Đương sự trong vụ án định nhảy lầu tự tử nhưng được mọi người cản lại - Ảnh: P.T.

Mua đất 15 năm, bất ngờ bị kiện đòi

Theo nội dung vụ án, ông Phan Quý (67 tuổi) và bà Lê Thị Bích Thủy (63 tuổi) có 3.500m² đất trồng cây hằng năm, được UBND quận Gò Vấp (TP.HCM) cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngày 18-11-2005. 

Trước đó vào năm 2002, ông Quý và bà Thủy đã bán cho ông Khâu Văn Sĩ 500m² đất trong thửa đất trên bằng giấy tay. Đến ngày 4-2009, ông Quý và bà Thủy tiếp tục bán cho ông Lê Văn Dư 87m² đất và bán cho ông Lê Sỹ Thắng 87m² đất cũng bằng giấy tay. Tổng cộng ông Quý và bà Thủy đã bán cho các ông Dư, Thắng, Quý 647m²/3.500 m² đất.

Đến năm 2015, ông Dư mua lại toàn bộ mảnh đất 647m², tất cả đều có lập thành hợp đồng nhưng không công chứng. Gia đình ông Dư, ông Thắng và ông Sĩ cũng đã chuyển về đây sinh sống ổn định, khai tạm trú tạm vắng và được chính quyền địa phương cấp số nhà để quản lý.

Tuy nhiên, tháng 6-2017, ông Phan Quý và bà Thủy khởi kiện ông Dư, ông Thắng, ông Sĩ ra TAND quận Gò Vấp, yêu cầu tòa tuyên hợp đồng chuyển nhượng đất giữa ông Quý với các ông Dư, Thắng, Sĩ trước đây là vô hiệu, buộc bị đơn hoàn trả 647m² đất. Phía ông Quý đồng ý trả lại số tiền các ông Dư, Thắng, Sĩ đã chuyển để mua đất trước đây, nhưng không đồng ý bồi thường thiệt hại liên quan đến việc chuyển nhượng đất.

Ông Dư cũng có yêu cầu phản tố, yêu cầu tòa buộc nguyên đơn phải tiếp tục thực hiện hợp đồng, hoàn tất việc chuyển nhượng đất. Nếu nguyên đơn không ký hợp đồng công chứng thì yêu cầu tòa công nhận hợp đồng chuyển nhượng 674 m² đất này để ông Dư liên hệ cơ quan chức năng hoàn tất thủ tục cấp  giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Xét xử sơ thẩm, TAND quận Gò Vấp đã tuyên chấp nhận một phần yêu cầu của nguyên đơn, tuyên hủy hợp đồng chuyển nhượng đất giữa nguyên đơn với ông Sĩ về việc chuyển nhượng 500m². Tòa sơ thẩm chấp nhận một phần yêu cầu phản tố của ông Dư, công nhận 2 hợp đồng chuyển nhượng đất giữa nguyên đơn với ông Dư, ông Thắng (về việc chuyển nhượng 174 m²).

Đồng thời, buộc các bị đơn hoàn trả 500m² đất cho nguyên đơn, còn nguyên đơn trả lại 5,5 tỉ cho các bị đơn. 

Không đồng ý, các bên kháng cáo. viện trưởng VKSND quận Gò Vấp cũng kháng nghị chỉ ra 6 điểm mờ của vụ án

Đề nghị hủy án

Tại phiên tòa phúc thẩm, đại diện VKSND TP.HCM cho rằng cần xem xét các hợp đồng ký kết chuyển nhượng quyền sử dụng đất có hiệu lực pháp luật hay không. Muốn vậy, tòa án không chỉ xem xét tính hợp pháp của hợp đồng chỉ dựa vào hình thức, mà còn phải xem xét cả yếu tố khác, trong đó có mục đích và nội dung có phù hợp quy định pháp luật, đạo đức xã hội. 

VKS cho rằng tòa án sơ thẩm nhận định quan hệ tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất là đúng, nhưng nhận định về thời hiệu khởi kiện được tính từ thời điểm tháng 3 năm 2017 (thời điểm ông Quý phát hiện việc xây dựng công trình trên đất) là chưa có cơ sở vững chắc. 

Đồng thời, VKS cho rằng việc tòa án chưa xác minh rõ điều kiện tách thửa, điều kiện cấp giấy chứng nhận đối với từng lô đất đang tranh chấp, nhưng đã giải quyết vụ án là chưa đủ căn cứ để xác định các giao dịch có vi phạm điều cấm của pháp luật hay không nhằm xem xét thời hiệu khởi kiện và căn cứ giải quyết vụ án.

VKS cho rằng tất cả hợp đồng chuyển nhượng giữa phía ông Quý và phía ông Dư đều vi phạm về hình thức và nội dung, như đều là chuyển nhượng bằng giấy tay không qua công chứng hoặc chứng thực; có hợp đồng mà tại thời điểm chuyển nhượng người chuyển nhượng chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất...

Xét về tình, khi các bên giao dịch chuyển nhượng cho nhau là trên cơ sở có đầy đủ năng luật pháp luật và hành vi, tự nguyện và bình đẳng. Việc mua bán là thật, có giao đủ tiền, có giao đất. Những người nhận chuyển nhượng đã đầu tư công sức, tu bổ, tạo dựng thêm các tài sản trên đất, thực sự chiếm hữu, sử dụng theo hợp đồng trên 10 năm, có trường hợp gần 20 năm.

Nếu tòa án phải tuyên các hợp đồng trên vô hiệu thì phải hoàn trả xứng đáng cho các đương sự những quyền và lợi ích hợp pháp của một cách tương xứng thì mới đảm bảo lẽ công bằng.

Tuy nhiên, quá trình xét xử của tòa án sơ thẩm đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự và không đảm bảo việc thi hành án. Từ đó, đại diện VKSND TP.HCM đề nghị hủy bản án sơ thẩm để giải quyết lại.

Kịp thời ngăn đương sự định nhảy lầu sau khi tòa tuyên án

TTO - Trên mạng xã hội Facebook đang lan truyền đoạn clip được cho là sau khi tòa tuyên án, bị đơn trong 1 vụ án dân sự định nhảy lầu tự tử nhưng đã được bảo vệ tòa ngăn lại.