Sáng 27-8, Bộ Công Thương phối hợp với Hiệp hội Nhiên liệu sinh học Việt Nam (VBFA) tổ chức hội thảo phát triển nhiên liệu sinh học trong thời kỳ mới: Những nhiệm vụ trọng tâm để kiến tạo tương lai nhiên liệu bền vững cho Việt Nam. 

Tiêu dùng xăng sinh học ngày càng giảm

Theo TS Đào Duy Anh - phó cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo - Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), nhiên liệu sinh học (xăng sinh học E5) đã được đưa ra thị trường từ năm 2018 trên toàn quốc.

Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) triển khai phối trộn xăng E5RON92 đạt trên 2 triệu m³/năm, chiếm 47% tổng xăng bán ra. Một số địa phương như Quảng Nam, Đà Nẵng có hơn 70-90% cửa hàng bán E5.

Tuy vậy, đến nay tiêu thụ xăng E5RON92 giảm mạnh, chỉ còn 21% thị phần, theo ước tính năm 2024. Một số tỉnh thành như Đồng Nai, TP.HCM, Hà Nội ghi nhận E5RON92 bán ra chỉ chiếm dưới 20% lượng xăng tiêu thụ.

Theo TS Duy Anh, việc tiêu thụ xăng E5RON92 giảm là do người dân còn e ngại chất lượng xăng sinh học, đặc biệt với phương tiện giao thông đời mới, xe máy, xe ô tô cao cấp. 

Chênh lệch giữa xăng E5RON92 và RON95 chỉ từ 400 - 800 đồng/lít, không đủ tạo động lực tiêu dùng.

Trong khi đó, các nhà sản xuất nhiên liệu sinh học gặp nhiều khó khăn do không có nơi tiêu thụ và sự cạnh tranh của ethanol (E100) nhập khẩu. 

Với nguồn cung hạn chế, việc vận chuyển E100 từ nước ngoài vào Việt Nam cũng bị tăng chi phí do chi phí logistics tăng. 

Bộ Công Thương cũng nhận định các cơ chế tài chính, hỗ trợ thuế, tín dụng còn nhiều hạn chế. Chưa có chiến dịch truyền thông diện rộng, thống nhất, dẫn đến hiểu sai về tính tương thích với động cơ và độ an toàn của E5, E10.

Dù vậy, với việc triển khai tiêu thụ xăng sinh học trên toàn quốc, TS Duy Anh cho rằng có những tác dụng nhất định. 

Đó là các cấp quản lý từ trung ương đến địa phương, cộng đồng doanh nghiệp xăng dầu đều hiểu và ủng hộ việc phát triển, sử dụng xăng sinh học. 

Đến nay chưa ghi nhận ảnh hưởng tiêu cực của xăng sinh học đến hiệu suất hoạt động và tuổi thọ của động cơ. Thực tế cũng đặt ra vấn đề cần sử dụng loại xăng khoáng phù hợp để pha chế xăng sinh học; đơn giản hóa các thủ tục trong triển khai chuỗi nhiên liệu sinh học;

Cần có các chính sách vĩ mô và vi mô phù hợp để khuyến khích ngành công nghiệp nhiên liệu sinh học và việc sử dụng xăng sinh học phát triển; làm tốt hơn công tác truyền thông để cung cấp chính xác thông tin đến người tiêu dùng.

Dự kiến lộ trình mới: Xóa sổ xăng khoáng, chỉ bán xăng sinh học từ 2026?

Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương đưa ra lộ trình dự kiến là từ ngày 1-1-2026 sẽ tiêu thụ hoàn toàn 100% xăng sinh học E10 trên toàn quốc và từ năm 2030 sẽ tiêu dùng E15. 

Tuy nhiên, với phương tiện dùng động cơ diesel, nhiên liệu sử dụng trong ngành hàng không, các loại xăng dầu của quân đội, công an phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh sẽ không bắt buộc sử dụng nhiên liệu sinh học. 

Ông Đỗ Văn Tuấn, chủ tịch Hiệp hội Nhiên liệu sinh học Việt Nam, cho hay việc sử dụng xăng sinh học giúp giảm phát thải CO và HC mà không cần cải tạo động cơ và thay đổi thói quen tiêu dùng. Nhà phân phối xăng dầu cũng không phải đầu tư đáng kể bồn bể, trụ bơm và các chi phí kinh doanh khác. 

Trong khi đó, thuế môi trường của xăng sinh học thấp hơn xăng truyền thống, nên giá xăng E10 sẽ rẻ hơn giá xăng khoáng. 

Việc tiêu thụ xăng sinh học cũng giúp tạo đầu ra ổn định cho người nông dân trồng sắn, ngô, mía là nguyên liệu sản xuất ethanol. Từ đó giúp giảm nhập khẩu xăng dầu, tăng tự chủ nguyên liệu nội địa và đa dạng hóa nguồn năng lượng. 

Về nguồn cung ethanol, ông Tuấn cho hay đến nay Việt Nam có 5 nhà máy với tổng công suất 32.000m³/tháng, chiếm 32% nguồn cung và dự kiến tăng lên 45% trong 2 năm tới. 

Ngoài ra, các cơ sở hạ tầng để nhập khẩu cồn ethanol nằm tại các cảng Hải Phòng, Dung Quất, Vân Phong, Nhà Bè, Cái Mép, có thể nhập khẩu từ Mỹ hoặc Brazil để đáp ứng nhu cầu 600.000 - 700.000m³/năm. Việc nhập khẩu từ các thị trường này giúp giảm thâm hụt thương mại, đặc biệt là với Mỹ. 

Do đó, ông Tuấn khẳng định nguồn cung E100 nội địa hoàn toàn đáp ứng 45% nhu cầu và nhập khẩu đáp ứng 55% nhu cầu, với sản lượng khoảng 100.000m³/tháng nếu áp dụng sử dụng xăng sinh học từ đầu năm 2026. 

Từ 2026 chỉ bán xăng E10, từ 2031 bắt buộc dùng xăng E15

Trong khi người dùng vẫn đang dè dặt sử dụng xăng sinh học, doanh nghiệp loay hoay chuẩn bị và chờ cơ chế chuyển đổi, Bộ Công Thương đã đề xuất bắt buộc sử dụng xăng sinh học từ ngày 1-1-2026, thay thế hoàn toàn cho xăng khoáng.