Trong thời đại Internet mở rộng không biên giới, nhu cầu bảo vệ thông tin cá nhân và tiếp cận nguồn nội dung đa dạng ngày càng lớn, VPN (Virtual Private Network) đang trở thành một công cụ quen thuộc với người dùng Internet phổ thông. 

Không chỉ giúp kết nối an toàn, công nghệ này còn mang đến khả năng thay đổi vị trí trực tuyến một cách linh hoạt, mở ra nhiều cách thức sử dụng mới trong đời sống hằng ngày.

VPN: ‘Chuyến bay ảo’ của người dùng

Hãy tưởng tượng bạn đang ngồi ở TP.HCM nhưng chỉ với vài thao tác, các trang web lại “nhìn thấy” bạn đang ở Tokyo, New York hay Paris. Đó chính là cách VPN hoạt động. 

Công cụ này tạo ra một “đường hầm” mã hóa, đưa toàn bộ dữ liệu truy cập của người dùng đi qua một máy chủ trung gian đặt ở quốc gia được chọn. Khi kết nối thành công, địa chỉ IP thật sẽ bị ẩn đi và thay bằng IP của máy chủ. Nhờ vậy, mọi dịch vụ trực tuyến sẽ nghĩ rằng bạn đang truy cập từ quốc gia đó, dù thực tế bạn chưa hề rời khỏi chỗ ngồi.

Cơ chế này giống như một chuyến bay ảo, giúp người dùng “cất cánh” sang một vị trí trực tuyến khác chỉ trong vài giây. Không cần visa, không cần hành lý, bạn vẫn có thể “hạ cánh” ở Mỹ để xem nội dung chỉ dành cho khu vực này, hay sang Nhật để truy cập các nền tảng bị giới hạn tại Việt Nam.

Bên cạnh khả năng ‘dịch chuyển’ vị trí, VPN còn giúp tăng cường bảo vệ dữ liệu khi lướt web, đặc biệt là trên mạng WiFi công cộng. 

Việc mã hóa đường truyền giúp hạn chế nguy cơ bị theo dõi hay đánh cắp thông tin cá nhân, nhưng người dùng vẫn cần chọn dịch vụ uy tín và kết hợp các biện pháp bảo mật khác để đảm bảo an toàn thực sự

Từ công cụ nội bộ đến thói quen phổ thông

Ban đầu, VPN được phát triển để phục vụ nhu cầu kết nối an toàn trong môi trường doanh nghiệp. Khoảng cuối thập niên 1990, khi làm việc từ xa bắt đầu phổ biến ở các tập đoàn lớn, VPN trở thành giải pháp giúp nhân viên truy cập hệ thống nội bộ từ xa mà vẫn bảo đảm bảo mật như đang ngồi trong văn phòng. Công nghệ này khi đó còn phức tạp, đòi hỏi kỹ thuật cao và hầu như chỉ được quản trị bởi các bộ phận IT chuyên biệt.

Khi Internet bùng nổ trên toàn cầu và nhu cầu làm việc linh hoạt tăng mạnh, VPN dần bước ra khỏi phạm vi doanh nghiệp. Các nhà cung cấp dịch vụ thương mại bắt đầu phát triển ứng dụng dễ sử dụng, chỉ cần một cú nhấp chuột là người dùng có thể kết nối. 

Cùng lúc, các nền tảng giải trí trực tuyến ngày càng phân vùng nội dung theo quốc gia, khiến người dùng cá nhân tìm đến VPN như một cách “vượt rào” đơn giản.

Theo báo cáo Global VPN Usage Report 2020 do GWI phối hợp với Top10VPN thực hiện, khoảng 31% người dùng Internet toàn cầu từng sử dụng VPN. 

Tại Việt Nam, xu hướng này cũng đang lan rộng, đặc biệt ở giới trẻ và nhóm làm việc tự do, khi nhu cầu tiếp cận thông tin quốc tế ngày càng lớn.

Sử dụng thế nào cho đúng cách và hợp pháp

VPN mang lại nhiều lợi ích, nhưng không có nghĩa người dùng có thể sử dụng tùy tiện mà không cần quan tâm đến quy định pháp luật hay rủi ro bảo mật. 

Ở nhiều quốc gia, việc dùng VPN để truy cập nội dung bị giới hạn địa lý là hợp pháp, tuy nhiên một số hành vi như che giấu danh tính để thực hiện các hoạt động trái phép hoặc vượt rào các dịch vụ có điều khoản rõ ràng có thể dẫn đến hậu quả pháp lý.

Tại Việt Nam, pháp luật không cấm sử dụng VPN. Tuy vậy, người dùng vẫn cần tuân thủ các quy định hiện hành về an ninh mạng và sở hữu trí tuệ. VPN không phải “tấm áo tàng hình” giúp bạn miễn nhiễm với trách nhiệm pháp lý. 

Các chuyên gia an ninh mạng cũng khuyến nghị nên lựa chọn nhà cung cấp uy tín, có chính sách không lưu nhật ký truy cập (no-log policy) rõ ràng, tránh các ứng dụng VPN miễn phí thiếu kiểm chứng vì có nguy cơ thu thập dữ liệu ngược.

Ngoài ra, người dùng nên cẩn trọng khi đăng nhập tài khoản cá nhân qua VPN công cộng, vì một số dịch vụ có thể chặn hoặc tạm khóa tài khoản khi phát hiện đăng nhập từ vị trí bất thường. Việc bật VPN liên tục cũng có thể ảnh hưởng đến tốc độ kết nối nếu máy chủ ở quá xa vị trí thực tế.

Hiểu rõ mục đích sử dụng, lựa chọn dịch vụ phù hợp và tuân thủ pháp luật sẽ giúp VPN thực sự trở thành công cụ mở rộng không gian số một cách an toàn, thay vì tiềm ẩn rủi ro. Trong một thế giới kết nối không biên giới, VPN có thể là “tấm vé bay” giúp người dùng tự do khám phá mạng toàn cầu, miễn là hành trình đó luôn đi đúng đường.

Lưu dữ liệu trong ổ cứng hay trên 'đám mây' an toàn hơn?

Người thích kiểm soát chọn ổ cứng. Người ưa tiện lợi chọn đám mây. Nhưng lựa chọn nào mới thật sự giữ an toàn cho dữ liệu cá nhân?