Tại Hội nghị thượng đỉnh Đông Á hôm nay, ông Lý cũng là tâm điểm chứ không phải người đóng thế Obama: Ngoại trưởng Kerry. Trước thềm hội nghị, Tổng thống Mỹ Obama thừa nhận sự vắng mặt của ông có lợi cho Trung Quốc. Theo ông thì Bắc Kinh hài lòng vì giờ “họ có thể đưa ra quan điểm mà không sợ bị phản hồi lại mạnh mẽ như nếu tôi có mặt”.

Đồng tình với điểm này, giáo sư Carl Thayer của Học viện Quốc phòng Úc nói với Reuters: “Tiếng nói của Mỹ khó mà có sức mạnh và tầm ảnh hưởng khi không có ông Obama ở đó”. Tổng thống Mỹ từng tuyên bố ông muốn sử dụng hội nghị để đẩy tiến trình đàm phán Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC). Cho đến nay Trung Quốc luôn trì hoãn đẩy nhanh đàm phán COC. Dù nói đồng ý đối thoại, cho đến giờ Bắc Kinh chỉ cho duy trì tham vấn ở cấp thấp hơn là đàm phán chính thức về COC. “Không có Obama, tôi không chắc là các nước khác muốn xông ra đương đầu vấn đề này” - giáo sư Carl Thayer thừa nhận.

Với nhiều chuyên gia, động thái của Trung Quốc chỉ là để có thêm thời gian mở rộng ảnh hưởng hơn là cam kết thực tế. “Trong lúc này, Trung Quốc sẽ tăng cường sức mạnh quân sự. Họ mở rộng các đơn vị giám hải dân sự. Họ sẽ không bao giờ nhượng bộ” - Ian Storey của Viện nghiên cứu Đông Nam Á bình luận với AFP.

Việc không xuất hiện của tổng thống Mỹ cũng khiến các nước nhìn nhận như một sự suy yếu hay đơn giản là một đối tác không ổn định. Việc không tới châu Á một lần nữa khiến các đồng minh và đối tác của Mỹ đặt dấu hỏi về cam kết thật sự của Washington đối với khu vực sau rất nhiều tuyên bố về “chuyển trục” và tái cân bằng. Hai năm trước, tổng thống Mỹ từng tuyên bố về việc triển khai 2.500 thủy quân lục chiến ở thành phố Darwin miền bắc nước Úc. Cho đến lúc này, theo Bộ Quốc phòng Úc, không có bất cứ lính thủy đánh bộ nào đang ở đây khi 200 lính vừa kết thúc nhiệm kỳ sáu tháng của mình. Nhóm lính Mỹ tiếp theo sẽ chỉ được triển khai vào năm tới. Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario hôm qua nói: “Mọi thứ đều phụ thuộc vào Trung Quốc. Tôi hi vọng nhưng tôi không rõ là mọi thứ sẽ tiến triển tiếp thế nào”.

------------------------------------

* Tin bài liên quan:

Tổng thống Mỹ ở nhà lo đối nộiMỹ kêu gọi ASEAN và Trung Quốc đối thoại về biển ĐôngHội nghị ASEAN chính thức khai mạc tại Brunei