Ninh Thuận được xem là vùng Xavan ở Việt Nam với lượng mưa ít nhất cả nước - Ảnh: MINH TRÂN

Theo số liệu của Sở Tài nguyên môi trường tỉnh Ninh Thuận, trong mùa mưa năm 2015, lượng mưa vùng ven biển ở tỉnh này khoảng 600-700mm, vùng núi khoảng 500-600mm. Trong khi đó, lượng mưa hằng năm của Việt Nam là khoảng 1.500-2.000 mm.

Nguyên nhân chính là do tính khắc nghiệt của địa hình tỉnh Ninh Thuận. Bốn bề vây quanh bởi núi non kéo dài ra tận biển khiến vùng đất này như lọt thỏm bên trong một hình cung khép kín.

Do đó, các loại gió mùa không thể tác động giúp đem lượng hơi ẩm từ đại dương vào đất liền gây mưa.

Hơn nữa, bờ biển Ninh Thuận chạy đúng theo hướng gió tây nam nên ít nhận ảnh hưởng của loại gió gây mưa vào mùa hạ này, trong khi gió mùa đông bắc không đủ mạnh khi về đến cực Nam Trung Bộ.

Ngược lại, Ninh Thuận lại chịu tác động của hiệu ứng phơn, gần giống như hiện tượng gió lào ở các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ. Gió tây nam mang hơi ẩm gây mưa ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên, khi vượt qua những quả núi đến Ninh Thuận thì chuyển sang khô nóng.

Đặc biệt, hiện tượng nước trồi diễn ra từ vùng biển Ninh Thuận đến bắc Bình Thuận tạo nên sự khác biệt cho khí hậu nơi đây. Hiện tượng nước trồi xảy ra ở những nơi có đường bờ biển song song với hướng gió, thềm lục địa có độ dốc thích hợp, tồn tại của hệ dòng chảy lạnh ven bờ theo hướng Bắc - Nam và chịu ảnh hưởng ổn định về cường độ và hướng của gió mùa tây nam.

Khi đó, gió sẽ làm cho tầng mặt nước biển đang có nhiệt độ cao và độ muối thấp ở vùng ven bờ bị đẩy ra xa. Đồng thời, nước có nhiệt độ thấp và độ mặn cao từ các tầng sâu sẽ theo sườn dốc trồi lên vào các vùng ven bờ bù vào phần nước đã mất.

Tháng 6 đến tháng 8 là thời kỳ gió mùa tây nam hoạt động mạnh, nên hiện tượng nước trồi nơi đây cũng diễn ra mạnh mẽ nhất. Khí quyển vùng này không thể kết tụ hơi nước để làm mưa do mặt nước luôn mặn và lạnh khiến nước khó bốc hơi.

Khí hậu ít mưa và khô hạn kéo dài khiến canh tác nông nghiệp gặp nhiều khó khăn, tuy nhiên Ninh Thuận có được những ưu ái khác. Hiện tượng nước trồi khiến cho các chất dinh dưỡng và thực vật phù du phong phú, tạo nguồn thức ăn dồi dào cho động vật biển, góp phần biến vùng biển Ninh Thuận - Bình Thuận trở thành một trong 4 ngư trường trọng điểm của cả nước.

Đồng thời, độ mặn cao của nước biển giúp tỉnh là một trong những địa phương sản xuất muối lớn và chất lượng nhất cả nước với thương hiệu muối Cà Ná vang danh bốn phương.