Khoảng một thập kỷ trước, các nhà khoa học lần đầu phát hiện một nhóm nhỏ người hoàn toàn "vô cảm" khi nghe nhạc dù thính lực hoàn toàn bình thường và họ vẫn cảm nhận tốt các dạng khoái cảm khác trong cuộc sống. 

Hiện tượng hiếm gặp này, được gọi là "mất hứng âm nhạc đặc hiệu", xảy ra khi các vùng não xử lý âm thanh không kết nối hiệu quả với các vùng chịu trách nhiệm tạo cảm giác tưởng thưởng.

Não nghe nhạc nhưng không kích hoạt được cảm giác thích thú

Trong bài báo mới đăng trên tạp chí Trends in Cognitive Sciences, nhóm nghiên cứu từ Đại học Barcelona đã mô tả chi tiết cơ chế thần kinh đứng sau tình trạng này. Họ cho biết sự gián đoạn trong liên lạc giữa mạng lưới thính giác và mạch thưởng chính là chìa khóa giải thích vì sao một số người không cảm nhận được niềm vui từ giai điệu, dù khả năng nghe và xử lý âm nhạc của họ vẫn bình thường. 

Công trình cũng mở ra hướng hiểu biết sâu hơn về sự khác biệt cá nhân trong cách con người trải nghiệm khoái cảm và các dạng phần thưởng nói chung. 

Nhà khoa học Josep Marco-Pallarés cho biết: "Điều khác biệt không nằm ở âm nhạc, mà ở sự kết nối giữa vùng xử lý âm thanh và hệ thống thưởng. Não nghe được, nhưng không kích hoạt được cảm giác thích thú".

Để nhận diện tình trạng âm nhạc không đi tới "trung tâm khoái cảm" của não, nhóm nghiên cứu đã phát triển Bảng câu hỏi khen thưởng âm nhạc Barcelona (BMRQ), đánh giá phản ứng của một cá nhân với năm lĩnh vực: gợi cảm xúc, điều chỉnh tâm trạng, tương tác xã hội, chuyển động/nhảy múa và niềm vui khi khám phá nhạc mới.

Ở cả năm tiêu chí này, người mắc "vô cảm" âm nhạc đều đạt điểm rất thấp.

Các kết quả chụp fMRI cho thấy một mô hình nhất quán: não vẫn nhận biết và xử lý giai điệu nhưng mạch thưởng phản ứng rất yếu khi nghe nhạc trong khi với các phần thưởng khác như trúng thưởng, mạch thưởng lại hoạt động hoàn toàn bình thường.

Nhà nghiên cứu Ernest Mas-Herrero giải thích: "Không phải hệ thống khoái cảm bị hỏng. Vấn đề nằm ở cách nó kết nối với vùng thính giác. Mỗi loại cảm xúc khoái cảm cần một đường dẫn riêng, và âm nhạc là một trong số đó".

Hiện tượng này cho thấy hệ thống phần thưởng không phải một cơ chế "tất cả hoặc không gì cả" như lâu nay vẫn nghĩ. Thay vào đó, nó phụ thuộc vào sự phối hợp chính xác giữa từng vùng não.

Do di truyền hay môi trường?

Cho đến nay, nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định, nhưng một nghiên cứu ở cặp song sinh gợi ý di truyền có thể chiếm đến 54% khả năng cảm nhận niềm vui từ âm nhạc.

Môi trường sống, thói quen tiếp xúc âm nhạc và sự phát triển của não bộ cũng có thể góp phần.

Nhóm nghiên cứu đang phối hợp với các nhà di truyền học để truy tìm những gene liên quan và xem liệu tình trạng này có thể thay đổi theo thời gian, hay thậm chí đảo ngược được hay không.

Khám phá về "mất hứng âm nhạc đặc hiệu" không chỉ giải thích vì sao có người bình thản trước những giai điệu khiến người khác rơi nước mắt, mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới về sự khác biệt cá nhân trong cảm nhận sự hưng cảm.

Nếu âm nhạc có thể có dạng "vô cảm" riêng, các nhà khoa học cho rằng chúng ta cũng có thể gặp tình trạng mất hứng với thực phẩm, vận động, hay tương tác xã hội, tất cả đều liên quan đến những đường dẫn thần kinh riêng biệt.

Hiểu rõ cơ chế này có thể giúp giải thích nhiều rối loạn ở người, từ mất khoái cảm, trầm cảm, đến nghiện ngập, hay rối loạn ăn uống, những vấn đề đều liên quan đến cách não xử lý cảm xúc.

Lần đầu tiên một ca khúc AI đứng đầu bảng xếp hạng âm nhạc đồng quê Mỹ

Theo dữ liệu mới được công bố, bài hát “Walk My Walk” của nghệ sĩ ảo Breaking Rust đã vươn lên dẫn đầu bảng xếp hạng Billboard Digital Song Sales dành cho thể loại nhạc đồng quê trong tuần qua.