Trong cái nắng vàng như mật những ngày đầu tháng 4, những đám rau trong làng Trà Quế (Hội An) như càng mướt xanh hơn.

Phóng to

Đủ các loại rau ở Trà Quế - Ảnh: T.Ly

Ngược dòng lịch sử, cách đây khoảng 400 năm, những cư dân đầu tiên đặt chân lên vùng đất này sống bằng nghề chài lưới ven sông. Họ nhanh chóng phát hiện sự thuận lợi của điều kiện tự nhiên, làng nằm ven sông, cận đầm và nguồn nước tưới tiêu dồi dào, đặc biệt sông nơi đây sinh sôi nảy nở rất nhiều loại rong như rong cây, rong chồn, rong chèo, rong vịt... nên nhiều gia đình đã chuyển sang khai canh trồng rau.

Không cần phân hóa học, cây rau bám sâu vào lớp đất tơi xốp quyện với rong hóa mùn mà lên mươn mướt, tạo nên sắc thái riêng cho rau Trà Quế.

Hầu hết các loại rau đặc trưng của vùng nhiệt đới đều thích hợp với vùng đất này. Những ngò, cải, tần ô, rau thơm, xà lách... và trên vài chục loại cứ thế trổ lá đơm hoa không chỉ là nguồn thu nhập chính của dân làng mà đã trở thành một món ẩm thực không thể thiếu của người dân Hội An.

Trong mâm cơm người phố Hội luôn có món rau sống Trà Quế vừa ngon, rẻ lại bổ dưỡng. Đĩa rau sống đặt giữa mâm cơm kích thích thêm thị giác, vị giác, khứu giác của người đang thưởng thức. Gắp đũa rau sống vào miệng, một cảm giác ngây ngất bởi sự nồng nồng, cay cay đan xen vị chua chua, ngọt ngọt, chát chát và thơm đến khó tả. Tưởng chừng như tất cả hương vị của thiên nhiên đồng nội đã được kết tinh hòa quyện trong từng cọng rau.

Thú vị nhất là vào mùa cá cơm, cá nục, chọn những con còn tươi luộc chín cuốn bánh tráng với rau sống chấm nước mắm tỏi ớt. Đấy là chưa kể những ngày tôm đất về nhiều trên sông Đế Võng lại thêm món nổi tiếng tôm hữu với nguyên liệu chính là rau húng, ngò hành. Ai lần đầu thưởng thức món tôm hữu Trà Quế sẽ không thể nào quên vị ngọt ngào, mặn mà chảy tan nơi đầu lưỡi với vị tôm đất và hương thơm thoang thoảng của rau Trà Quế.

Phóng to

Rong là nguyên liệu để bón phân cho rau Trà Quế - Ảnh: T.Ly

Phóng to

Những luống rau xanh ngát - Ảnh: T.Ly

Phóng to

Người nông dân Trà Quế hằng ngày cần mẫn chăm sóc các luống rau - Ảnh: T.Ly

Phóng to

Du khách nước ngoài thường chọn vườn rau Trà Quế làm điểm tham quan - Ảnh: T.Ly

Phóng to

Đặc sản cao lầu Hội An không thể thiếu rau sống Trà Quế - Ảnh: T.Ly

Rau Trà Quế còn là sản phẩm bổ trợ và nâng cao giá trị các món ăn đặc sản Quảng Nam. Ví như món mì (mì gà, mì cá lóc) có được vài cây cải non đương nụ hay cọng hành, xà lách, ngò xanh hái từ vườn rau Trà Quế trộn cùng rau muống chẻ nhỏ, bắp chuối sứ xắt mỏng như tơ mới đúng tông mì Quảng.

Riêng món cao lầu Hội An nổi tiếng không chỉ vì những sợi cao lầu được chế biến công phu mà một phần nhờ những cọng rau thơm, quả ớt xanh Trà Quế. Đặc biệt, còn gì thú vị bằng khi được thưởng thức các món bánh tráng Đại Lộc, phở sắn Quế Sơn... ngay trên đất Hội An.

Những món ăn tuy giản dị, quen thuộc nhưng lại có sức hút lạ lùng mà cái thú trước tiên là đĩa rau Trà Quế bắt mắt với các vị rau diếp cá, tía tô, lá hẹ, húng quế, ngò tàu, cải cay, bắp chuối... Bên cạnh còn thêm những lát chuối chát, khế xắt dài, dưa chua và giá sống.

Có thể nói chính bàn tay khéo léo, sự cần cù của mình, người nông dân làng Trà Quế đã tạo nên thương hiệu đặc sản rau sống nổi tiếng trong văn hóa ẩm thực Quảng Nam.