Đổ bộ vào Jamaica cuối tháng 10-2025, siêu bão Melissa đã trở thành hiện tượng thiên nhiên mạnh nhất trong nhiều thập kỷ, với sức gió vượt 300km/h và lượng mưa lên tới 1m chỉ trong vài ngày.

Tính đến sáng 5-11, ít nhất 75 người đã thiệt mạng vì bão Melissa, trong đó Haiti ghi nhận 43 trường hợp và Jamaica 32 người.

Thiệt hại tương đương 1/3 GDP

Theo Hãng tin Reuters, ngày 4-11, Thủ tướng Jamaica Andrew Holness cho biết cơn bão mạnh nhất từng tấn công quốc đảo này đã gây thiệt hại kinh tế ước tính 28-32% GDP so với năm ngoái, tương đương khoảng 6-7 tỉ USD.

Tuy nhiên đây mới là con số ban đầu, nhiều khu vực vẫn chưa thể tiếp cận để đánh giá đầy đủ hậu quả. Với nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào du lịch, nông nghiệp và thủy sản, chỉ vài tuần đình trệ cũng đủ để tạo ra những "vết thương" sâu khó phục hồi.

Dữ liệu vệ tinh do Insurance Journal dẫn lại cho thấy hơn 40% công trình tại vùng bị ảnh hưởng hư hại nặng. Hàng ngàn nông dân, ngư dân mất sinh kế khi đồng ruộng bị ngập mặn và tàu cá bị phá hủy.

Ông Holness cảnh báo tác động ngắn hạn có thể khiến GDP Jamaica giảm 8-13% và làm gia tăng tỉ lệ nợ công. Do đó chính phủ đã kích hoạt tình trạng khẩn cấp tài chính, tạm thời nới lỏng một số quy định ngân sách để tập trung cứu trợ và tái thiết.

Thủ tướng cũng công bố các biện pháp nhằm tăng cường khả năng chống chịu thiên tai, như chuyển một phần lưới điện xuống ngầm, miễn thuế nhập khẩu cho thiết bị cứu trợ như pin năng lượng mặt trời hay bộ kết nối Starlink, đảm bảo liên lạc trong khủng hoảng.

Ông Holness nhấn mạnh: "Mỗi cây cầu được sửa, mỗi mái nhà được lợp lại, mỗi con đường được tái thiết - đều phải được thiết kế cho những cơn bão của ngày mai, chứ không phải cơn bão của ngày hôm qua".

Nhiệt độ biển kỷ lục

Melissa không chỉ là một cơn bão dữ dội mà còn là lời cảnh báo về sức mạnh ngày càng tăng của thiên tai trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Các nhà khoa học cho biết khí hậu nóng lên và khí thải nhà kính đã khiến mặt biển vùng Caribê ấm lên nhanh, cung cấp "nhiên liệu" cho những cơn bão mạnh và hình thành nhanh hơn.

Thủ tướng Holness mô tả: "Melissa là cơn bão ở ranh giới cực hạn của những gì có thể xảy ra tại Đại Tây Dương - được nuôi dưỡng bởi nhiệt độ nước biển kỷ lục.

Sức mạnh của nó khủng khiếp đến mức các trạm địa chấn cách hàng trăm dặm cũng ghi nhận rung chấn khi bão đi qua. Đây không chỉ là một thảm họa - đó là lời cảnh báo".

Theo phân tích của Đại học Reading (Anh), vùng biển Caribê nơi Melissa hình thành giống như "một nồi hơi bị đun quá lâu", với nhiệt độ cao hơn trung bình 2-3°C. Chính nguồn năng lượng dồi dào này đã đẩy bão lên cấp 5 - mức cực đại trên thang đo Saffir-Simpson.

Ngoài ra việc cơn bão di chuyển chậm, chỉ khoảng 8km/h, khiến nó "ngồi" trên vùng nước ấm và hút năng lượng suốt nhiều giờ, lý giải vì sao Jamaica hứng chịu mưa và gió dữ dội liên tục hơn hai ngày.

Bên cạnh đó địa hình đồi núi của Jamaica và nhiều làng nằm dọc sông, thung lũng càng làm thiệt hại nặng nề hơn. Lượng mưa tới 75cm đã gây ra hàng loạt vụ lở đất, lũ quét và phá hủy cơ sở hạ tầng.

Đáng chú ý, các chuyên gia không chỉ lo ngại về thiệt hại tức thời mà còn là dài hạn. Đại học Northeastern (Mỹ) ghi nhận vùng biển nơi Melissa hình thành đang ấm hơn trung bình toàn cầu 1,4%, và có xu hướng tiếp tục tăng.

Vì vậy những cơn bão sau này cũng sẽ có xu hướng như Melissa - mạnh hơn, chậm hơn, mưa nhiều hơn - nguy cơ trở thành "chuẩn mới" trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu.

Jamaica tan hoang sau 'cơn bão thế kỷ' Melissa, Cuba khẩn cấp sơ tán nửa triệu dân

Bão Melissa đang tiến về thành phố lớn thứ hai của Cuba sau khi đổ bộ Jamaica với sức gió 295km/h, trở thành cơn bão mạnh nhất lịch sử quốc đảo Caribê này.