên youtube của Nokia đã làm nổi bật thách thức quan trọng trong lĩnh vực này.

Nokia đã ra mắt giải pháp RXRM (Real-time eXtended Reality Multimedia) – cho phép truyền video 360 độ với độ trễ thấp và tiết kiệm băng thông mà vẫn đảm bảo chất lượng hình ảnh.

Công nghệ "drone-in-a-box cho phép truyền tải dữ liệu từ xa một cách nhanh chóng - Ảnh: DNCC

Duy trì kết nối trong tình huống khẩn cấp

Trong thảm họa quy mô lớn, mạng di động thương mại thường quá tải khiến việc liên lạc giữa các lực lượng cứu hộ gặp nhiều gián đoạn.

5G giúp giải quyết vấn đề này nhờ khả năng ưu tiên truy cập cho các kênh thông tin khẩn cấp, đảm bảo mạng luôn thông suốt và ổn định cho các cơ quan ứng cứu ngay cả trong điều kiện khủng hoảng nghiêm trọng.

Bảng dưới đây minh họa việc triển khai 5G có thể tạo ra những bước chuyển mang tính hệ thống trong công tác ứng phó và quản lý khẩn cấp.

Những kết quả tiềm năng của 5G đối với An toàn Công cộng:

Lĩnh vực tác động	Thực trạng hiện nay	Tiềm năng khi ứng dụng 5G
Tỉ lệ tử vong do thiên tai	~500 người chết/mất tích mỗi năm (Thống kê năm 2023–2024)	Phát hiện sớm, sơ tán nhanh, cứu hộ tự động.
Thiệt hại kinh tế	Mất 0.7-1.5% GDP/mỗi năm	Giám sát – phòng ngừa thông minh giúp giảm tổn thất.
Thời gian phản hứng	Chậm trễ do hệ thống liên lạc phân mảnh	Nhận thức tình huống theo thời gian thực, ưu tiên truy cập.
Hiệu quả vận hành	Báo cáo thủ công và hạn chế vùng phủ	Ứng dụng drone/robot, kết nối liên tục
An toàn công cộng	Dễ bị tổn thương trước các cơn bão và lũ ngày càng dữ dội	Hạ tầng mạnh sẵn sàng cho tương lai.

Việt Nam mới chỉ ở giai đoạn đầu trong hành trình phát triển 5G, nhưng tiềm năng của công nghệ này đã rất rõ ràng.

AI và 5G là một trong những công nghệ quan trọng trong sự phát triển của tương lai - Ảnh: DNCC

Bằng việc đầu tư vào ứng dụng 5G ngay từ hôm nay, các cơ quan an ninh- cứu hộ có thể xây dựng một nền tảng liên lạc trọng yếu - vững chắc, linh hoạt và sẵn sàng cho tương lai, góp phần định hình một hệ sinh thái an toàn công cộng thông minh và bền vững.