Theo dự luật, khung phạt tiền đã được điều chỉnh rất mạnh so với pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính. Mức phạt tối thiểu đã tăng từ 10.000 đồng lên 50.000 đồng, mức phạt tối đa tăng từ 500 triệu đồng lên 2 tỉ đồng. Tuy nhiên, mỗi lĩnh vực có một mức phạt tối đa riêng. Cao nhất, mức phạt lên đến 2 tỉ đồng là các vi phạm trong năm lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng, chứng khoán, tài nguyên nước, các loại khoáng sản khác, bảo vệ môi trường, đất đai...

Phạt nặng, nhưng cho “bào chữa”

Một điểm mới nữa là dự thảo luật bổ sung một số hình thức xử phạt mới như buộc học tập các quy định của pháp luật có liên quan hay một số biện pháp khắc phục hậu quả như buộc thu hồi sản phẩm, hàng hóa không bảo đảm chất lượng; buộc nộp lại số thu lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm... Riêng xử phạt vi phạm về giao thông, môi trường và trật tự quản lý đô thị trong nội thành đô thị lớn, dự thảo luật đề nghị cho phép phạt gấp đôi mức chung để tăng tính răn đe.

Để mức phạt luôn có sức nặng, dự thảo luật còn quy định cho điều chỉnh mức phạt tiền theo tỉ lệ phần trăm biến động lớn về giá.

Mặc dù mức phạt lên cao nhưng dự thảo luật lại quy định về các tình tiết cần phải xác minh, về việc giải trình bằng văn bản và giải trình trực tiếp. Theo đó, đối tượng xử phạt có quyền tham gia và giải trình trong trường hợp có thể bị áp dụng hình thức phạt tiền trên 50 triệu đồng hoặc vi phạm có thể bị tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề, đình chỉ có thời hạn hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ. Chính phủ cho biết đây là các quy định mới nhằm bảo đảm tính khách quan, dân chủ trong quá trình xử phạt vi phạm hành chính. Cá nhân, tổ chức có thể tự mình hoặc ủy quyền cho luật sư thực hiện việc giải trình bằng văn bản.

Đặc biệt, để khắc phục tình trạng cố tình dây dưa việc nộp tiền phạt của cá nhân, tổ chức, dự thảo luật quy định sẽ tính thêm 0,05% lãi suất trên tổng số tiền phạt cho mỗi ngày nộp chậm trước khi áp dụng các biện pháp cưỡng chế.

Điểm mới nữa trong xử phạt vi phạm hành chính là dự luật đưa ra xin ý kiến Quốc hội theo hướng giao tòa án quyền quyết định các biện pháp phạt hành chính trong một số trường hợp, thay vì chỉ là các cơ quan hành chính nhà nước như hiện nay. Theo Chính phủ, việc chuyển cho tòa án quyền phạt là xu hướng tiến bộ vì “các cơ quan tư pháp phải thật sự là chỗ dựa của nhân dân trong việc bảo vệ công lý, quyền con người”.

Bỏ áp đặt bắt đi phục hồi nhân phẩm

Cũng theo dự thảo Luật xử lý vi phạm hành chính, sẽ có thay đổi lớn trong cách ứng xử với người bán dâm. Cụ thể, Chính phủ cho rằng việc quy định biện pháp đưa người bán dâm vào cơ sở chữa bệnh với tên gọi như “trung tâm phục hồi nhân phẩm” là vấn đề mang tính chất lịch sử, áp dụng sau khi nước nhà thống nhất. Trong điều kiện hiện nay, cùng với xu hướng bảo đảm tốt hơn quyền tự do, dân chủ, Chính phủ thẳng thắn cho rằng việc bỏ quy định bắt buộc người bán dâm vào cơ sở chữa bệnh là phù hợp.

Giải thích cho quyết định “đột phá” trong dự luật, Chính phủ cho rằng việc đưa người bán dâm vào cơ sở chữa bệnh thực chất là cách ly họ khỏi cộng đồng. Quy định này là quá nghiêm khắc vì vi phạm của người bán dâm không gây nguy hiểm đến mức phải bị hạn chế tự do. Chính phủ cũng thừa nhận hiện nay đối tượng bị đưa đi chữa bệnh gồm cả người bán dâm từ đủ 16 tuổi trở lên, tức là cả người chưa thành niên, trong khi Công ước quốc tế coi đây là nhóm đối tượng bị tổn thương, cần được đối xử như nạn nhân.