hinh 2Ở nước ta cây vối mọc hoang hoặc trồng. Cây vối thường cao chừng 5-6m, cuống lá dài 1-1,5cm. Phiến lá cây vối dai, cứng. Hoa vối gần như không cuống, màu lục nhạt, trắng. Quả vối hình trứng, đường kính 7-12mm, có dịch. Lá, cành non và nụ vối đều có mùi thơm dễ chịu đặc biệt của vối.

Ở nước ta, từ lâu cây vối (lá, nụ, vỏ, rễ) được người dân dùng làm trà uống giải khát. Lá vối có tác dụng kiện tì, giúp ăn ngon, tiêu hóa tốt. Chất đắng, chát trong vối sẽ kích thích tiết nhiều dịch tiêu hóa, chất tanin bảo vệ niêm mạc ruột, tinh dầu vối có tính kháng khuẩn nhưng đặc biệt không gây hại vi khuẩn có ích trong ruột.

Theo Đông y, vối có vị hơi chát, tính mát, không độc, tác dụng thanh nhiệt giải biểu, tiêu trệ, sát khuẩn. Dân gian thường dùng lá, vỏ, thân, hoa làm thuốc chữa đầy bụng, khó tiêu, tiêu chảy, mụn nhọt, viêm đại tràng mãn tính, lỵ trực trùng.

Nghiên cứu của viện Đông y cho thấy nụ vối và lá vối có tác dụng kháng sinh đối với nhiều loại vi khuẩn như Gram+, Gram-, Streptococus (hemolytic và staman), vi khuẩn bạch hầu, Staphyllococcus, phế cầu, Salmonella, Bacillus subtilis,… và không gây độc hại đối với cơ thể.

Các nghiên cứu khoa học gần đây cũng đã chứng minh các hợp chất flavonoid trong chè nụ vối rất hiệu quả trong việc hỗ trợ phòng và điều trị bệnh nhân tiểu đường. Người bệnh tiểu đường nếu uống thường xuyên chè nụ vối sẽ giúp ổn định đường huyết, giảm mỡ máu, chống oxy hóa tế bào, bảo vệ tổn thương tế bào beta tuyến tụy, phòng ngừa đục thủy tinh thể ở người bệnh tiểu đường và giúp tăng chuyển hóa cơ bản. Điều đặc biệt là uống nụ vối không có tác dụng phụ đáng kể nên có thể uống thường xuyên.

Các bài thuốc từ cây vối:

- Đau bụng đi ngoài: Lá vối 3 cái, vỏ ổi rộp 8g, núm quả chuối tiêu 10g; cùng thái nhỏ phơi khô sắc với 400ml nước, còn 100ml chia 2 lần uống trong ngày, dùng liền 2-3 ngày.

- Đầy bụng, không tiêu: Vỏ thân cây vối 6-12g, sắc kỹ lấy nước đặc uống 2 lần trong ngày. Hoặc nụ vối 10-15g, sắc lấy nước đặc uống 3 lần trong ngày.

- Lở ngứa, chốc đầu: Lấy lá vối lượng vừa đủ nấu kỹ lấy nước để tắm, rửa nơi lở ngứa và gội đầu chữa chốc lở.

- Giảm mỡ máu: Nụ vối 15-20g, hãm lấy nước uống thay trà trong ngày hay nấu thành nước đặc chia 3 lần uống trong ngày. Cần uống thường xuyên mới hiệu nghiệm.

- Hỗ trợ điều trị tiểu đường: Nụ vối 15-20g, sắc lấy nước chia 3 lần uống trong ngày hay hãm uống thay trà. Cần uống thường xuyên.